Mavi Akım neden kapandı?

Bakım çalışmaları nedeniyle gaz akışı durdurulan ve Mayıs ayı sonunda tekrar işlemeye başlaması planlanan Rusya ile Türkiye arasındaki Mavi Akım hattı atıl kalmaya devam ediyor.

Sözcü’nün akardığına göre, Reuters’a bilgi veren ikisi Rus biri Türk üç kaynak, BOTAŞ’ın 13-29 Mayıs tarihleri arasında bakım yapacağını açıkladığını ancak hattın tekrar açılması için bir tarih belirlenmediğini ifade etti.

Bir Rus kaynak, Türkiye ile Rusya arasındaki yeni doğalgaz boru hattına atıfta bulunarak “(TürkAkım) fazla fazla yetecek ise iki hattı birden kullanmaya gerek olmaz” dedi. Şu anda TürkAkım hattının her biri yılda 15.75 milyar metreküp kapasiteli hattından sadece biri kullanılıyor.

Türkiye’nin doğalgaz ithalatında 2015’te yüzde 55,31 olan Rusya’nın payı sonraki yıllarda kademeli olarak gerilemiş ve 2020’nin ilk dört ayında yüzde 23,56’ya kadar düşmüştü.

Öte yandan RIA ajansına konuşan Skolkova Enerji Merkezi uzmanlarından Sergey Kapitonov, Mavi Akım botu hattının 3,2 milyar dolarlık yatırım bedelini çıkardığını söyledi.

Rambler.Ru'nun haberinde de, Gazprom yetkilierine atfen, "Mavi Akım boru hattından gaz sevkiyatının ihracatçı tarafın talebine bağlı olduğu, Gazprom'un al ya da öde anlaşması bulunduğu" belirtildi.

1997’de iki ülke arasında imzalanan anlaşmaya dayanarak 2001’de inşaatına başlanan, 2003’te törenle açılan Mavi Akım boru hattıyla Türkiye 2025’e kadar Gazprom’dan gaz almayı taahhüt etmişti. Ancak son dönemde ekonomik krizle talebin düşmesi ve uluslararası piyasalarda gaz fiyatlarının gerilemesi sonucunda Türkiye Rusya’dan daha az gaz almaya başlamıştı.

Bu durum medyaya şu haberle yansımıştı:

Türkiye'nin doğalgaz ithalatında 2015'te yüzde 55,31 olan Rusya'nın payı sonraki yıllarda kademeli olarak geriledi ve 2020'nin ilk dört ayında yüzde 23,56'ya kadar düştü. Azeri gazının payı ise 2017'de yüzde 11,85 iken 2020'nin ilk dört ayında yüzde 33,16'ya sıçradı. Spot LNG ithalatının yapıldığı ABD'nin payı ise geçen senenin ilk dört ayında yüzde 4,48 iken, bu yıl ilk dört ayda yüzde 10'a yükseldi. Azeri gazının Rus gazına göre fiyat avantajı bulunmazken, yüksek alım garantilerinin altında kalındığı için 2019'da Rusya'ya 2,6 milyar dolar olan "al ya da öde" faturasının, bu yıl daha da artması riski bulunuyor.

Fiyatlar düşüşte
Korona virüs salgının etkisiyle doğal gaz piyasasında talep önemli oranda azalırken, Rus gazının Avrupa’ya ihracat fiyatı da tarihi düşüş trendinde. Bin metrekip gazın fiyatı 100 doların altına geriledi. RBK’nın haberine göre, Gazprom’un Avrupa ve Çin’e ihraç ettiği doğal gazın bin metreküp fiyatı mayıs ayında 94 dolara kadar indi. Nisan ayında ortalama ihracat fiyatı 109 dolar seviyesindeydi.

Rusya Federal Gümrük Servisi verilerine göre, Ocak-Mayıs 2020 döneminde Gazprom yurt dışına 73 milyar metreküp doğal gaz sattı.

2020’nin ilk beş ayında Gazprom’un doğal gaz ihracat gelirleri, 2019’un aynı dönemine göre yüzde 53 azalarak 9,7 milyar dolara geriledi. Mayıs ayında Gazprom’un doğal gaz ihracatı 1,12 milyar dolar oldu.

Ocak-Mayıs 2020 döneminde Gazprom’un ihracat ettiği doğal gazın ortalama bin metreküp fiyatı, 2019'un aynı dönemine göre yüzde 38 azalarak 132,7 dolara düşmüştü.