Karşılıksız çek dönemi kapandı

Akıllı telefonlara indirilen Findeks uygulaması ile karekodlu çek sorgulanıp riski ölçülebilecek. Böylece karşılıksız çek sorunu azalırken, silinti ve tahrifatlar da kolaylıkla tespit edilecek...

1 ocak itibariyle artık klasik çekler tarih oldu ve yerlerini karekodlu çekler aldı. Aslında bazı bankalar 2012 yılından beri müşterilerine karekodlu çek veriyor. Ancak tüm bankalar karekodlu çeke geçmediği için sistem tam işleyemedi. İşte, 1 Ocak itibariyle ödeme sisteminde devrim niteliğinde bir gelişme yaşandı ve tüm bankalar artık müşterilerine klasik çek değil karekodlu çek verecek. Bu sayede elinize gelen tüm çeklerin deyim yerindeyse şeceresi dökülecek.

Nasıl mı olacak? Çok basit? Karekodlu çeki elinde bulunduran kişi çek yaprakları üzerinde yer alan karekodu akıllı telefonuna indirdiği Findeks uygulamasına okutarak sorgulayabilecek. Böylece çeki kesen kişinin yani keşidecinin geçmiş çek ödeme alışkanlığı tek tıkla, son beş yılı içerecek şekilde görülebilecek. Ayrıca çekin üzerindeki bilgilerde silinme, kazınma veya tahrifat yani sahtecilik de rahatlıkla tespit edilebilecek.

HANGİ BİLGİLERE ULAŞACAKSINIZ?

Karekod sayesinde biraz önce de dediğimiz gibi keşidecinin son beş yılının şeceresi dökülecek. Bu da Kredi Kayıt Bürosu (KKB) tarafından hayata geçirilen Findeks altyapısı sayesinde gerçekleşecek.

KKB'nin verdiği bilgiye göre, karekodlu çekin Findeks Mobil Uygulaması aracılığıyla okutulması sonucu elde edilen Findeks Karekodlu Çek Raporu sayesinde, çek yaprağındaki bilgilerin sistemde hangi firma ya da şahsa ait göründüğü, keşidecinin düzenlediği çeklerin ilk ve sonuncusunun ibraz tarihi gibi pek çok bilgiye ulaşılabiliyor. Sistem kapsamında keşidecinin yasaklıysa yasaklanma tarihi, iflas kararı verilme durumu ve tarihi, çek numarası için ihtiyati tedbir kararı verilme durumu, çek sahibi olunan banka sayısı ve keşideciye ait açık çeklerin sayısına da erişilebiliyor. Son beş yılda arkası yazılan son çekin ibraz tarihi ve ödenen son çekin tarihi, ayrıca yine son beş yıldır ibrazında ödenen, arkası yazılan ve sonradan ödenen, arkası yazılan ve ödenmeyen çeklerin adet ve tutarları görüntülenebilecek. Bunların yanı sıra sistem sayesinde çekin dolaşımda olup olmadığına ilişkin bilgi de alınabilecek. Çek üzerindeki bilgilerin sistemden gelen bilgilerle karşılaştırılabiliyor olması da sahteciliğe ve dolandırıcılığa karşı tedbir alınmasını mümkün kılacak.

Sonuç olarak keşidecinin çek ödeme geçmişine dair tüm bilgiler tek bir raporda görülerek çekin ödenme olasılığı öngörülebilecek. Sistemin sağlıklı ve kesintisiz işleyebilmesi içinse sistemi işletecek seviyede bir ücretlendirme yapılacak. Sistemin ücretlendirme modeli ise kamu otoritesince belirlenecek.

MALİYETİ 5-6 TL CİVARINDA

Peki, karekodlu çek kullanıcısına ne sağlayacak? Öncelikle borcuna sadık kişi ve firmalar tek bir tıkla tespit edilebilecek. Örneğin, bugün çeki karşılıksız çıkanların çek raporlarına bakıldığında bunların yaklaşık yüzde 80'inin son bir yılda arkası yazılan en az bir adet çekinin olduğu görülüyor. Karekodlu çek sayesinde size verilen çekin sahibinin arkası yazılan çekinin olup olmadığını tek tıkla öğrenebiliyorsunuz. Başka bir deyişle riskinizi yüzde 80 oranında azaltıyorsunuz. Buna karşın bankalar çek raporu talep eden müşterilerinden çek başına 5-6 TL civarında ücret talep ediyorlar.

