Ham petroldeki negatif seyri anlamak için 6 soru

FINANSGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

Mağazalar alışveriş yapanlara mallarını almaları için para ödemezler. Ancak aşırı durumlarda işletmeler çok sınırlı bir şekilde de olsa ödeme yapabiliyor. Bununla birlikte petrol piyasasında Batı Teksas ham petrolünün vadeli işlemlerdeki eksi 37,63 dolarlık fiyatlandırma tarih boyunca hiç yaşanmamış bir durumdu. Korona virüs önlemleri kapsamında şehirlerin kapatılması, piyasanın dibe vurmasına neden olan fiyat savaşı kapasitelerinin sonuna yaklaşan depolama tesisleri ve vadeli işlem piyasasının aylık ritimleri petrol fiyatlarında dudak uçuklatan bir düşüşün gerçekleşmesine neden oldu. Bu negatif düşüşün ne anlama geldiğini Bloomberg altı soruda açıklıyor.

1. Satıcı petrol satarken neden alıcıya para öder?

Bazı üreticiler için uzun dönemde üretimi durdurmak ya da aşırı miktarda olan arzı depolamak için uygun bir yer bulmak daha ucuza mâl olabiliyor. Birçok üretici kuyuların kapatılmasının gelecekte daha büyük zararlar verebileceğini düşünüyor. Varil teslim alma niyeti olmayan fakat fiyat hareketleri üzerine yatırım yapan tüccarlar da bu piyasanın içerisinde. Keskin fiyat düşüşlerine yakalanan bu tüccarlar depolama alanı bulma ya da zararına satış seçeneğiyle karşı karşıya. Giderek artan petrol bolluğunun depolama alanlarını gittikçe kıt ve pahalı hale getirdi.

2. Petroldeki bu bolluk nereden geliyor?

Petroldeki fiyatlandırma savaşı da salgının etkileri de tek başına enerji piyasalarını sarsacak yetideydi. İki faktörün bir araya gelmesi piyasalarda her şeyin tersine dönmesine neden oldu. Salgın küresel ölçekte yayılınca petrol talebini silip attı. İtalya’da korona virüs nedeniyle yapılan ulusal karantina uygulamalarının ekonomik etkileri görülmekteyken dünyanın en büyük iki petrol üreticisi Suudi Arabistan ve Rusya karşı karşıya geldi. Üretim kısıtlaması anlaşması çöktü ve her iki ülke de musluklarını sonuna kadar açarak piyasaya rekor miktarda ham petrol saçtı.

3. Bir anlaşma yapılmamış mıydı?

Petrol İhraç Eden Ülkeler Birliği (OPEC), Rusya, Amerika Birleşik Devletleri ve diğer 20 ülkenin katıldığı bir anlaşma sonraki süreçte imzalandı. Ancak anlaşmaya varılan %10’luk genel üretim kesintisi hem çok az hem de çok geç kalınmış bir karardı. ABD’de zaman içerisinde tükenmeye yüz tutan petrol depolama alanları dünyanın en büyük enerji piyasası olan New York Ticaret Borsası Endeksi NYMEX’te tarihî bir düşüşe sebep oldu.

4. Vadeli işlem sözleşmelerinin bununla ne ilgisi var?

En düşük fiyatlar alıcıların belirli bir zamanda belirli bir fiyata bir satın alma konusunda kesin olduğu vadeli piyasalarda geldi. Vadeli işlemler petrol kullanıcıları için fiyat dalgalanmalarına karşı bir koruma aracı niteliği taşırken aynı zamanda da bir spekülasyon aracıdır. Sözleşmeler belirli bir süre için çalışır ve pozisyonlarını gevşetmek veya teslimat almak istemeyen tüccarlar genellikle sözleşmelerinin bitiminden kısa bir süre önce devredilirler. Mayıs ayı teslimat sözleşmeleri 21 Nisan’da sona erecek ve sözleşmelerin devrine bir gün kala tüccarlar üzerinde görülmemiş bir baskı ortaya çıktı. Evlerdeki küvetleri petrolle doldurmaktansa negatif değerde satış daha iyi bir seçenek olarak görüldü.

5. Depolara ne oldu?

Petrol fiyatlarının düşmesiyle eş zamanlı olarak depolama tesisleri de kapasitelerini aşmaya başladı. ABD’de Batı Teksas ham petrollerinin en önemli depolama ve teslimat merkezi olan Cushing, Oklahoma’da ham petrol stokları şubat ayı sonunda %48 arttı ve neredeyse 55 milyon varile ulaştı. ABD Enerji Enformasyon İdaresi’nin 30 Eylül tarihli verilerine göre merkezin 76 milyon stok kapasitesi mevcut. Sektör gemilerde ya da demiryolu tankerlerinde petrol biriktirmek gibi yaratıcı çözümleri düşünüyor. Petrol iflaslarının olası dalgalanma etkisinden endişe duyan Trump Yönetimi, henüz emekleme aşamasında olan petrol sondaj şirketlerinin petrollerini geçici olarak toprağa vermeleri için ödeme yapmayı düşünüyor. Amaç, fiyatlar düzelene kadar bu şirketleri piyasadan uzak tutmak ve ABD Hazinesi sağlıklı bir kâr sağlarken üreticileri de anî kayıplardan korumak olacak.

6. Bu tüketiciler için ne anlama geliyor?

ABD çapında ortalama benzin galon fiyatı geçtiğimiz yıla göre 1 dolar aşağıya inerek 1,81 dolar üzerinden satılıyor. Şubat ayından itibaren benzin fiyatında sürekli bir düşüş var. Vadeli işlem fiyatlarındaki düşüşlerin pompaya yansıması birkaç hafta daha sürecektir. Fiyatın önemli bir kısmını oluşturan vergilerle birlikte düşüşün benzin fiyatına çok büyük bir miktarda olmayacaktır.

Petrol fiyatları neden eksiye geçti?

Avrupa borsaları güne sert düşüşle başladı