Merkez bankası dijital paralarının zamanı yaklaşıyor

FINANSGUNDEM.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ

Geçtiğimi yıl Euro Bölgesi’nde merkez bankası dijital para birimilerinin (CBDC) 2025 yılı sonunda piyasaya sürüleceği düşünülüyordu. Bunun ardındaki neden ise Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) dijital euro üzerinde çalışan ekibin lideri Fabio Panetta’nın verdiği röportaj olmuştu. Bugünlerde ise tüm dünyada merkez bankaları elektronik nakde yönelik çalışmalarına hız veriyor.

Bu hafta ise hızın arttığına yönelik yeni işaret geldi. ECB resmi olarak e-euro’yu piyasaya sürüp sürmeyeceği konusunda bir açıklama yapmamış olsa da, odak noktası bu uygulamanın sağlayacağı faydalara yöneliyor. Panetta bu hafta Financial Times’a yaptığı açıklamada CBDC’lerin kullanıcı verileri konusunda, özel kaynaklardan sağlanan dijital ödeme hizmetlerine kıyasla daha güvenli olacağını söyledi.

Analizden fayda odaklılığa bu geçiş ise Bank for International Settlements tarafından yayınlanan yeni bir raporda özellikle dikkat çekiyor. Raporda CBDC’lerden “zamanı gelen bir konsept” olarak bahsediliyor. Aynı zamanda CBDC projelerinin tasarım seçeneklerinden de bahsediliyor. Özellikle de token temelli değil, hesap temelli CBDC’ler öne çıkıyor.

Başka bir deyişle dijital paraların kişi ya da şirketlerin hesaplarında bulundurulacağını, bu kişilerin ise fonlarına erişim sağlamak için dijital kimlikler kullanacağı söyleniyor. Bu durumda CBDC’ler anonim cihazlardan erişilebilen anonim tokenlar olmayacak ve dolayısıyla kripto paralarla ilişkilendirilen kara para aklama ve diğer suçlarda kullanılamayacak.

Bu nedenle ise CBDC’lerin güvenlik ve gizlilik açısından daha güvenli olacağı düşünülüyor. ECB’nin Eski Yönetim Kurulu Üyesi Benoît Cœuré CBDC’ler olmadan nasıl bir dünyaya sahip olacağımızın sorulması gerektiğini söyledi. Bu dünyada ise büyük teknoloji şirketleri ödeme alanında ve genel olarak finansal hizmetlerde lider olacak. Bu anlamda Bank for International Settlements’ın CBDC tasarısı oldukça “Avrupalı”.

Ödeme alanına odaklanan bir sistem istenmiyor, zira bu durumda yüksek miktarda davranışsal veri elde edilecek. Bunlar ise diğer dijital sektörlerde pazar gücü sağlayacak. Bu nedenle doğru şekilde tasarlandığında CBDC’lerin açık pazar ve rekabetçi ödeme ve finansal piyasa yapıları sağlayacağı savunuluyor. Aynı zamanda vatandaşlar da kişisel verileri üzerinde kontrol sahibi olabilecek.

Ancak ticari bankalar CBDC’lerin önlerinde bir engel olacağını ve zamanla bankaları ortadan kaldıracağını düşünüyor. Eğer müşteriler merkez bankasında güvenli bir değer koruma aracına sahip olduğu gibi, kahvelerini de bu parayla satın alabiliyorsa neden bankada hesapları olsun? Bank for International Settlements’ın ise bu soruya birkaç cevabı var.

Bunlardan birincisi bankaların önündeki asıl tehdidin büyük teknoloji şirketlerinden geldiği. Bankalar CBDC’leri rekabet edebilecekleri bir alanın sağlayıcı olarak görmeli. finansgundem.com'un derlemesine göre, bir diğer cevap ise, bankalardaki mevduat hesaplarının dijital para birimlerine geçişi CBDC hesaplarında tutulacak miktara bir limit getirilmesiyle ya da çekici olmayan faiz oranlarıyla sınırlanabilir.

İlk cevaba bakıldığında bankaların CBDC’lerden fayda sağlayacağı vaat ediliyor. İkinci cevap ise bankalar için yeterli değil. Gerçek bir kriz sürecinde hiçbir merkez bankası güvenli alanlara kaçışı politik olarak mümkün bulmaz: Vatandaşlar kriz anlarında güvenlik sağlamadığı takdirde CBDC’lerin amacının ne olduğunu sorgular. İyi zamanlarda bile bankaların iş modellerini korumak için faiz oranlarının düşük tutulması oldukça zor.

Parasal politikaların amacı ekonomiyi ve enflasyonu stabilize etmek ve herhangi bir sektörün çıkarlarını korumak değil. Bu nedenle daha dürüst bir cevap vermek gerekirse, merkez bankalarının ekonomi için doğru olan Faiz oranlarını belirleyeceği söylenebilir. Bu durumda bankaların da mevduat hesaplarını çekici kılmak için daha yüksek faiz ödemesi gerekecek.

Bu durum ise kötü sonuçlar doğurmayabilir. CBDC’ler düşündüğümüzden daha erken kullanıma girecek. Yukarıda bahsedilen düzenleyici reformlar gerçekleşmese bile, CBDC’lerin kısa bir süre içinde dolaşımda olması bekleniyor. Ancak CBDC’lerin temsil ettiği paranın doğasındaki değişim finansal sistemde daha derin değişimleri beraberinde getirecek. Bu nedenle CBDC’ler büyük düşünmek için bir fırsat olarak algılanmalı.

Bitcoin hesabındaki para için mühendisi kaçırdılar

ECB’den yatırım şirketlerine denetleme

Bezos’un Virgin Galactic’i uzay yolculuğuna onay aldı