Bankacılık çevreleri karekodlu çeklerin özellikle istihbarat imkanları zayıf ve ticari hayatında sıkça çek kullanan küçük ve orta boy işletmeler (KOBİ) için büyük fırsat sunacağı görüşünde. Yasal düzenleme nedeniyle 1 Ocak itibariyle artık tüm bankalar çek isteyen bireysel ve kurumsal tüm müşterilerine karekodlu çek vermek zorunda kalacak. Özellikle ödenmeyen çeklere çözüm olması beklenen karekodlu çekler yeni bir dönemin de başlangıcı olacak.

ÜCRETLER DEĞİŞMEDİ

Akbank Findeks üyesi olan müşterilerine şubelerine başvurmaları halinde karekodlu çek veriyor. Karekodlu çek almanın normal çeke göre tek farkının KKB'nin Findeks sistemine üye olma zorunluluğu olduğunu hatırlatan Akbank Nakit Yönetimi ve Dış Ticaret Bölüm Başkanı Erdoğdu Paker, "Müşterinin Findeks üyeliği yoksa önce Fin-deks'e üye yapılıyor sonrasında çek talebi alınabiliyor. Karekodlu çekin Findeks üyeliği dışında daha önce çek karnesi alınmasından farklı bir şartı veya süreci yok. Karekodlu çekin banka olarak müşterilerimize yansıttığımız ekstra bir maliyeti bulunmuyor, eski çek defteri ücretlerimiz ile aynı ücretler geçerli" diyor.

Paker, karekodlu çek sayesinde piyasalardaki güven sorununun önemli ölçüde aşılacağı görüşünde. Ticarette ödeme aracı olarak açık hesaptan sonra en fazla çek kullanıldığını da hatırlatan Erdoğdu Paker, sözlerini şöyle sürdürüyor: "Karekodlu çek sayesinde piyasalardaki güven problemi de önemli ölçüde aşılmış olacak ve ileri vadeli işlemlerin güvenle yapılması sağlanacak. Orta ve uzun vadede çek kullanıcılarının çek performansları sorgulanabileceği için ödemelerini daha düzenli yapacaklarını ve çekin daha güvenilir bir ödeme aracı olacağını düşünüyoruz. Ayrıca karekodlu çeki aynı zamanda çek ürününün dijitalleşmesine yönelik önemli bir adım olarak görüyoruz. Bu dijital uygulama dünyada ilk ve Türkiye bu konuda öncülük ediyor."

"YOĞUN İLGİ GÖRDÜ"

Denizbank şubeleri kanalıyla başvuran müşterilerine karekodlu çek veriyor. Ayrıca sistemin teknik altyapısını oluşturan Findeks üyeliğinin de aynı anda başlatılabildiği bilgisini veren Denizbank KOBİ Bankacılığı Grubu Genel Müdür Yardımcısı Murat Kulaksız, "Bankamızın geçen yıl uygulamaya aldığı 'Karekodlu Çek' hizmeti ile işletmelere çek işlemlerini daha güvenli ve şeffaf bir şekilde yapma imkânı sunuyor. Çek ticaretinde itibarın tesis edilmesinde önemli rol oynayan uygulama sayesinde çek hamilleri çek yaprağı üzerinde yer alan karekodu, mobil telefonlardaki Findeks uygulaması ile okutarak keşideciye ait çek ödeme performansına hızlı ve kolay bir şekilde ulaşabiliyor. Böylece tahsilatlar çok daha güvenli ve kontrollü bir yapıda gerçekleştirilirken, çek ödemeleri düzenli olan keşideciler de piyasada itibar ve güven unsuru oluşturuyorlar" diyor.

Kulaksız, Banka olarak karekodlu çek sorgulaması için ayrı bir ücret almadıklarını buna karşın sorgulama ücretlerinin bakanlığın yönlendirmesiyle Kredi Kayıt Bürosu tarafından belirlendiğini söylüyor. Karekodlu çek ile karşılıksız çek endişesinin ortadan kalktığını da vurgulayan Kulaksız, bunun ekonomiye olan etkisi hakkında ise şunları söylüyor: "Karekodlu Çek piyasadaki güvenilir oyuncuları birbirleri ile buluşturmayı hedefliyor. Geçen yıl uygulamaya aldığımız karekodlu çek bu nedenle yoğun ilgiyle karşılaştı. Söz konusu uygulamanın tüm çekler için geçerli hale gelmesinin şeffaf bir ticaret anlayışının yaygınlaşmasına ve ekonominin canlanmasına katkı sağlayacağını düşünüyoruz" diyor.

