Fintek yıldızı nasıl 'büyük dolandırıcı'ya dönüştü?

FINANSGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

Bu yılın mayıs ayında Nijerya’nın Lagos kentindeki Tingo Group’un merkez ofisleri, milyonlarca dolarlık küresel bir teknoloji şirketi olduğuna dair hiçbir ibare göstermiyordu. Financial Times’ın haberine göre şehrin eski ticaret bölgesinde bulunan yüksek katlı bir binadaki iki katı işgal eden ofiste ve kırık dökük mobilyalar bulunuyordu. Ofiste milyonlarca müşterinin operasyonunun idare edildiğini düşünmekse mümkün değildi.

Finansgundem.com’un derlediği bilgilere göre, aylar süren soruşturmaların ardından ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) firmanın operasyonunu “büyük bir dolandırıcılık” olarak tanımladı. SEC raporuna göre “milyarlarca dolarlık hayali işlemler” tek bir kişinin yönetiminde gerçekleştiriliyordu: Dozy Mmobousi.

Londra’da yaşayan 45 yaşındaki Nijeryalı girişimci bu yıl İngiltere Premier Lig ekibi Sheffield United’ı satın almak için başvuruda bulunmuştu. Ancak SEC raporuna göre Mmobousi yatırımcıları dolandırmak için sahte belgeler düzenleyerek üç şirketinin kârını şişirdi.

SEC kasım ayında Nasdaq Bileşik Endeksi’nde listelenen Tingo Group ve Agri-Fintech menkul kıymetlerinin ticaretini şirket raporlarında bulunan tutarsızlıklar nedeniyle durdurdu. Düzenleyici kurumun bu hamlesi ABD merkezli açığa satış firması Hindenburg Research’ün haziran ayında Tingo için yayınladığı raporda “son derece bariz bir dolandırıcılık” ifadelerini kullanmasını takip etmişti. Tingo hisseleri Hindenburg raporunun ardından serbest düşüşe geçmişti.

Süper uygulamalara büyük darbe

SEC’in geçen hafta yayınladığı 72 sayfalık raporda “Tingo Mobile bir kurgudan ibaret. İddia edilen varlıkları, gelirleri, giderleri, müşterileri ve tedarikçileri neredeyse tamamen uydurmadır” açıklamasında bulunuldu. Dolandırıcılığın ölçeğinin “şaşırtıcı” derecede olduğu ifadelerine de yer verildi.

Tingo aleyhindeki suçlamalar fintek alanındaki “süper uygulamaların” itibarı için yeni bir darbe niteliği taşıyor. Son on yılda ortaya çıkan bu süper uygulamalar ödemeler, anlık mesajlaşma ve ticaret hizmetlerini aynı anda sunarak bankacılık sisteminde devrimsel bir değişikliğe yol açmayı hedefliyor. Yatırımcılarsa bu girişimlerin en umut vadedenlerinden biri olarak Nijerya’ya ayrı bir gözle bakıyordu. Zira gelişmekte olan pazarlar arasında görülen Nijerya aynı zamanda büyüyen bir bankacılık sistemine şiddetli bir biçimde ihtiyaç duyuyor.

Mmobousi kendini savunacak

Lagos merkezli risk istihbarat şirketi SBM'nin ortağı Tunde Leye, "Bu şimdiye kadar gördüğümüz en bariz dolandırıcılık ve insanlar bunun ne olduğunu görmeyi reddetti" dedi. Leye, SBM analistlerinin Tingo'nun sözde telefon fabrikasını ve gıda işleme tesisini ziyaret ettiğini ve tesisin tamamen boş olduğunu da söyledi.

Mmobousi çarşamba günü Tingo CEO’luğundan ve yönetim kurulu üyeliğinden istifa etti. SEC ise girişimcinin halka açık bir şirketin yetkilisi veya yöneticisi olarak görev yapmasını tamamen yasaklamaya çalışıyor.

Cuma günü Nijerya basınında yer alan bir açıklamada Mmobuosi, SEC'in iddialarını "temelsiz" olarak nitelendirdi ve "onlara sarsılmaz bir kararlılıkla itiraz edeceğini" söyledi. Açıklamada Nijeryalı iş insanı "Nihayetinde aklanmasına yol açacağına inandığı gerçeklerin kapsamlı ve adil bir şekilde incelenmesini sağlamak amacıyla yasal süreçle işbirliği yapmaya kararlı" olduğunu söyledi.

Tingo’dan yapılan açıklamada ise “SEC suçlamasıyla ilgili olarak kendilerini güçlü bir şekilde savunmayı planladıkları” belirtildi.

Hayali şirketin perde arkası

SEC suçlamalarına göre iddia edilen dolandırıcılığın kökenleri Mmobousi’nin Tingo Mobile’ı sağlıklı bir işletme olarak göstermek için sahte belgeler kullandığı 2019 yılına kadar uzanıyor. Nijerya merkezli şirketin varlıkları çiftçilere verilen makro krediler, hava durumu tahminleri ve internet üzerinden sağlanan bir pazar yerinden oluşuyordu. Ancak SEC’e göre şirketin o yıl hesabında yalnızca 15 dolar bulunuyordu.

Rapora göre Mmobousi bu sahte belgelerle “büyük ölçüde şişirilen” Tingo Mobile’ın değerlemelerini firmanın iki halka açık şirkete devri sırasında kullandı.

