Sayıştay'ın kritik TRT raporu

Sayıştay’ın TRT raporunda kurum içinde saptanan kimi usulsüzlükler ortaya serilirken kurumsal işletimin iyileştirilmesine yönelik öneriler sıralandı.
-Rapordan: İstanbul Televizyon Müdürünün sekreteri olarak görev yapan ve Kurum personeli olmayan (temizlik şirketinde çalışan) kişi, Müzik Kanal Koordinatörü ve İstanbul Televizyon Müdürünün kaşelerini kullanarak ve imzalarını taklit ederek çok sayıda fatura düzenledi... İhalelere katılan firmalardan bazılarının sahipleri birbiriyle kardeş akraba çıktı... Doğrudan temin alımlarında, yaklaşık maliyet tespitinde belirlenen kar marjı ile verilen teklifler arasındaki ilişki dikkat çekici bulundu...
Sayıştay’ın “TRT 2011 Yılı Raporu”nda kurum içinde saptanan kimi usulsüz uygulamalar ortaya serilirken, kurumsal işletmenin iyileştirilmesi ve daha iyi bir yayıncılık yapılabilmesine ilişkin öneriler sıralandı.
Sayıştay’ın 2011 TRT raporu için yapılan araştırmalar 2012 yılı içinde gerçekleştirildi. Hazırlanan raporda stüdyoların kullanımından personel dağılımına, yetkisi olmayan bazı kişilerin hazırladıkları faturaların durumundan, teknolojik yeterliliklere kadar birçok konu üzerinde duruldu.
RAPORDAN BÖLÜMLER
Sayıştay’ın TRT raporunda dikkat çeken satırlardan bir bölümü şöyle:
“-Kurum tarafından son yıllarda gerçekleştirilen yatırımların önemli bir bölümünün stüdyo tesisleriyle ve televizyon programlarının yapım ve yayınında kullanılan donanımına yönelik olduğu, yayına geçen her televizyon kanalı için ayrı bir stüdyo tahsis edildiği görüldüğünden, bu kapsamda gerçekleştirilen stüdyo yatırımlarının, kaynakların etkin ve verimli kullanılmasını sağlayacak şekilde planlanması ve atıl prodüksiyon kapasitesi oluşturulmamasına özen gösterilmesi gerekmektedir.
-Kurum gelirleri ile ilgili yaşanan diğer bir sorun ise bandrol alacaklarının tahsilatında yaşanmaktadır. 3093 sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Gelirleri Kanununa göre bandrol alacakları ile tahakkuk edip tebliğ edilen para cezalarının, 6183 sayılı Amme Alacakları Tahsil Usulü Hakkında Kanuna göre tahsil ve takibi öngörülmüştür. 6183 sayılı Kanunun alacakların takip ve tahsili için takibata salahiyetli tahsil dairesi şeklinde bir birimi öngörmesi ve TRT’nin söz konusu birime sahip bulunmaması sonucu, Kurumca gönderilen ödeme emirleri mahkemelerce iptal edilmekte, bandrol alacakları ile bandrol para cezalarının takip ve tahsilinde sorun yaşanmakta ve etkin bir takip ve tahsilat yapılamamaktadır.