"ESKİ ÇEKLERİNİZİ KULLANABİLİRSİNİZ"

TEB yurtiçindeki tüm şubeleri kanalıyla müşterilerinin Findeks üyelik başvurularına ve karekodlu çek taleplerine aracılık ediyor. 6728 sayılı yasa gereği 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren bankalarca çek hesabı sahiplerine sadece karekod içeren çek yaprakları verildiğini hatırlatan TEB Kurumsal Bankacılık Grup Başkanı Gülümser Özgün Henden, "Ancak bankalardan daha önceki tarihlerde alınmış olan karekodsuz çekler geçerli olmaya devam edecek. Karekodlu çek, keşideci için prestij sağlayacak, çekin hamili için riski ortadan kaldıracak, sahtecilik ve tahrifat riski önlenebilecek. Çek hamili, kare-kodlu çeki sorgulayarak keşidecinin geçmiş dönem çek ödeme performansı hakkında bilgi sahibi olacak ve çeki alıp almayacağına karar verebilecek" diyor.

"SAHTE ÇEK RİSKİ AZALIYOR"

QNB Finansbank karekodlu çek için alacaklı ve borçlunun Findeks üyesi olması gerektiği konusunda yarıda bulunuyor. Findeks üyesi olmayan ancak çek kullanmak isteyen müşterilerinin üyeliğinin, çek teslimleri sırasında otomatik olarak yapıldığını söyleyen QNB Finansbank Kurumsal ve Ticari bankacılık Genel Müdür Yardımcısı Ömür Tan, "Çek teslimlerinde müşterilerimizden karekod özelliği için ayrı bir masraf alınmamakta olup, standart çek masraflarımız geçerli.

Çek ile yapılan alışverişlerini daha güvenli hale getirmek isteyen ve ticareti kolaylaştırmayı hedefleyen tüm bireysel ve tüzel müşterilerimiz bu ürünü kullanabilir. Karekodlu çek sayesinde ödenmeme riski ve sahte çek riski olasılığı minimuma iner" diyor.

ŞAHSA DA FİRMAYA DA VERİYOR

Türkiye Finans Şubat 2016'dan bu yana müşterilerine karekodlu çek verebiliyor. Halen bireysel ve tüzel çek karnesi kullanan tüm müşterilerine bu ürünü verdiklerini söyleyen Türkiye Finans Ticari Bankacılık İş Ailesinden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Vekili Cengiz Gülhan, "1 Ocak 2017 tarihinden itibaren Türkiye'deki tüm bankalarda karekodlu çek uygulaması başladı. Ticaretin daha güvenli hale geleceği karekodlu çekle banka müşterileri, keşidecinin geçmiş ödeme performansına tek tıkla ulaşabilecek. Çek yaprakları üzerindeki karekod sayesinde ayrıca bir onay verilmesine gerek kalmadan Elektronik Raporlama Sistemi (ERS) üzerinden keşideciye ait çek raporunun alınabileceği uygulamayla ticaret, daha güvenli hale gelecek" diyor.

Ticaretin yüzde 25'inin çek üzerinden oluştuğunu da hatırlatan Gülhan, uygulamanın hedefinin ticareti daha şeffaf ve güvenli hale getirmek olduğunu ifade ederek şunları söylüyor: "Ticaretin daha güvenli hale gelmesi, hacmi artıracak, bu da üretim ve istihdamın verilerini olumlu etkileyecek. Çek hamilleri, akıllı telefonlarına yükleyecekleri Findeks uygulaması aracılığıyla çeki düzenleyen keşidecinin ödeme geçmişini çekin üzerindeki karekodu okutarak öğrenebilecek."

"ÇEK RAPORU 6 TL"

Karekodlu çekin ilk uygulayıcısı olan Odeabank 2012 yılından beri müşterileri ile bu ürünü buluşturuyor. Karekodlu çek almak isteyen müşterilerine ilave bir maliyet yüklemediklerini söyleyen Odeabank Genel Müdür Yardımcısı (CTO) Tayfun Küçük, "Karekodlu çeklerimiz müşterilerimiz tarafından şubelerimiz aracılığıyla alınabiliyor. Çek raporu başına 6 TL ücret talep ediyoruz" diyor. Karekodlu çek sayesinde kullanıcıların hem çekin doğruluğuna, hem de keşidecinin ödeme performansına ait bilgileri kolaylıkla edinebileceğine de dikkat çeken Tayfun Küçük, sistemin iş hayatına sağladığı avantajları ise şöyle sıralıyor: "Karekodlu çek uzun bir süredir hayatımızda ancak keşidecinin onay verme gerekliliği ve bazı bankaların çeklerde karekod kullanmaması sebebiyle sektör standardına dönüşmemişti. Aslında karekodlu çek özellikle itibarlı keşidecilerin piyasada öne çıkmasını sağlayacak ve çeke bir ödeme enstrümanı olarak daha fazla değer kazandıracak önemli bir gelişme."

