Sektör 5 yılda 100 milyar $'a ulaşabilir

Faktoring sektörünün önde gelen şirketlerinden Deniz Faktoring'in Genel Müdürü Fikret Özdemir, Berrin Uyanık Bekar'ın sektöre ve şirketin hedeflerine ilişkin sorularını yanıtladı.

Sektörün genel durumu nedir?

2008'i dışarıda tutarsak son 5 yıla bakarsak faktoring şirketleri ciddi bir büyüme kaydetti. Yıllık büyüme ortalama yüzde 25’lerde gerçekleşti. Şu anda sektörün toplam aktif büyüklüğü bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 47 arttı. Bu yılın ilk iki çeyreğinde yıl sonuna göre yüzde 17 artış kaydetti. Ama faktoringde ciro bazen yanıltıcı olabilir, esas olarak faktoring alacağına bakmak gerekir. Çünkü asıl olarak ne kadar kredi stoğu yarattığına bakmak gerekir. Faktoring alacağı olarak bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 60 büyüme var. Krizden çıkmış olmamızın da bu durumda pozitif etkisi var. Yılın ilk çeyreğinde yüzde 24 büyüdü ki yıl sonunda faktoring alacağı kredi büyümesi yüzde 50’ye çıkacak. Türkiye'de bankacılık dışı finansal kesimin büyüklüğü 38 milyar lira civarında. Burada faktoringin payı son bir yılda yüzde 29’dan yüzde 39’a çıkmış. Leasing küçülmüş ama tüketici finansal ve varlık yönetimi şirketleri aynı seviyede kalmışlar. Böyle baktığımızda faktoringin gelişimini daha iyi görebiliyoruz.

Sektörde karlılık oranları nasıl?

BDDK rakamlarına göre geçen haziran sonu itibariyle 157 milyon lira olan kar rakamı yüzde 23 artışla 194 milyon liraya çıktı,. Bu çok olumlu bir gelişme. Kriz döneminde sorunlu krediler yüzde 7'ye çıkmıştı. Şu anda yüzde 5 ler seviyesine gerilemiş durumda. Nominal olarak küçüldü, 523 milyon liradan 518 milyona geldi. Müşteri sayısı da bu yılın ilk 6 ayında 40 binden 50 bine yükseldi, 10 bin müşteri kazanmışız. Faktoring sektörü finansal piyasalar içersinde en iyi gelişme kaydeden sektör diyebiliriz.

Önümüzdeki dönemde, mesala 5 yıl içinde sektörün büyüklüğü ne olur?

Buna faktoring alacağı olarak bakmak istiyorum. Son dört buçuk yılda sektör ortalama yüzde 24 büyüdü ve iki katına çıktı. Ciro olarak da son dört yılda iki kat büyüdü. Ciro ilk altı ayda 19.6 milyar liraya ulaştı. Bu rakam yıl sonunda 40 milyar TL’ye ulaşır. Geçen yıl Foktoring Derneği'nin açıkladığı rakam 30 milyar lira, BDDK’nın açıkladığı rakam da 16 milyar liraydı. BDDK ve derneğin açıkladığı rakamlar arasında bir uyumsuzluk var. Bu yüzden BDDK rakamını kabul etmek daha doğru olur. Önümüzdeki beş yılda dünya piyasasına baktığımızda sektör şu anda yaklaşık 25-30 milyar dolara yakın bir büyüklüğe sahip, böyle devam eder yani yüzde 25 büyürse, 5 yıl sonra 100 milyar dolarlara ulaşabiliriz.

Dünya ile kıyaslarsak bu rakamlar nasıl?

Örneğin Brezilya'da 2009 sonunda 30 milyar euro civarında bir büyüklüğe sahip. Dernek rakamlarına göre aynı dönemde Türkiye’de 20 milyar euro civarında. Her iki ülkenin gayri safi milli hasıla rakamlarıyla oranlarsanız biz gayet iyi durumdayız. Onlarda 500’den fazla faktoring şirketi var, bizde 80 tane. Türkiye faktoringde konusunda dünyada 14, Avrupa'da 8. sırada. Bu aslında gayet iyi bir oran. Dolayısıyla 100 milyar dolara ulaşmak çok da zor değil. Bu rakamın artacağına da inanıyorum. Faktoring bu güne kadar hep tefecilikle eşdeğer tutuldu. Gelişmiş ülkelere baktığımız zaman faktoring önemli bir finansman modeli olarak algılanıyor Türkiye'de ise alternatif finansman modeli gibi. Piyasada ki bu algının değişmesiyle sektör gelişecek. Sadece piyasadaki algının değişmesi yeterli değil tabii. Bizim de sektör olarak müşteri ihtiyaçlarına uygun bir şeyler geliştirmemiz lazım.

Bu konuda çalışmalarınız var mı?

