Borsa İstanbul bankalara rakip mi olacak?

Borsa İstanbul'un yeni başkanı Himmet Karadağ sermaye piyasasını derinleştirecek, şirketlerin ucuz finansmana ulaşmasını sağlayacak iki yeni enstrümanın detaylarını Sabah'a anlattı.

Sermaye piyasası enstrümanlarını geliştirmek için neler yapıyorsunuz?
Türkiye'de dünyanın gıptayla baktığı dev projeler yapılıyor. 3. Köprü, 3. Havalimanı, Körfez Geçişi, Avrasya Tüneli gibi. Borsa olarak bunların hiçbirinde yokuz. Üstelik, bu projeler yüksek maliyetlerle finanse ediliyor. Bunları uygun getiri ile sermaye piyasalarına çekersek herkes alır. Örneğin, yıllık yüzde 15 getirili bir menkul kıymeti herkes satın almak ister. 3. Havalimanı'na ortak olmak isteyen onlarca uluslararası fon var. Sermaye piyasalarında menkul kıymetleştirmeyi sağlayabilirsek hem tasarruflar artar hem uluslararası fonları çekeriz hem de daha ucuz finansmanın önünü açmış oluruz. Halen borsamızda ülkemizin prestij projeleri alınıp satılamıyor. Pazarı derinleştirerek, yeni ürün alanları sunarak katılıkları giderebiliriz.

MENKUL KIYMET VİRÜSÜ

Bankalara rakip mi oluyorsunuz?
Banka olarak 30 günlük mevduatla, 30 yıllık projeyi fonlamak sıkıntılı. Kısa vadeli yatırımların finansmanı bankacılıktan, orta ve uzun vadelilerinki ise sermaye piyasalarından sağlanmalı. Ulaştırmacıların kara, hava ve demiryolu kıyaslaması var. Kısa mesafede karayolu, orta mesafede uygun teknolojiler kullanıldığında demiryolu, uzun mesafede de havayolu rakipsizdir. Bu da onun gibi bir şey. Bankalarla rakip değiliz. Belli vadeden sonra bankaların da sermaye piyasası ürünlerini kullanmaları kendi avantajınadır. Bu sistemde, kazan-kazan yöntemiyle banka da biz de işadamı da kazanıyor. Bankalara aktif yönetiminde menkul kıymet virüsünü bulaştırmamız lazım.

EKONOMİK PROJE FİNANSMANI

Banka işin içinde nasıl olacak?
Elinde 32 günlük mevduatı var. Bununla büyük projeleri fonlamak durumunda kaldığında olayı proje finansmanına dönüştürecek, varlık kiralama şirketinin satacağı menkul kıymetin ana alıcısı olacak. Böylece doğrudan kredi vermek yerine uygun vadeli menkul kıymeti alacak. Artık sadece kredi alacağı yerine menkul kıymet sahibi olduğu için ikinci elde ticaretini yapabileceği gibi bunu banka pasif yönetiminde teminat vb gibi de kullanabilecek. Böylece reel ekonomi tarafında proje finansmanları daha ekonomik hale gelecek, Banka bunu pasifte tekrar refinansman ya da başka kredide de kullanabilecek. Bankaları ikna etmemiz lazım. Bir de menkul kıymetleştirmenin önünde yüzde 18'lik KDV problemi var. Onu da Maliye Bakanımızla görüştük.

Bankalarla görüştünüz mü?
Türkiye Bankalar Birliği Başkanı ile görüş alışverişinde bulunduk, genel anlamda derinleştireceğiz.

BÖLGENİN GAYRİMENKUL BORSASI OLACAĞIZ

Gayrimenkul sertifikası altyapısı hazır mı?
Bu, inşaat şirketine alternatif finansman sağlayabilir. Mesela, projenin yüzde 30'unu menkul kıymetleştirip, küçük yatırımcı veya uluslararası fonlara açacak. Şerefiye değeriyle 450 bin TL'yi bulacak bir gayrimenkul hukuki haklarıyla varlık kiralama şirketine devredilecek. 450 bin sertifika çıkarılacak. Elinizde 450 bin TL olmasa da o konuttan pay alabileceksiniz. 45 bin TL'niz varsa yüzde 10'unu alacaksınız. Bunu Balkan Ülkeleri ve Körfez'e de uygulamak mümkün. Tüm gayrimenkul projeleri borsada alınır-satılır olacak. BİST, bölgenin gayrimenkul borsası olacak.
Gelir akımı sabit projeye sertifika modeli

Şehir hastaneleri için de bu yöntem uygulanabilir mi?
Birkaç şehir hastanesi yüklenici firma ile görüştüm. Onlarda hazine garantisi var. 3. Havalimanı'nda yolcu bazlı gelir akımı var. Varlık kiralama şirketine koy bunları sat. Köprü ve otoyolları sertifika modeliyle satabiliriz. Ben, endeks yerine sayaçlar dönemini başlatmak istiyorum. Köprü sayacı, yolcu sayacı, hasta sayacı, enerji santrallerinde kilovat sayacı gibi... Gelir akımı sabit veya öngörülebilir olan tüm projelere bu uygulanabilir. Bizim, para girişini artırıp, işadamlarının kaynağı ucuza kullanmasını sağlamamız gerek.