Kamu bankaları döviz açığı sınırı aştı

Kamu mevduat bankalarının açık pozisyonu yasal sınıra dayandı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) 10 Temmuz tarihli haftalık verilerine göre kamu bankalarının döviz cinsi varlıkları ve yükümlülükleri arasındaki fark neredeyse ikiye katlanarak 10 Temmuz itibarıyla 9 milyar 740 milyon doları buldu. Dünya'dan Şebnem Turhan haberine göre, kamu bankalarının yasal özkaynakları ise aynı dönem içinde 32 milyar 232 milyon dolar seviyesinde bulunuyor ve buna göre net döviz açığı, sermayelerinin yüzde 30,22'sine denk geliyor. Ve yüzde 20'lik yasal sınırın üzerine çıkmış durumda. Yasal sınırı üç haftadır aşıyor kamu mevduat bankaları. BDDK bir yılda 6 kez yasal aşıma izin veriyor. Ve haftalık oranlarda oluşabilecek aşım tutarının takip eden iki hafta içinde giderilmesi zorunlu. Ancak BDDK verisi kamu mevduat bankalarının ortalamalarını gösteriyor. Yasal oranın aşımı konusunda değerlendirmeler banka banka bakılarak yapılıyor.

Aralık 2019'da net döviz fazlası vardı

BDDK verilerine göre 13 Aralık 2019 haftasında net döviz fazlasına sahip olan kamu mevduat bankalarının o dönemde yasal özkaynakları da 29.9 milyar dolardı. Döviz net pozisyonu ise 108 milyon dolar artıda bulunuyordu. 20 Aralık 2019'da 1.5 milyar dolarlık açık verildi ve bu tarihten itibaren açık katlanarak artmaya başladı.

Bu yılın ilk haftasında 4.3 milyar dolar net döviz açık pozisyonu olan kamu mevduat bankalarındaki olumsuz seyir mayıs ile birlikte hızlandı. Dolar kurunun 6 Mayıs'ta kırdığı 7.26 liralık rekorun öncesi ve sonrasında kamu mevduat bankalarının döviz açık pozisyonu 5 milyar doların üzerine çıktı. Haziran sonu itibariyle de kamu mevduat bankalarının döviz net pozisyonu önce 6.7 milyar dolara, 3 Temmuz'da 8.3 milyar dolara ve son olarak 10 Temmuz'da da 9 milyar 740 milyon dolara yükseldi. BDDK'nın belirlediği yabancı para net pozisyonu yasal özkaynak oranı olan yüzde 20 sınırını ise bu yıl ilk kez 26 Haziran haftasında aştı kamu mevduat bankaları. 26 Haziran haftasında oran yüzde 20,9 oldu. 3 Temmuz haftasında yüzde 25,8'e çıktı ve son olarak 10 Temmuz'da ise yüzde 30,22'ye ulaştı.

Yerli ve yabancı mevduat bankaları artıda

Yabancı mevduat bankaları ise 10 Temmuz haftasında 1 milyar 651 milyon dolarlık net döviz fazlası pozisyonuna sahip. Yerli mevduat bankalarının ise net döviz fazlası 2.3 milyar dolar seviyesinde.

Kamu mevduat bankalarının net döviz açık pozisyonuna geçtiği 20 Aralık 2019 haftasında da yabancı mevduat bankalarının döviz fazla pozisyonu 1 milyar dolar düzeyindeydi. Yerli özel mevduat bankalarının da aynı hafta net döviz fazla pozisyonu 2.2 milyar dolardı.

Analistler kamu mevduat bankalarının bu görünüm nedeniyle yüksek döviz riski üstlenmiş durumda olduğuna dikkat çekerek döviz pozisyonu açığı yüzünden kur artışlarının kur zararına yol açacağına işaret ediyor.

Kuru belli bir seviyede tutmak için Merkez Bankası rezervleri ile kamu bankalarının kullanıldığını belirten analistler ancak son dönemde rezervlerdeki kayıp nedeniyle kamu bankalarının kendi bilançolarından döviz arzına başladığını ileri sürüyor.

Döviz arzı 100 milyar doları buldu

Reuters'in haberine göre bankacıların TCMB verilerinden yaptığı hesaplama, mayıs sonu itibarıyla kamunun Merkez Bankası rezervlerinden yaptığı döviz arzı yaklaşık 55 milyar dolar seviyesinde olduğunu gösteriyor. TCMB'nin lokal bankalarla gerçekleştirdiği swap anlaşmaları dahil edilince hesaplanabilir hale gelen bu tutar Goldman Sachs'ın tahminine göre haziran da dahil edildiğinde 60 milyar dolara ulaşıyor. Geçen yıl da 30-32 milyar doları bulan bu arz, kamu bankalarının da katılımıyla 2019'dan beri bakıldığında 100 milyar doların hemen üzerine çıkmış durumda.

BDDK yönetmeliğinde açık pozisyon için ne diyor?

BDDK'nın yabancı para net pozisyon/özkaynak oranına ilişkin yönetmelik maddesi şöyle:

“MADDE 6 - (1) Yabancı para net genel pozisyon/özkaynak standart oranındaki aşım tutarının tespitinde esas alınacak haftalık oran, iş günleri üzerinden hesaplanan günlük oranların mutlak değerlerinin basit aritmetik ortalamasıdır.

(2) Yabancı para net genel pozisyon/özkaynak standart oranının azami sınırının aşılması halinde, bankalar aşımın nedenlerini, bildirim cetvelinin Kuruma gönderilme süresi içinde bildirmek zorundadır. Haftalık oranlarda oluşabilecek aşım tutarının takip eden iki hafta içinde giderilmesi zorunludur. Bir takvim yılı içerisinde haftalık oranlarda, giderilen aşımlar dahil altı defadan fazla aşım gerçekleştirilemez."