Faktoring’in 3 ana fonksiyonu vardır. Finansman, tahsilat yönetimi, sigorta fonksiyonu. Türkiye’de finansman bacağı ağırlıktaydı. Sigorta fonksiyonu yapılamıyordu. Çünkü Türkiye’de kredi alacak sigortası gelişmemişti. Son iki yıldır bu alanda üç yabancı şirket faaliyet gösteriyor ve alacak sigortası konusunda epey yol kat ettiler. İki yıl önce 1 milyar euro, şimdi ise 3 milyar euro’luk bir ciroya ulaştılar. Giderek de gelişiyor. Yakında tüm faktoring şirketleri bu hizmeti vermeye başlayacak. Biz sektöre tahsilat yönetimi konusunda öncülük yapıyoruz. 5 yıl önce uygulamaya başladık. İlk etapta medya sektöründe uyguladık.

Neden medya?

Aslında yeni bir ürün geliştiriyoruz ama bu ürünün kullanılmasına da bazıları liderlik ediyor, 'evet, ben bu ürünü alabilirim' diyor. Biz şirketlere çok basit olarak 'bırakın tahsilatınızı biz yapalım çünkü bizim elektronik ortamda tahsilat sistemimiz var, call center'ımız var, sizin tahsilat işleri için harcadığınız işletme giderinden daha ucuza bu işi yaparız, artı borçlularınız daha da disiplinize olur' diyoruz. Çünkü araya bir şirket koyuyorsunuz. Bir iş adamının 'bunu beğendim, böyle yapalım' demesiyle başladı. Şu anda medyanın reklam alacakları büyüklüğü bakımından yüzde 30-32'sini yapıyoruz. Bunun peşinden gıda, IT sektörü geldi. Tabi ki diğer faktoring şirketleri de bizi takip etti. Bu önümüzdeki dönemde daha çok yaygınlaşacak. Bunu ilk yapan biziz.

Bu sistemin, kullanana ne faydası var?

Medyada bir yılda ajanslar dışında reklam verenler olarak 2000 -2500 civarında müşterisi oluyor. En azından bu boyutlarda olması lazım, 200 tane de olsa aynı şey yapılabilir ama firma için çok efektif olmayabilir, çok sayıda müşterisi olması lazım. İşin tedarikçi ödemeleri yönü var. Bu tedarikçi ödemelerini de büyük bir ihtimalle elektronik ortama taşıyacağız. Sonuçta şöyle bir final olacak:

Sizin tüm tahsilatınızı yaptığımız zaman fonunuzu sağlamanın yanısıara diğer taraftan da tedarikçilerinize ödemelerinizi de biz yapalım, nakit akışınızı biz yönetelim, siz sadece üretiminizi, satışınızı yapın diyebilecek noktaya geleceğiz. Bunun üstüne sigorta alacağını koyduğumuzda sistem tamamlanıyor. Böylece şirketin bilançosu oldukça likit hale geliyor Bunu yaparsak en üst dünya standartlarında faktoring hizmetine ulaşmış olacağız. 100 milyar dolarlık hedef de çok rahatlıkla aşılabilir.

O zaman faktoringe bakış da değişir zaten. BDDK’ya geçtikten sonra sektöre disiplin güven geldi. Bu uygulamaları yaptığımızda artık çok tercih edilen bir finansal model olacak.

Sizin kredi sigortası anlamında bir çalışmanız var mı?

Kredi sigortası işini yapan şirketlerin hepsi yabancı. Türkiye’de sigortacı olarak geldiğinizde doğal olarak 'bu piyasa ne kadar sağlam, sigortayı neye göre yapılacak, şirketlerin mali performansları, bilançolarına ne kadar güvenebilirim?' diye bakarsınız. Böyle bakınca da sigorta olmuyordu. Ama son iki üç yıldır Türkiye piyasasının daha güvenilir hale geldiğini düşünüyorlar, bunun için geldiler.

Kredi sigortasını iki türlü yaparsınız. Ya bu işi yapan yabancı sigorta şirketlerinden biriyle anlaşırsınız. Ya da üçüyle birlikte çalışırsınız. Şu anda karar vermiş değiliz. Üç şirketle de konuşuyoruz. Büyük bir ihtimalle önümüzdeki iki üç ay içinde sonuçlanacak. Yılbaşında da pilot uygulamayı yaparız, yılın ortalarına doğru yaygınlaştırmaya başlarız.

Cirolar artarken müşteri sayısı da arttı mı?

Evet, ciddi bir şekilde arttı. 40 binden 50 bine geldi. Ama 2007 sonunda da 50 bindi. Aslında krizde kaybettiklerimizi yerine koymuş olduk. Ama bu o kadar kısa bir periyotta oldu ki... Yaklaşık 6 aylık bir süreçte gerçekleşti. Bankalarda aktif varlık yaratmak için çok gayret ediyor, neticede müşterilerimiz ortak. Bu ortamda 10 bin müşteri kazanmak önemli.

En büyük rakibiniz bankalar mı?