-TRT Genel Müdürlüğü’nün doğrudan genel idare esaslarına göre yürüttüğü asli ve sürekli hizmetlerin; 2954 sayılı Türkiye Radyo ve Televizyon Kanunu’nun 49. maddesinde belirtilen personel ile yürütülmesi, mali ve idari sorumluluk gerektiren yerlerde hizmet alımı suretiyle temin edilen personel çalıştırılması uygulamasına son verilmesi; Hizmet alımı yoluyla temin edilen personel, hangi hizmet için temin edildiyse o hizmetle sınırlı olarak çalıştırılması; Kurumun asli ve sürekli hizmetlerini yürüten birimlerin personel açığının bir an önce giderilmesi,
Yardımcı kalifiye personel teminine ilişkin hizmet alımlarında; çalıştırılacak işçilerde aranan ‘kalifiye’ niteliğinin, mezun olunan bölüm, deneyim ve sertifika koşulları ve benzeri kriterlerle somut biçimde tanımlanarak bu kriterlerin ödenecek ücretlerin tespitinde de dikkate alınması,
TRT Yönetim Kurulu’nca ‘Kurum ve Kamu yararı gözetildiği’ gerekçesiyle iptal edilen merkez hizmet binaları ile diğer binaların, genel temizlik ve park-bahçe bakım hizmeti alımı ihalesi işleminin; Ankara 5. İdare Mahkemesi’nin kararı ile iptal edilmesi sonucunda Mahkeme kararının uygulanması gerekçesiyle İş Ortaklığı ile imzalanan hizmet sözleşmesinin, ilgili mahkeme kararının Danıştay 13. Dairesince temyiz istemi kabul edilerek bozulmasına rağmen, Danıştay kararının uygulanmayarak Kurum menfaatine uygun olmayan hizmet sözleşmesinin iptal edilmeyip sürdürülmesi hususunun Maliye Bakanlığı’nca soruşturulması,
Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu ünitelerince üretilen programlarda akitli olarak çalıştırılan kişilerle ilgili İstisna akdiyle sigortasız personel çalıştırmaktan dolayı Sosyal Güvenlik Kurumu’na ihtirazı kayıtla yatırılan sigorta primi, gecikme cezası ve idari para cezalarının, Kurum kaynaklarından karşılanması ya da sorumlu personelin tespiti ve rucu edilmesi hususunda TRT Yönetim Kurulu tarafından gerekli kararların bir an önce alınması,
Türkiye Radyo Televizyon Kurumu’nun; Kamu hizmeti yayıncılığı kapsamındaki rolünün yeniden belirlenerek, uluslararası normlar doğrultusunda bir kamu yayın kuruluşu olmasını sağlayacak gerekli düzenlemelerin hazırlanarak kanunlaşması için ilgili merciler nezdinde girişimlerde bulunulması faydalı olacaktır
SEKRETER KAŞE VE TAKLİT İMZAYLA FATURA DÜZENLEMİŞ
-TRT’nin merkez ve taşra birimleri için belirlenen kadro karşılığı personel ile diğer sözleşmeli personelin program kadro sayısı geçen yıla göre değişmeyerek 10.536 olarak gerçekleşmiştir. Yıl içerisinde 1036 adet kadro iptal edilirken, aynı sayıda kadronun da ihdas edildiği görülmüştür. Kurum’da 2011 yılsonu itibariyle 6.234 kişi kadro karşılığı sözleşmeli personel, 826 kişi de sözleşmeli olmak üzere 7.060 kişi istihdam edilmiştir.
-TRT Teftiş Kurulu’nun 20.01.2012 tarihli Müzik Kanal Koordinatörlüğüne ait, evraklara sayı ve tarih vermek suretiyle düzenlenen çok sayıda gerçeğe aykırı belge ve faturalarla bir firmaya haksız ödemede bulunulması ile ilgili olarak düzenlenen Raporda; İstanbul Televizyon Müdürünün sekreteri olarak görev yapan ve Kurum personeli olmayan (temizlik şirketinde çalışan) kişinin, Müzik Kanal Koordinatörü ve İstanbul Televizyon Müdürünün kaşelerini kullanarak ve imzalarını taklit ederek çok sayıda fatura düzenlediği,
Aynı şekilde gerek Müzik Kanal Koordinatörlüğünde gerekse İstanbul TV Müdürlüğü bürolarında görev yapan kişilerin Kurum personeli olmamalarına rağmen, evrak takip sistemine kendi oturumları ile girmek suretiyle evrak işlemlerini yürütmekte oluşlarının, bunun yanı sıra prodüksiyon ve yapım koordinatörlüğü ile Muhasebe Müdürlüğünde, Kurumun bölgede temizlik işlerini yürüten firma ile çeşitli yapımcı şirketler üzerinden çok sayıda kişinin çalıştırılmakta oluşunun, hem TRT Kanunu’nda belirtilen istihdam şekillerine aykırılık hem de önemli bir risk oluşturduğu,
Düzenlenen sahte ödeme yazılarının, evrak takip sisteminden gerekli kontrol yapılmadan işleme tabi tutulmasının, evrak işlemlerinin yürütülmesinde önemli bir aksaklığın bulunduğunu gösterdiği belirtilerek,
Evrak takip sistemine, Kurum personeli olmayan kişilerin hiçbir şekilde girmemeleri,
Muhasebe biriminde temizlik firması elemanlarının çalıştırılmaması ve personel ihtiyacı var ise, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre personel temin edilerek açığın giderilmesi önerilmiştir.
