Tarımda destekleme modeli bir kez daha değişiyor

Henüz 2019 üretim yılına ait destekleri açıklayamayan Tarım ve Orman Bakanlığı, 2020 yılında uygulanacak ve ödemeleri 2021 yılında yapılacak puanlama sistemine geçiyor. Bu yeni sistemde her çiftçinin bir puanı olacak ve destekleri de bu puana göre alacak.

Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli'nin gelecek pazartesi veya salı günü yeni destek sistemini Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a sunması ve ondan sonra kamuoyuna açıklanması bekleniyor. Henüz adı konulmamış yeni destek sistemini, Bakan Pakdemirli'den önce ilk kez açıklıyoruz.

Sistemin adı kesinleşmedi

Bakanlığın üzerinde çalıştığı destekleme modelinin adı henüz kesinleşmedi. Üç isim üzerinde duruluyor. Birincisi, "Çiftlikte kal, teşvik al", ikincisi, "Tarımsal Üretimde Kal, Teşvik Al" üçüncüsü de "Üretimde kal, Teşvik Al". Bu üç isimden birisi yeni destekleme modelinin adı olacak. Bu hafta sonu isim kesinleştirilecek.

Yeni destekleme modelinde arazi büyüklüğüne, üreteceği ürüne bakılmaksızın her çiftçiye Çiftçi Kayıt Sistemi'ne başvurusu tarihine göre 500 ile 1000 lira doğrudan ödeme yapılacak. Çiftçi Kayıt Sistemi'ne 1 Eylül-31 Aralık tarihleri arasında başvurarak hangi ürünleri ekeceğini bildiren çiftçiye sabit olarak 1000 lira doğrudan ödeme yapılacak. Çiftçi Kayıt Sistemi'ne 1 Ocak-31 Mart tarihleri arasında başvuran ve ekeceği ürünü bildirenlere ise çiftçi başına 500 lira ödenmesi öngörülüyor.

Çiftçi destek için puan toplayacak

Yeni destekleme sisteminde her çiftçinin bir puanı olacak ve alacağı destek bu puana göre hesaplanacak. Tarım ve Orman Bakanlığı, bitkisel üretimde her ürün veya ürün gurubu için bir puan belirleyecek. Çiftçiler son 3 yılda ektiği ürünlere göre puan toplayacak ve alacağı destek de bu puana göre olacak.

Bir örnekle açıklamak gerekirse, Tarım ve Orman Bakanlığı varsayalım ki, buğday veya hububata 1 puan, yağlı tohumlara 2 puan, pamuk ekimine 4 puan olacak şekilde tüm ürünler için puan belirledi. Çiftçinin son 3 yıldaki Çiftçi Kayıt Sistemi bildirimlerine bakılacak bu ürünlerden hangisini ekmişse ona göre puan toplayacak ve bu puana göre de destek alacak. Puanı

yüksek olan çiftçi daha çok destek alacak. Mevcut destekleme uygulamada nasıl ki her ürün için dekara mazot desteği farklı ödeniyorsa, bu sistemde de her ürün için farklı puan ve farklı destek ödemesi olacak.

Uygulama 2020'de, destek ödemesi 2021'de olacak

Adı henüz konulmamış yeni destekleme modeli Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından onaylanırsa ilk uygulaması 2020 yılında başlayacak ve ilk ödemelerin de 2021'de yapılması bekleniyor. Buna göre 2020'de 1 Eylül- 31 Aralık tarihinde Çiftçi Kayıt Sistemine bildirimlerde bulunan çiftçiler 1000 lira, 1 Ocak-31 Mart tarihlerinde başvuranlar ise 500 lira destek almaya hak kazanacak. Bunun ödemesi de 2021 bütçesinden yapılacak.

Desteklerin %40'ı kaldırılıyor

Yeni destekleme modeli ile kaldırılacak mazot, gübre ve prim destekleri toplam destekleme bütçesinin yüzde 40'ını oluşturuyor. 2018 üretim yılına ait ve 2019'da ödenen destekleme primi tutarı 3 milyar 456 milyon lira. Bu desteklerin

yaklaşık yüzde 24'üne denk geliyor. 2018 yılına ait Mazot ve Gübre Desteklemeleri çerçevesinde, 2 milyon 126 bin 968 çiftçiye mazot desteği olarak 2.3 milyar lira, gübre desteği olarak ise yaklaşık 541 milyon lira destek ödendi. Mazot,gübre ve prim desteklerinin toplamı 6 milyar lira civarında.

Hayvancılıkta farklı bir model uygulanacak

Puanlama sistemi bitkisel üretimde uygulanacak. Hayvancılıkta da desteklerin sadeleştirilmesi bekleniyor. Hayvancılıkta bazı destekler kaldırılacak. Bazıları ise azaltılacak. Edindiğimiz bilgilere göre besilik erkek hayvan desteği kapsamında hayvanlarını bakanlık onaylı kesimhanede kestiren besicilere 200 başa kadar hayvan başına ödenen 250 liralık desteğin 100 liraya indirileceği ifade ediliyor. Besicilik bölgesi kapsamındaki illerde buzağı başına ödenen 200 lira ilave desteğin kaldırılması öngörülüyor. Soy kütüğüne kayıtlı hayvan başına ilave desteğinde kaldırılması bekleniyor. Küçükbaş hayvan desteklerinin ise artırılması bekleniyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yerel seçim öncesi Van mitinginde küçükbaşta hayvan başına 25 lira olan desteğin 100 liraya çıkarılacağını söylemişti.

Henüz açıklanmayan 2019 ürünü desteklemelerinin ise bütçeyi aşması nedeniyle bekletildiği, bazı destekler azaltılarak yakın zamanda açıklanması bekleniyor. 2019 üretim yılına ait destekler mevcut sisteme göre ödenecek.

Tarım Şurası öncesi açıklanması yanlış

Tarım ve Orman Bakanı Bakanlığı, ekim ayı sonuna doğru 3. Tarım Şurası düzenliyor. Bu kapsamda tarım desteklemeleri ile ilgili çalışmalar da yapılıyor. Uzmanlar, Tarım Şurası toplanırken öncesinde destekleme ile ilgili yeni bir modelin açıklanmasının çok yanlış olacağını ifade ediyor. Bu modelin Tarım ve Orman Şurası'nda tartışıldıktan sonra açıklanmasının daha doğru olacağını vurgulayan uzmanlar: "Madem kendi başınıza karar alıp açıklayacaksanız Tarım Şurası'nı niye topluyorsunuz? Hani tarımın gelecek 25 yılı planlanacaktı? Her şeyi bakanlık kendisi yapıyor. Şura'ya gerek yok" yorumunu yapıyor.