5.8 milyar dolarımız kayıp!

Cari açık 4.9 milyar $'la beklentilerin altında kaldı. 10 ay aradan sonra yıllık açık 64 milyara geriledi. Ekonomistler "Cari açıkta en kötü geride kaldı" yorumları yapıldı.

Milliyet ekonomi yazarı Güngör Uras, bugünkü köşesinde açıklanan bu cari açığın sevinilecek bir gelişme olduğunu yazdı ama bu güzelliğe limon sıkan bir de olumsuz gelişme vardı.

İşte Gündör Uras'ın yazısı;

Ocak’ta cari açık (Döviz Açığı) küçüldü. Ocak 2013’te 5.8 milyar dolar iken 2014 Ocakta 4.8 milyar dolar oldu. Bu sevinilecek gelişmedir. Demek ki, ekonomiyi yönetenlerin tüketimi frenleme politikaları netice vermiş durumda.

Ne var ki, bu olumlu gelişmeye “limon suyu sıkan” bir de  olumsuz gelişme var. Küçülen açığı kapatacak kadar döviz girişi olmadı. Hatta açığa ek olarak net sermaye çıkışı gerçekleşti.

-  2013 Ocak ayında net 9.5 milyar döviz girdiğinden, açığı kapatmış, artanı döviz rezervlerine eklemiştik.

-  Ocak 2014’te net 3.1 milyar dolarlık döviz çıkışı oldu.

-  Bereket versin, gene “Nereden Geldiği Belli Olmayan” 2.2 milyar dolar geldi de, net döviz kaybının bir bölümü karşılandı. Kayıp 923 milyon dolara düştü.

-  4.8 milyar dolar artı,  923 milyon dolar... Toplayalım iki rakamı eder 5.8 milyar dolar  toplam döviz  açığı ediyor.

-  İşte Ocak 2014’ün döviz tablosu budur. Ocakta bu çifte dikişli açığı kapatmak için döviz rezervlerinden (bankaların ve Merkez Bankası’nın ve tüm ekonominin döviz birikiminden) 5.8 milyar dolar yedik.


50 milyarlık açık veriyoruz

Bizim olağan döviz gelir gider trafiğimiz ayda 5 milyar dolarlık açık veriyor. Bu da, yılda 50 milyar doların biraz altında veya üzerinde döviz açığı demek. Açığımızı dışarıdan giren döviz ile kapatıyoruz.

Döviz açığının nedeni ülkenin döviz gelirlerinin döviz harcamalarını karşılayamamasıdır. Başlıca döviz gelirlerimiz ihracat ve turizm gelirleri. Başlıca döviz harcamamız ithalat. Genelde ithalat artışı yavaşlar, ihracat artar ise “dış ticaret açığımız“ küçülüyor. Sonuçta “Cari Açık”  da azalıyor.

Ocak 2014’te ithalat geçen yıla göre 400 milyon dolar artarken, ihracat  daha fazla arttı. İhracat 1 milyar dolar artarken diğer döviz gelirlerinde de artış olunca “Cari Açık” yaklaşık 1 milyar dolar küçüldü, 4.8 milyar dolara geriledi... Geriledi ama... Daha önceleri dışarıdan oluk oluk akan dövizle kapatabildiğimiz açığı ancak cepten döviz çıkararak, zar-zor kapatabildik.

Ocakta döviz gelmedi, gitti

Cari açık yurtdışından “Sermaye Hareketi” ile giren, (1) doğrudan yatırım için gelen, (2) hisse senedi, bono almak için ve de (3) kredi olarak gelen dövizlerle kapatılıyor.

2014 Ocak ayında doğrudan yatırım ve hisse senedi ile borsa için çok küçük net döviz girişi olurken, kısa vadeli döviz kredilerinde 4.1 milyar dolar çıkış oldu. Sermaye hareketleri ile döviz girecek yerde ülkeden 3.1 dolar döviz çıktı.

Cari açık rakamına (4.8 milyar dolar), sermaye hareketlerindeki net kayıp 3.1 milyar dolar eklenince, ocakta döviz kaybı toplamı 8 milyar dolara yaklaştı. Nereden geldiği belli olmayan 2 .2 milyar dolar sayesinde açık 5.8 milyar dolara inebildi.


Ekonomi batmaz...

Açığın bir şekilde kapatılması gerekir. Allahtan ülkenin sağında solunda döviz birikimi var. İşte biz de ocakta açığı bu birikimlerden (rezervlerden) kapattık.

Eskiden ihtiyaçtan fazla döviz gelince döviz bolluğu olur, döviz ucuzlardı. Şimdi açığı kapatacak ölçüde döviz gelmeyince buna ek olarak , döviz çıkışı olunca döviz kıtlığı yaşıyoruz.

Döviz fiyatı pahalanıyor. İşte bunun içindir ki, önümüzdeki günlerde cari açığın büyüklüğünün ötesinde, açığın kapatılma imkânının olup olmadığını, nasıl kapatılacağını tartışacağız.

Ümit edelim ki, Ocak ayı kendine mahsus, kötü bir ay idi...

Ümit edelim ki, şubattan itibaren sermaye hareketi ile döviz girişi başlamış olsun. İyimser olmaya mecburuz. Ama iyimserlik yetmez. Sermaye hareketlerindeki tıkanıklığın nedenlerini iyi teşhis ederek, sorunu çözmek zorundayız..

İyimser olalım. Açık yüzünden, birkaç ay açığın kapatılamaması yüzünden ekonomi batmaz.
Açık (1) ya dışarıdan sermaye hareketi ile döviz girişinin başlaması ile (2) ya bir süre daha rezervlerden harcama yapılarak (3) ya da döviz fiyatlarının biraz daha yükselmesi sonucu, ithalatın azalması, ihracatın artması ile kapatılır.