Yabancı parasını geri istiyor

Habertürk ekonomi yazarın Abdurrahman Yıldırım bugünkü köşesinde yurtiçi piyasalardaki oynaklığı kaleme aldı. Türkiye piyasalarındaki yüksek oynaklık hemen akla gelişmekte olan ülkeler krizinin öncüsü ve tetikleyicisi mi sorusunu getirdi?

Acaba Türkiye'ye ne oluyor?

İşte Yıldırım'ın yazısı;

Önce kur arttı, sonra faiz sıçratıldı. Borsa zaten elini çabuk tutup TL ile birlikte düşmüştü. Türkiye piyasalarındaki bu sert hareketler, yüksek cari açık ve iç siyasi gelişmeleri ile birleşince küresel piyasaların da gündemine girdi.

Zaten FED'in parasal genişlemeyi azaltmaya yönelik adımları ile sermaye çıkacağından dünyanın gözü gelişmekte olan piyasaların üzerindeydi. Bu piyasalara sermaye akımı yavaşlayacak, hatta tersine dönecek, likidite azalması ile de sorunlar yaşanacaktı. Hem ekonomik büyümeleri zayıflayacak hem de finansal piyasaları ve varlık fiyatları sönecekti. İşte böyle bir ortamda Türkiye piyasalarındaki yüksek oynaklık hemen akla gelişmekte olan ülkeler krizinin öncüsü ve tetikleyicisi mi sorusunu getirdi. Dikkatler Türkiye üzerine döndü. Acaba Türkiye'ye ne oluyor?

-Önce ilk tespiti yapalım. Gelişmekte olan piyasalardan para çıkıyor. Üstelik bu yeni bir şey de değil. 2011 yılı ortasından itibaren bu çıkış sürüyor. Bunu bize gelişmekte olan borsaların fiyat seyrini izleyen MSCI EM Endeksi söylüyor. 27 Nisan 2011'de 1.212 puan tarihsel tepe noktasını yaptı ve o tarihten itibaren düşüş eğiliminde. Ocak sonunda 930 puana geldi ve düşüş yüzde 23 düzeyinde. 2012, 2013 ve 2014 başlarında satışlar daha bir egemen. Buna karşılık gelişmiş borsaların MSCI Endeksi aynı tarihlerde yüzde 19 arttı. Para sadece gelişen piyasalardan değil aynı zamanda emtia ve altından da çekildi.

-Bu piyasalardan çıkan paranın gittiği yer ise son haftalarda olduğu gibi, ABD ve Alman 10 yıllık hazine kağıtlarıydı. 2011 ve 2012 yıllarında ABD ve Alman faizinin rekor düşük düzeye inmesinin ana nedenlerinden biri bu. FED'in parasal genişlemeden geri adım atmayı 2012'nin sonunda tartışmaya açtı. Mayıs 2013'te de açıklamasını yaptı. Aralık 2013'te de yürürlüğe koydu.
Bu yılın sonbaharında da tahvil alım programının sona erdirilmesi bekleniyor.

-ABD ekonomisinden gelen veriler ise beklenenden iyi. Bu gidişle tahvil alımlarının sıfırlanmasından sonra başlayacak faiz artırım veya parasal sıkılaştırma döneminin bir miktar öne çekilebileceği yönünde. Mesela 2015'in sonları değil de, ilk yarısında başlatılması gibi. İşte bu olasılıktır ki, gelişmekte olan piyasalarda satışları artırdı. Parayı ABD ve Alman 10 yıllıklarına yığdı. ABD 10 yıllık faizi yüzde 3'ün üzerinde hızlı yükselir mi diye endişe duyulurken, yüzde 3'ün altında hızla gevşedi ve ocak sonunda yüzde 2.64'e kadar indi.

-Buna bağlı olarak dolar likiditesi nereye gitmişse oradan geri çekilmeye başladı. Türkiye bol ve ucuz paradan en çok yararlanan ülkeler arasındaydı. Dış kaynak gereksimini en yüksek gelişen ülkelerden biriydi ve Mayıs 2013'e kadar ekonomik performansı en yüksek, piyasaları en pozitif etkilenen ekonomiydi. Mayıs sonrasında tablonun tersine dönmesiyle Türkiye'nin de kaderi döndü.

Küresel sermayenin eli taşın altında
Türkiye riski toplam 645 milyar dolar

İkinci tespit ise uluslararası güçlerin ve küresel sermayenin çıkarının Türkiye'nin siyasi ve ekonomik krize girmemesinden yana olduğudur. Ne gelişmekte olan piyasalardan yükselecek yeni bir kriz, ne de Türkiye'de yaşanacak bir ekonomik kriz küresel sermayenin işine gelmez. Çünkü yabancıların Türkiye'deki portföy yatırımları 180 milyar, doğrudan yatırımları 166 milyar, açtıkları krediler 299 milyar dolar. Bunların toplamı 645 milyar dolar eder. Bir de yıllık 100 milyar dolarlık dış ticaret açığı veriyoruz. Krize girersek bu açık yarı yarıya düşer, bize bu kadar daha az mal satarlar. 645 milyar dolar büyüklüğündeki parayı, 100 milyar dolar fazladan mal alan bir ekonomiyi kim niye rahatsız etsin ve tehlikeye atsın ki. Yeter ki, biz yabancıların ayağına basmayalım. Dolayısıyla biz kendimize bakalım, yapısal sorunlarımızı çözelim, siyasi riski azaltalım, ekonomide hata yapmayalım. Yapsak da hata üstüne hata olmasın.

-Ama bu durumda da gelişmekte olan piyasaların kaderini paylaşmaya razı olalım. Çünkü eski cicim ayları ve yılları geçti. Küresel krizin ilacı olan parasal genişleme döneminden nasıl ki yararlandık, bol ve ucuz dış kaynak bulduk, ekonomimizi büyüttük, şimdi bu para geri çağrılıyor. Küresel sermaye parasını gelişmekte olan ülkelerden ve bu arada Türkiye'den de bu aşamada geri istiyor. Hepsi olmasa da bir miktarını geri çağırıyor. Burada parayı vermemek gibi bir seçeneğimiz maalesef yok. Bunun bedeli net olarak parayı ödemekten daha yüksek olur.

-Olanlar sadece Türkiye'ye özgü değil, küresel trend. Hemen de bitmeyecek. Kendi sorunlarımızı çözsek de sürecek. Güney Afrika, Macaristan, Rusya, Brezilya, Ukrayna, Endonezya, Hindistan da benzer nedenler ve gelişmelerle karşı karşıya. Onların da para birimleri değer kaybediyor, Faiz oranları yükseliyor, varlık fiyatları geriliyor. Son haftalarda bizim öne çıkmamız 17 Aralık rüşvet operasyonundan ve sonrasında bu operasyonu yönetme biçimimizden.

SONUÇ: "Derin suda iseniz, ağzınızı kapalı tutmanın vaktidir." Sidney Goff