Evet, en büyük rakibimiz bankalar. Bizim şöyle bir avantajımız var: Bankaya gittiğinizde mali verileriniz inceleniyor, kredibilitenizi kendi kriterlerine göre değerlendiriliyor. Biz ise firmadan çok alacağın kalitesine bakıyoruz. Onun için bankalardan kredi bulamayanlar bizden çok rahatlıkla alabiliyor. Diğer taraftan hangi faktoring şirketine giderseniz gidin işler bir gün içinde sonuçlanıyor. Hızlı hareket çok önemli. Fiyatlar da hemen hemen bankalarla paralel. Bir de ihracat faktoringimiz var, bankalarda ikamesi olmayan bir ürün. İhracat yapan biri yurtdışındaki muhabirlerimiz sayesinde alacağı ile ilgili yüzde yüz garanti veriyoruz. Herhangi bir sigorta şirketine gitse maksimum alacağı yüzde 90’dır. Ayrıca yeni gireceği piyasalarda istihbaratını yapabiliyoruz. Mal satacağı firmanın istihbaratını bir bankadan temin etmesi oldukça zor

Dexia'nın iştiraki olmanız bu açıdan bir avantajı var mı?

Ciddi bir avantajı var. Dexia hem kredibiletisi hemde muhabirleri önemli bir avantaj sağlıyor

5 yıl öncesine göre Anadolu'da faktoringin yayıldığını söyleyebilir miyiz?

Faktoring şirketleri temsilcilik veya şube şeklinde örgütleniyor. 2008 krizinden sonra bu sayı 123 adetti. Türkiye genelinde krizden sonra 59 adet temsilcilik açılmış, büyük çoğunluğu Anadolu’da kuruyor. Bu veriden hareketele, faktoring şirketlerinin Anadolu'ya yayılma isteklerini görebiliyoruz. Deniz Faktoring olarak, Denizbank’ın 470 şubesi aracılığıyla Türkiye’nin hemen hemen her köşesine ulaşabilir durumdayız.

İşlem hacminizin İstanbul ve Anadolu dağılımı nasıl?

İstanbul'da yüzde 65, Anadolu'da yüzde 35.

Hangi sektör veya sektörler faktoring şirketlerini daha çok kullanıyor?

Yüzde 80 oranında imalat sektörü kullanıyor. Bunları tekstil, metal ana sanayi, enerji/petrol, maden üretimi, ulaşım araçları, gıda sektörü olarak sıralayabiliriz. İkinci sırada hizmetler sektörü geliyor. Bunun içinde de inşaat, toptan ve perakende taşımacılık ilk sırada yer alıyor.

Sektörde faizler ne durumda?

Ortalama aylık 1.2- 1.3 civarında. Yıllık bazda yüzde 14 -15 civarında. Ama vadeye ve firmaya göre bu faizlerler yüzde 8,5-9'a kadar düşebiliyor. Sektörde ortalama vade ise 3 ay civarında, 70 ile 90 gün arasında değişiyor.

Deniz Faktoring olarak hedefleriniz nedir?

Deniz faktoringin pazar payı 2010 ilk çeyrek sonucu ciro da yüzde 6.6 (1.3 milyar TL) faktoring alacağında yüzde 7. 85 (818 milyon TL). Karda yüzde 8.54 ( 16.5 milyon lira) ile sektör lideriyiz. Son iki yılda banka faktoring şirketleri arasında lideriz. Yılda 3.000 müşteriye işlem yapıyoruz ama aktif müşteri sayımız 1.500 civarında.

Son 5 yılda Deniz Faktoring kredi büyüklüğünde sektörün üstünde büyüdü. Karlılıkta son iki yıldır banka iştiraki faktoring şirketleri arasında lideriz. Haziran sonuçlarına baktığımızda yüzde 8.5 ile sektörün lideriyiz. 81 şirketten 75'nin aktif olduğu bir sektörde bu ciddi bir pay . Müşterilerimize daha hızlı ve uygun fiyatlarla ve müşterinin ihtiyaçlarına uygun uygulamaları dizayn etme düşüncesiyle yola çıktık. Tahsilat sistemimizle sektörde öncülük yaptık. Firmaların tedarikçilerinin finansmanı için çeşitli uygulamalar dizayn ettik. Medya sektörünü niş olarak belirledik ve bu sektöre uygun hizmetler geliştirdik. Dexia’dan aldığımız tecrübeyle kamuda da faktoring şirketleri arasında liderlik yaptık. Gelecekte hedefimiz bir müşterimizin vadeli tüm alacaklı ve borçlarının tahsilatını ve ödemesini elektronik ortamda yapmak ve fon ihtiyaçlarını da karşılamak istiyoruz. Buna ilave olarak sigortalı alacakları gayri kabulü rücü olarak satın alarak, fonlanmasını yaparak, firmanın vadeli tüm nakit akışının hem hizmet, hem de finansmanı tarafında yer almak istiyoruz. Bütün bu uygulamaları yaparsak bugün dünyadaki en üst faktoring hizmetine ulaşmış olacağız.

Öncülük yapmak isteğidiğimiz iki ürün var. Sigorta ve tedarikçi finansmanın elektronik ortama taşınması... Sektörün 2006'da aktif getirisi yüzde 7.8, 2009 sonunda 3.1 seviyesine düştü. Sektörde rekabet tamamen fiyat üzerine yoğunlaştığı için daha da düşeceğini tahmin ediyorum. 7.8’den 3.1’e düşüş ciddi bir şey aslında. Bundan sonra hizmetimizle ön plana çıkmak durumundayız.