Türkiye’de bankacılığın tarihsel gelişimi

13 / 18

Bu heyetler hemen her ülkede en önemli problemin uzun vadeli kredi olanaklarının yetersiz olduğunu saptamış, hepsinde kalkınma bankalarının kurulmasını tavsiye etmişlerdi. Dünya Bankası’nın bu tavsiye ve desteğinin de etkisiyle kalkınma bankalarının sayısı 1960'lı yıllarda arttı (Çonkar,1988). Türkiye’de Planlı dönemin başlangıç yılı olan 1963 yılında ikinci özel sektör yatırım bankası olan Sınai Yatırım ve Kredi Bankası, Osmanlı Bankası, İş Bankası, Vakıflar Bankası, Garanti Bankası, Akbank ve daha sonra tasfiye edilen Türkiye Kredi Bankası tarafından kuruldu. Amaç, özel sektör sanayi kuruluşlarına uzun vadeli kredi sağlamak ve sermaye piyasasının gelişmesine katkıda bulunmaktı. 1964 yılında da kamu kesiminin uzun vadeli fon ihtiyacını karşılayacak Devlet Yatırım Bankası kurulmuştu, bu Banka 1987 yılında Türkiye İhracat Kredi Bankası (Eximbank) olarak faaliyetlerini dış ticaret sektöründe yoğunlaştırarak zaman içinde amacını değiştirdi. 1975 yılında geri kalmış bölgelerdeki sanayi yatırımlarına ve halka açık şirketlere kredi verecek Devlet Sanayi ve İşçi Yatırım Bankası kuruldu. Özel bir kanunla kurulan banka 1988 'den sonra Türkiye Kalkınma Bankası olarak faaliyet gösterdi. Ayrıca, T.C. Turizm Bankası, turizm sektörünü teşvik etmek üzere 1962 yılında faaliyete başlamış, 1988 yılında Kalkınma Bankası ile birleştirilmiştir.Yabancı sermayeli Amerikan Türk Dış Ticaret Bankası (1964), Arap ve Türk Bankası(1977)gibi bankalar ihtisas bankası olarak kurulmuştu.Planlı dönemin sona ermesi ve serbest piyasa ekonomisine geçiş bankacılık sektörünüde değiştirdi. Bankacılığın yönelimi sanayileşme hedefinden dış ticaretin geliştirilmesi hedefine doğru değiştirildi. Kuşkusuz bu değişimde 1960 lı yılların düşük faizli uzun vadeli kredilerdeki, özellikle petrol krizi sonrasında meydana gelen azalma rol oynadı. Dünya Bankası’nın gelişmekte olan ülkelere olan yaklaşımı değişmişti. Kalkınma programları,kalkınma teorileri yeniden tartışılmaya başlanmıştı. Gelişmiş ülkeler ile gelişmekte olan ülkeler arasındaki farkın nicel olduğu yönündeki görüşler değişti. Bu değişim kalkınma bankalarının faaliyetlerini güçleştirdi. Türkiye’de 24 Ocak 1980 İstikrar önlemleri ile birlikte sanayileşme stratejisi değişmiş,iktisat politikası kısa dönemli istikrarın sağlanması hedefleri doğrultusunda oluşturulmuş, bu politikalar uzun vadede sürdürülmüş, planlı ekonomiden serbest piyasa ekonomisine geçilmişti. Bu değişim bankacılığın da değişmesine neden oldu. Türkiye'de TSKB 1978'e kadar kendi portföyünden hisse senedi satmış, şirketlerin çıkardığı tahvillere garanti vermiş,menkul kıymetlerin halka arzında gerekli aracılığı yapmış, menkul kıymet çıkaracaklara danışmanlık hizmeti vermek gibi yatırım bankacılığı işlemlerini yerine getirmişti. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nın kuruluşuyla yeni işlemler yapacak yeni aracılara ihtiyaç duyuldu. Kalkınma bankaları yatırım bankalarına dönüştü. Bazı ticari bankalar da bu alana yöneldi.