"RİSKİ YÜZDE 80 AZALDI”

Kasım Akdeniz / KKB Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Müdürü

Türkiye'de her yıl yaklaşık 22 milyon çek keşide ediliyor. Bunların içerisinden çeki karşılıksız çıkan keşidecilerin çek raporlarına bakıldığında yaklaşık yüzde 80'inin son bir yıl içinde arkası yazılan en az bir adet çekinin mevcut olduğu görülüyor. Dolayısıyla çeki almadan önce keşidecinin çek raporuna bakıldığında karşılıksız çek riskinden yüzde 80 oranında kurtulmak mümkün diyebiliriz.

Bu nedenle keşidecilerin çek ödeme geçmişini gösteren ve karşılıksız çek riskini azaltma yönünde oldukça önemli bir ihtiyaca ışık tutan "Findeks Karekodlu Çek Sistemi" güvenli ticaretin anahtarı olacak. 15 Haziran 2016 itibariyle birçok bankada uygulamaya giren ve 1 Ocak 2017 itibarıyla da zorunlu hale gelen karekodlu çek uygulamasıyla reel sektörün karşılıksız çek mağduru olmaması için önemli bir adım atıldı. 2 milyonun üzerinde çek keşidecisinin var olduğu ekonomide, 310 bin kişinin halen ödenmemiş en az bir çeki bulunurken bunların 235 bininin elinde daha önceden aldığı ve halen keşide edilmemiş boş çek yaprağı olduğu görülüyor, işte, tam bu noktada vadeli mal satanlar için en önemli husus; satışları karşılığında aldıkları herhangi bir çekin bu kişiler tarafından keşide edilmiş bir çek olmadığından emin olmak. Çünkü zaten halen ödemediği bir çeki bulunan bu kişinin alınan bu çeki de ödememesi büyük olasılık. Karekodlu çek raporuna bakılarak keşidecinin geçmişte ödediği ya da arkası yazılan çekler, varsa halen ödemediği çekler görülebildiği gibi, keşidecinin kredibilitesini ve ödeme alışkanlıklarını gösteren daha birçok bilgiye ulaşmak mümkün. KKB olarak geliştirdiğimiz bu sistem sayesinde, çek alma kararı veren işletmelerin faaliyetlerini daha güvenli bir ortamda sürdürmesi sağlanacak. Vadeli satışların daha güvenli hale getirilmesinin ticaretin hacmini artıracağını, bunun da üretimi, istihdamı ve nihayetinde ülkenin refahını yükselteceğini ve dolayısıyla ülke ekonomisine katkı sağlamayı hedefliyoruz. Ocak 2017 itibarıyla yasal olarak zorunlu hale gelen karekodlu çekler, Türkiye'de müşterilerine çek defteri verebilen tüm bankalardan talep edilebiliyor.

KAREKOD HAKKINDA MERAK EDİLENLER...

-Herkes karekodlu çek alabilecek mi?
-Bankalardan çek alma şartlarını sağlayan herkes karekodlu çek de alabilecek.

-Karekodlu çek almanın şartları nedir?
-Karekodlu çek almak isteyenlerin öncelikle Findeks üyesi olması gerekiyor. Karekodlu çek kullanımı içinse hem alacaklı, hem de borçlunun Findeks üyesi olması şart.

-Klasik çeklere göre daha mı pahalı?
-Hayır... Bankalar klasik çekler için aldığı ücretin aynısını karekodlu çeklere de uyguluyor. Genellikle bu ücret 5-6 TL civarında.

-Elimizde kalan eski çekleri artık kullanamayacak mıyız?
-1 Ocak 2017 tarihinden itibaren bankalar çek talebi ile başvuran müşterilerine karekodlu çek vermek zorunda. Ancak halihazırda elinde eski çekleri bulunanlar 1 Ocak'tan sonra da çek yaprakları bitene kadar kullanabilecek.

-Karekod'lu çeki hangi kanallardan sorgulayabileceğiz?
-Çek üzerinde yer alan karekod, doğrudan bankadan, akıllı telefon uygulamalarından, internet üzerinden veya sms aracılığıyla sorgulama yapılarak okutulabilecek. Bu şekilde herhangi bir onay süreci olmaksızın, çeki düzenleyenin geçmiş çek ödeme durumu görülebilecek ve çekin sahteliği kontrol edilebilecek.

-Karekod sayesinde firma hakkında da detaylı bilgi alabilecek miyiz?
-Uygulama ile çeki düzenleyenin iflasına karar verilip verilmediğine ilişkin bilgi de üçüncü kişiler tarafından görülebilecek. Düzenlemeyle yapılacak bir önemli değişiklik ise çekte cirantanın da takibine imkân tanınması olacak. Yani çeki düzenleyen ve alan kişi haricinde çekin ciro karşılığı devredildiği cirantalar da takibe alınacak. (Esin Çetinel/Para Dergisi)