Bankalardaki paralar ne kadar güvende?

FINANSGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

Yerel ABD bankalarının geçtiğimiz hafta aniden iflas etmesi banka mevduatlarının ne kadar güvenilir olduğu konusunu bir kez daha gündeme getirdi. Ancak her ne kadar 2008 Küresel Finans Krizi olağanüstü bir örnek olarak insanların aklına kazınsa da banka iflasları oldukça nadir rastlanan bir durumdur.

Silicon Valley Bank’in (SVB) ve Signature Bank’in iflası Amerikalı Banka müşterilerin varlıkları konusunda endişelenmesine sebep oldu. ABD Başkanı Joe Biden pazartesi günü yaptığı açıklamada krizin bankacılık sistemine yayılacağı endişelerini gidermek için, “Her Amerikalı, ihtiyaç duyduğunda mevduatlarının yerinde olacağından emin olmalıdır” açıklamasında bulundu.

Biden’ın sözleri ABD Merkez Bankası (FED), Federal Mevduat Sigorta Kurumu (FDIC) ve ABD Hazine Bakanlığı tarafından yapılan ortak bildiride alınan önlemleri de işaret ediyordu.

Ancak son bir haftadır gündemin ilk maddesi olan bankacılık krizi bankalardaki paranın ne kadar güvende olduğuna dair klasik soruyu yeniden gündeme getirdi. CNBC’nin haberinde uzmanlar mevduat kaçışının ne olduğu, FDIC sigortasının nasıl çalıştığını ve mevduatların ne kadar güvende olduğunu açıklıyor:

Mevduat kaçışı nedir?

Bankalar müşterilerin mevduatlarını işletmek için fonlara yatırım yaparlar. Yani nakit sürekli olarak bankanın kasasında durmaz.

Chicago Üniversitesi Kamu Politikası Çalışmaları Profesörü ve Beyaz Saray Ekonomik Danışmanlar Konseyi eski başkan vekili Tomas Philipson konuyla ilgili, “Herkes aynı anda para çekmek istediğinde, bankanın bunu yapacak rezervi yoktur ve aslına bakılırsa iflas ederler” açıklamasında bulunuyor.

Philipson bir panik anında müşterilerin gerçek anlamda bankaya koşacağını belirtiyor. Bugünlerde ise bu elektronik ortamda gerçekleşiyor. Elektronik işlemler daha hızlı bir şekilde gerçekleştiğinden mevduat kaçışları da her zamankinden daha hızlı bir şekilde gerçekleşir hale geldi. SVB örneğinde olduğu gibi bankanın iflas etmesi için 48 saat yetti.

SVB’deki sigortasız mevduatlar alışılmadık derecede yüksek bir yüzdeye sahip olsa da, büyük miktarda para çekilmesi riski altında olabilecek başka orta ölçekli bankalar da var.

Bu başka bankaların da başına gelebilir mi?

New York merkezli Francis Financial’ın CEO’su ve Başkanı olan Yeminli Mali Müşavir Stacy Francis böyle bir ihtimalin bulunduğunu söylüyor. Francis, “Bu tablo kısmen FED’in faiz oranlarını keskin bir şekilde yükseltmesi nedeniyle gerçekleşiyor” dedi.

Francis bankaların şu anda düşük faiz ödeyen uzun vadeli tahvillere sahip olduğunu söyledi. Bankaların bu uzun vadeli tahvillere aldıkları faiz, mevduat sahiplerine tasarruf hesaplarında sundukları Faiz oranından daha düşük olduğunda, ödediklerinden daha az para alabiliyorlar.

CEO açıklamasında, “Birçok banka daha yüksek getiriyle daha fazla para kazanmak isteyen ve bunun için yüksek meblağda para çeken nakit mevduat sahiplerinin işlemleriyle karşı karşıya. Bütün bunlar stres yaratıyor” ifadelerine yer verdi.

Bankalardaki nakit varlıklar ne durumda?

ABD’de FDIC mevduat sahibi başına banka hesaplarındaki paranın 250.000 dolara kadar olan kısmını sigorta kapsamına alıyor. Üstelik 1933’teki ilk kuruluşundan bu yana hiçbir mevduat sahibi bir banka iflası nedeniyle FDIC sigortalı fonlarından kaybetmedi.

Florida merkezli mali danışmanlık firması Life Planning Partners’ın Kurucusu YMÖ Carolyn McClanahan parası FDIC kapsamında olan müşteriler için, “Endişelenmekle zaman kaybetmeyin” diyor.

McClanahan “Paranıza erişemediğiniz kısa bir zaman dilimi olabilir, ancak hükümetin paranızı kısa süre içerisinde yeniden kullanabilmenizi sağlayan çok hızlı süreçleri vardır” diyor.

Finansgundem.com’un derlediği bilgilere göre FDIC’nin Türkiye’deki karşılığı Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu(TMSF). Tıpkı ABD’de FDIC’nin koyduğu 250 bin dolar limiti gibi TMSF’nin de koyduğu bir mevduat garantisi limiti bulunuyor. Buna göre her bir kredi kuruluşunda her bir kişiye ait mevduat hesaplarının 400.000 TL'ye kadar olan kısmına TMSF güvencesi veriliyor.

ABD’deki kriz 2008’den ne kadar farklı?

New Orleans merkezli mali danışmanlık firması The Planning Center’ın Kıdemli Finansal Planlama Uzmanı YMÖ Jude Boudreaux, “Bu şimdilik bir finans krizi gibi görünmüyor” dedi.

İflas eden bankaların özellikle kripto ve teknoloji start-up firmalarına odaklandığına dikkat çeken Boudreaux, “Şu anda sözünü ettiğimiz iki banka riskli varlıklarda uzmanlaşmıştı. Bunun ülke çapında bir bankacılık sorunları dalgası haline gelme olasılığı düşük görünüyor” açıklamasında bulundu.

2008 yılında ise sorumsuzca verilen krediler ABD çapında bir mortgage konut balonunu körüklemişti. Mortgage ödemelerinin temerrüde düşmesiyle birlikte kredi kayıplarının boyutu trilyonlarca dolara ulaştı.

Krizin ardından sisteme eklenen yeni şartlar ve yıllık stres testleri gibi uygulamalar finans krizinden sonra bankaları daha güçlü bir konuma getirdi.

Geçtiğimiz yıl büyük bankaların hepsi stres testini geçti. Ancak Moody’s yeni endişelerin ortaya çıktığını söylüyor. Kredi derecelendirme kuruluşu pazartesi günü tüm bankacılık sistemi hakkındaki notunu durağandan negatife düşürmüştü.

Dolarda Fed baskısı

Değişen Fed beklentileri altını geriletti

"SVB’nin iflasında gerçek bir tehlike görmüyorum"