Kredi dosya masrafları ve benzeri komisyonlarda KKDF konusu

Bilindiği üzere, bankalarca bireysel kredi verilmesi sırasında müşterilerden bir defada “dosya masrafı” veya “kredi tahsis ücreti” olarak ücret alınabilmektedir. Kredi sürecinin başında, tarafların müzakere ederek şeffaf bir şekilde karşılıklı mutabakat sağladıkları bu husus, imzalanan kredi sözleşmesinde açıkça belirtilmektedir.

Ticari bir işletme olan bankaların kredi sağlama hizmeti çerçevesinde ücret, komisyon veya dosya masrafı isteme hakkı vardır. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nca yayımlanan Yönetmeliğe göre; bankalar, tüketicilere kullandırılacak krediler için kredi ihtiyacının karşılanmasına olanak sağlayan sistemin işletilmesi ve operasyonel süreçlerin yönetilmesi amacıyla “tahsis ücreti” alabilirler. Son mevzuata göre BBDK’nın “binde 5” gibi bir üst sınır tayin ettiği bu masraf karşılıkları, daha önce de serbest piyasa koşullarında çeşitli bankalarca çeşitli oranlarda alınmaktaydı.

Son günlerde ortaya çıkan bazı değerlendirmeler ve bu konuda Maliye Bakanlığı tarafından yapılan vergi incelemelerinde, bankaların aldığı bu komisyonların “faiz” niteliğinde olduğundan bahisle, Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu kesintisine tabi olacağı ileri sürülmektedir.

KKDF mevzuatı gereğince[1]; banka ve finansman şirketlerince gerçek kişilere ticari amaçla kullanılmamak kaydıyla kullandırılan tüketici kredileri KKDF kesintisi kapsamındadır. Türk Lirası krediler için Fon kesintisi, faiz tahakkukunda doğar ve matrah da faiz tutarı olduğundan, kredi faizleri üzerinden %15 oranında KKDF kesintisi hesaplanır.

Ancak, faiz dışında alınan ücret ve komisyonlar ise Fon kesintisine tabi değildir. Çünkü mevzuata göre; KKDF kesintisinin matrahı, faiz tahakkuklarıdır. Faiz ise, paranın kullanımına (süreye) göre tespit edilmiş, verilen borcun (kredinin) müşteri tarafından kullanımı sebebiyle hesaplanan temel bankacılık geliridir. Bankalarca verilen kredilerde uygulanan faizler, bankanın fonlama maliyetini dayanak alarak belirlenmekte ve süreye matuf olarak uygulanmaktadır.

Oysa “dosya masrafları” olarak adlandırılan veya kredi tahsis ücreti olarak da anılan bir defalık tahsilatlar ise bankaların o işlemde katlanmak zorunda kaldıkları masrafların karşılığı olup bu amaçla yapılmış tahsilatlardır. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nca yayımlanan Yönetmeliğe[2] göre; bankalar; tüketicilere kullandırılacak krediler için kredi ihtiyacının karşılanmasına olanak sağlayan sistemin işletilmesi ve operasyonel süreçlerin yönetilmesi amacıyla tahsis ücreti alabilirler. Bu ücret, kullandırılan kredi anaparasının binde beşini geçemez. BBDK, gerekli gördüğü hallerde bu sınırı artırmaya ve azaltmaya da yetkilidir.

Öte yandan, yaşanan ihtilaflar sebebiyle Tüketici Hakem Heyetleri’ne yapılan müşteri başvuruları ile bu tutarlar iadeye konu olabilmektedir. Çoğu zaman da müşterilere bu çerçevede iade edilmektedir. Yaşanan bu hukuki ihtilaflarda, müşterilerin şikâyet konusu bankanın defaten aldığı dosya/tahsis masrafları olup; hiçbir zaman faiz değildir. İade konusu yapılan tutarlar da doğal olarak bankaca alınmış olan masraf tahsilatlarıdır.

Görüldüğü üzere; serbest piyasa ekonomisi içerisinde müşterilerden defaten tahsil edilmiş olan masraf karşılıkları (dosya ücreti, kredi tahsis komisyonu gibi adlarla) faiz unsurlarını taşımamaktadır. Dolayısıyla faiz niteliğinde olmayan bu ücret ve komisyonlar, KKDF’ne tabi değildir, çünkü KKDF mevzuatı dışındadır.

Bu konuda ısrar edilmesi halinde; tüketicinin kredi maliyeti, faizin %15’i kadar artar. Çünkü KKDF aynen BSMV gibi müşterilere (kredi kullanıcılarına) yansıtılan bir mali yüktür, sonuç itibariyle faize ilave olarak tüketicilerden tahsil edilir.

 

[1] 88/12944 sayılı Kararnameye ilişkin Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu hk. 6 Sıra Numaralı Tebliğ, Madde: 2

[2] Bankacılık Düzenleme Ve Denetleme Kurumu’nca Yayımlanan, Finansal Tüketicilerden Alınacak Ücretlere İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, Resmi Gazete: 3 Ekim 2014/ 29138