İran rejimi topallıyor

Tartışmalı seçimlerin yıl dönümünde İran rejimi topallıyor Guardian İran'daki tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçimlerinin birinci yıl dönümünde dini lider Hamaney'in ülke içindeki meşruiyeti zedelenirken, Devlet Başkanı Mahmud Ahmedinejad da artık eski gücünde değil. Bugün, İran rejiminin cumhuriyet ayağı sağlam, ama İslam ayağı topallıyor. Halkın öfkesi İran rejimini yıkamadı ancak İslam Cumhuriyeti’ne zarar verdi. Diğer yandan, ülke içindeki çatışma rejimin süregelen istikrarını tehdit ediyor. İran’da 12 Haziran 2009 tarihinde düzenlenen 10’uncu devlet başkanlığı seçimleri, İslami Cumhuriyetin yüzünü ebediyen değiştirdi. Benzeri görülmemiş halk öfkesi dini lider Ayetullah Ali Hamaney rejiminin meşruiyetini hiç olmadığı kadar yaraladı. Aynı zamanda, Hamaney’in kurduğu rejimde seçimlerden bu yana yaşanan iç çatışmalar, rejim içindeki farklı grupların uzlaşma zemininin ciddi şekilde zarar görmesine neden oldu. Gösteriler bir devrim başlatmadı ama artık aynı ülkeyi ele almadığımızı gösterdi. Protesto gösterilerinin en büyük stratejik sonucu, Hamaney’in Batı ile yakınlaşmaktan geçmişte hiç olmadığı kadar korkmasına sebep olması oldu. Bu yüzden ABD Başkanı Barak Obama'nın geçen yılki nükleer takas teklifini reddetti. Yoksa Hamaney güçlü ekonomik ve ticari ilişkilere devam ederken uranyum zenginleştirmeye devam edebilirdi. İRAN DIŞINDAKİ ŞİİLERİN DESTEĞİ ÖNEMLİ Batıyla olan ilişkilerine tamamen zıt olarak, geçen yıl yaşanan olaylar İran’ın dini liderinin sempatik Müslüman ülkeler ve Hamas ile Hizbullah gibi oluşumlarla olan ilişkilerine her zaman olduğundan daha fazla güvendiğini ortaya koydu. Hamaney, ülkesindeki meşruiyeti lekelendiğinden beri, Batı’nın askeri veya politik saldırılarını savuşturmak ve rejimini ayakta tutabilmek için müttefik olarak kullanabileceği bu tür ülkeler üzerinde nüfuzunu kullanmayı düşünüyor. İran, Irak ve Lübnan’ın Şii liderlerinin desteğine sadece politik sebeplerden değil, dini sebeplerden dolayı da büyük önem veriyor. Bunun sebebi, Irak’ın Necef kentinin Büyük Ayetullah Ali Sistani sayesinde bugünlerde Şiiler için en önemli dini merkez haline gelmesi. Çok sayıda Şii, Ali Sistani’yi, Hamaney’in de üzerinde, Şii dünyasının en kalifiye dini bilgini kabul ediyor. Eğer Hamaney, ardından gelecek kişinin İran’ın dışındaki Şiilerin de desteğini almasını istiyorsa, Sistani’nin ve Necef’teki ruhani sınıfın onayına ihtiyacı var. HAMANEY ADINI KORUYAMAYABİLİR Hamaney’in, kendisinden sonra gelecek dini lider olması için oğlu Mücteba’nın dini itibarını artırmaya çalıştığına dair doğrulanmamış haberler şimdiden mevcut. Ancak Mücteba’nın kendi meziyetlerinden değil de babasının bağlantıları ve itibarıyla gerçekleştirdiği yükseliş, Ali Sistani tarafından kabul görmedi. Bu Hamaney için yolun sonu olduğu anlamına gelmiyor. Tersine, Hamaney Sistani ve Şii dünyasındaki diğer önemli dini liderlerle ilişkilerini geliştirmek için çaba gösterecek. Aksi takdirde, ülkesinde meşruiyeti büyük zarar görmüş olan Hamaney, ardından gelecek ismin kim olacağı konusunda etkin bir tavır ortaya koyamazsa, ölümü ardından unvanını elde etmek için yaşanacak iç çatışma İran’ın istikrarı için ölümcül olabilir. Devlet Başkanı Mahmud Ahmedinejad ve diğer muhaliflerin arasındaki iç çatışma yeni boyutlara ulaştı. Bugün güçsüz ve kifayetsiz bir yetkili olarak görülen Ahmedinejad, koltuğunda Hamaney ile olan yakın bağları sayesinde oturuyor. Ahmedinejad'ın kazandığı tartışmalı seçimler İran İslam Cumhuriyeti’ni devirmedi. Topallamasına rağmen ayakta duruyor. Cumhuriyetçi ayağın beli bükülmüş durumdayken, İslami ayak dimdik duruyor. Ancak birçok insan hala İslami ayağın tüm rejimi ne kadar ayakta tutabileceğini sorguluyor. *Ortadoğu analisti Meir Javedanfar'in makalesinin Türkçe'ye çevrilmişidir.