2021 yılında Tingo Mobile OTC’de işlem gören Agri-Fintech firmasına hisse senedi birleşimi yoluyla satıldı. Bu şirket de bir yıl sonra Nasdaq’da işlem gören Tingo Group’a satıldı. İşlemler sonucu Tingo’ya 1 milyar dolardan fazla değer biçildi ve şirket ABD sermaye piyasalarına erişim sağladı. Şirketin danışmanları arasında küresel hukuk firması Dentons da bulunuyordu. Hukuk firması konuyla ilgili açıklama yapmadı.

Mmobousi Tingo Mobile’ın mali denetimi olduğu iddia edilen raporların grubun başkanlığına iletildiğini dahi söyledi. Oysa SEC uygulamanın hiçbir mali denetime tabi tutulmadığını belirtiyor. Şirket, 2022 mali yılı için 461,7 milyon dolarlık nakit ve nakit eşdeğeri bakiyesi olduğunu bildirdi. Gerçekte ise hesaplarında 50 dolardan az para tutuyordu.

Nijeryalı iş insanı daha önce Tingo Mobile’ı kontrol hissesinin sahibi olduğu Tingo International aracılığıyla listelemeye çalıştı. Ancak başvuru Nasdaq tarafından reddedildi.

Bu yılın Nisan ayında, Tingo Eş Başkanı Christophe Charlier, grubun mali tablolarını imzalama konusundaki isteksizliğini ve "şirketin yönetiminde iletişim ve ekip çalışması eksikliğini" gerekçe göstererek istifa etti.

SEC Mmobousi’nin şirketin varlıklarını “lüks arabalar” satın almak, “özel jetlerle” seyahat etmek ve lüks yaşam tarzını sürdürmek için kullandığını iddia ediyor. Nijeryalı iş insanı geçmişte kendisini “özel bir çocuk” olarak gördüğünü ve ortaokulda “general” lakabını kazandığını söylemişti.

Deloitte ve Nasdaq suçlamaların merkezinde

Lagos’taki iş dünyası çevreleri de Mmobousi’nin işletmesinin gerçekliği hakkında şüphe duyduklarını dile getiriyor. Nijeryalı bir teknoloji girişimcisi olan Iyinoluwa Aboyeji Tingo’nun 9 milyon kullanıcısı olduğunu iddia ettiğini ancak sektörde bu uygulamayı kullanan kimseyle tanışmadığını belirtiyor.

Aboyeji, “Birçok kişi Tingo’ya yatırım yapmamı istemek için beni aradı. Haklı şüphelerimi dile getirmeme rağmen yine de yatırım yapmaya devam ettiler” açıklamasında bulundu.

FT haberine göre, Mayıs ayında şirketin müşteri tabanı hakkında sorulan sorulara Tingo Mobile Nijerya Başkanı Auwal Maude, uygulamayı kullanan çiftçilerin hepsinin ülkenin kuzeyinde, Lagos'tan yaklaşık 900 km uzaklıkta bulunduğunu söyleyerek yanıt vermişti.

Hindenburg raporu sonrasında ise yatırımcıların soru işaretleri katlanarak arttı. Hindenburg'un Kurucusu Nathan Anderson'a göre, doğrulanabilir bir ürünü dahi olmayan bir şirketin halka açık piyasalarda bu denli yatırım çekebilmesi, Nasdaq’da listelenmesine ve mali denetim firması Deloitte’un İsrail biriminden aldığı ‘temiz’ denetim raporuna bağlıydı.

Anderson, “Dokuz milyon olduğu iddia edilen ancak nerede olduğu dahi bilinmeyen kırsal alan çiftçisine mobil hizmetler sunduğunu iddia eden Nijeryalı bir fintek grubuna kaç kişi inanır? Buradan Nasdaq’a ve bir milyar doların üzerinde piyasa değeriyle nasıl girebilirsiniz? İşte Deloitte ve Nasdaq bu şirkete bu güvenilirliği kazandıranlardır” açıklamasında bulundu.

Deloitte İsrail'in ABD'de listelenen Nijerya merkezli bir şirketi neden denetlediği de bilinmiyor. Zira Big Four mali denetim firmasının her iki ülkede de ofisleri bulunuyor. Deloitte İsrail, "Profesyonel standartlar, müşteri meseleleri hakkında yorum yapmamızı yasaklıyor" diyerek yorum yapmaktan kaçındı.

Tingo ABD’nin dışında İngiltere'de de yatırımcılar buldu ve Afrika'da "finansal katılımı" teşvik etme ve Çin'de genişleme sözü verdi.

Tingo 2021 mali sonuçlarına atıfta bulunan bir raporunda sunumunda şirketin bu stratejiye yardımcı olmak için Visa ile "stratejik ortaklık" kurduğunu belirterek bununla övündü. Şubat ayında ise, Visa'nın Batı Afrika Operasyonları Başkanı Andrew Uaboi, "Çiftçiler için tüm değer zincirini dijitalleştirmeye yardımcı olacak" bir anlaşmayı övgüyle tanıttı ve kıta genelinde finansal katılım gündemini desteklemek istediklerini belirtti.

Hindenburg'dan Anderson, Tingo’daki dolandırıcılık iddialarını açıklarken "daha önce hiç böylesini görmediğini" söyledi.

Anderson, "İyi bir dolandırıcılık vakası için, yönetimin bir veya iki büyük unsur hakkında söylemeye çalışacağı birkaç önemli yalan beyan yeterli olabilir" dedi ve ekledi: “Burada sahte olan şey bütün bir holdingti.”

SEC’i bile şaşırtan dolandırıcılık açığa satışla ortaya çıktı

İnternet dolandırıcılarına karşı 6 altın öğüt

Tekstil atölyesinde akılalmaz dolandırıcılık iddiası!