Altının yerini faks aldı...

ABD engellemek için her yolu denese de Türkiye, sınır komşusu İran'la ticaretini, ekonomik ilişkilerini bir şekilde sürdürmek zorunda. Dönem dönem farklı yöntemler izleniyor. Örneğin, "altın ihracatı" adı altında banka sistemi by-pass ederek bir süre idare edilmişti. Ancak ABD bunu fark edince farklı arayışlar gündeme geldi. İşte bu farklı arayışlardan birini Hürriyet Gazetesi Ekonomi Müdürü Sefer Levent, bugün köşesine taşıdı. Yöntem hayli ilginç.
İşte Levent'in o yazısı:
Biliyorsunuz İran’a ABD’nin uyguladığı ekonomik ambargo var.
Buna Türkiye de dahil birçok ülke destek veriyor. ABD’nin belirlediği ürünler ve koşullar hariç bu ülkeye mal satışı ve alışı yasak. İzin verilen ürünlerin satılması veya alınması da belirli bir izin aşamasından geçiyor. Buna uymayan şirketler ya da şahıslar tespit edildiğinde ağır yaptırımlarla karşı karşıya kalıyorlar. ABD’nin geniş bilgi alma ağı sayesinde ambargo duvarını aşarak ticaret yapmak neredeyse imkansız.
Hele para transferi mümkün değil. Dünyada bankalar arasında fon transferi SWIFT adı verilen online bir uygulamayla sağlanıyor. Dünyanın önde gelen banka ve finansal kuruluşları arasındaki para transferine aracılık eden SWIFT, 200 ülkedeki 7200 kuruma hizmet veriyor. Aralarında Türk bankalarının da bulunduğu bu kurumların hepsinin birer SWIFT kodu var. SWIFT Belçikalı bir şirket. Ancak veri bankasının ABD topraklarında olması nedeniyle 2001’deki terör saldırılarının ardından Washington’un bilgi paylaşımı konusunda bu şirketi ikna ettiği biliniyor.
Kısacası İran’a para transferi sıkı takip altında.
Ancak, Türkiye’de SWIFT engeli aşılıyor ve İran’la Türkiye arasındaki para köprüsünün çalışmasını sağlıyor. Peki ama nasıl?
Yer İstanbul. Bankacılık açısından hareketli bir semt. Bir yatırım bankasının şubesinin giriş katı. Genç müşteri temsilcisi “Hoş geldiniz, buyurun” dedikten hemen sonra müşteri olarak bankaya gelen Türk hemen soruyor:
“İran’a bir mal sattım. Faturası elimde. Parayı tahsil etmem gerekiyor. Sizin yapabileceğinizi söylediler, mümkün mü?”
Genç bankacı, mümkün olduğu söylüyor ve ekliyor:
“Belirli bir komisyon (yüzde 4+5) karşılığında bunu yapabiliyoruz. İsterseniz İran’a para da gönderebilirsiniz.”
Müşterinin ‘ambargo’ hatırlatması yapması sonrasında ise sözlerini şöyle sürdürüyor:
“Karşı tarafta muhatap bir Banka var. Sizin göndereceğiniz paranın tutarını, ne karşılığında gideceğini, kime gideceğini bu bankaya faksla bildiriyoruz. Onlar da ödemeyi sizin istediğiniz kişiye anında yapıyorlar. Size para gönderilmesi durumunda İran’daki banka bize aynı şekilde faksla bildirimde bulunuyor. Merak etmeyin, konu gizli kalıyor.”
Karşı taraftaki İran bankası ile anlaşma yapılmış. Aslında arada fiili bir para transferi yok. Sistem çift yönlü çalışıyor. İki banka arasındaki alacak verecek muhtemelen ABD’nin ambargosunu uygulamayan bir üçüncü ülkede hallediliyor. Yani belirli dönemlerde iki banka arasında kalan bakiyeler bu üçüncü ülke üzerinden Türkiye ya da İran’a aktarılıyor. Ya da arada para değil bir tür mal alışverişi gerçekleşiyor.
Bir yıl önceye kadar isteyene para miktarı konusunda sınırlama olmaksızın uygulanan bu yöntem ambargonun sıkılaştırılması ile şimdi belli ki daha dikkatli yapılıyor. Yani artık herkese uygulanmıyor.
Olayın Merkez Bankası, BDDK boyutu nasıl? Gelen, giden paralar bilgisayara yani bankacılık sistemine giriyor mu, yoksa faksta mı kalıyor?
Bunları bilmiyoruz. Bildiğimiz, İran’a ambargo faksla deliniyor...