-TRT İstanbul İl Müdürlüğü’nde yapılan incelemelerde Muhasebe Müdürlüğü, Yapım Koordinatörlüğü, Prodüksiyon Koordinatörlüğü vb. birimlerde asli ve sürekli hizmetlerin yürütülmesinde hizmet alımı suretiyle temin edilen personelin çalıştığı tespit edilmiştir.
397 TRT LOJMANI BOŞ
-29.03.2012 tarihi itibariyle, TRT’nin merkez ve taşra birimlerinde 799 adet kamu konutu bulunmaktadır. Mevcut konutların 63 adeti görev tahsisli, 310 adeti hizmet tahsisli, 426 adeti ise sıra tahsislidir. Kurum konutlarının 397 adetinin boş olduğu görülmektedir. Boş lojmanlar genellikle radyo verici istasyonları mahallinde bulunmaktadır. Verici istasyonlarının bir kısmı kapatılmış, bir kısmının yayınları durdurulmuş sadece bakım ve işletme müdürlükleri çalışmakta, faal olan istasyonların çoğu da meskûn yerlerden, eğitim ve öğretim kurumlarından ve sosyal yaşam alanlarından uzak olması sebebiyle personel tarafından tercih edilmemektedir. Ayrıca istasyonlarda fiili çalışan personel sayısının az olması da lojmanların boş kalmasına sebep olmaktadır.
TRT GELİRLERİNİN YÜZDE 86,5’İ ELEKTRİK PAYI, BANDROL VE SÜBVANSİYLARDAN
-Varlık ve kaynakların net satışlara göre devir hızları:
Yayın ve yapım hizmeti üreten bir kuruluş olan TRT’nin gelirlerinin yaklaşık yüzde 86,5’ini elektrik enerjisi hasılat payları, bandrol ücretleri ve sübvansiyonlar oluşturmakta, söz konusu kamusal payların dışında, faaliyetleri sonucunda ilan ve reklam gelirleri ile haber ve program satış gelirleri elde etmektedir. Ancak, haber ve program satışlarından sağlanan gelir önemli meblağlara ulaşamadığından, varlık ve kaynakların net satışlara göre devir hızları, bu yıl da hesaplanamamıştır.
Bir kamu yayın kuruluşu olan TRT’nin; gelişen radyo ve televizyon yayın teknolojisine uyum sağlayabilmesi ve çağdaş kamu yayıncılığı hizmetini ulusal ve uluslar arası alanda yerine getirebilmesi gereklidir. Bu amaçla kullanabileceği Kurum gelirlerinde yasal düzenlemeler yanında ülke ekonomisinin büyümesine paralel olarak büyük artışlar yaşanmıştır.
Diğer taraftan, gerek kanal sayısında yaşanan hızlı artış, gerekse teknoloji yatırımlarındaki artış nedeniyle kurum harcamaları da hızla artmaktadır. Özellikle dışarıya yaptırılan programlarda yaşanan artış dikkat çekicidir. Giderlerinin yüzde 36’sını personel giderleri, yüzde 53’ünü ise dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler oluşturmakta olup, büyük ölçüde sabit gider niteliğindedir.
Kurumun giderlerindeki en büyük kalemi tüm giderlerin yüzde 53’ünü oluşturan 613 milyon TL ile dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetlerdir. Bu giderlerin tamamına yakını TV kanallarının dışarıdan aldığı- yaptırdığı yapımlar, haberler, spor, prodüksiyon kaynakları vb. gibi giderlerden oluşmaktadır.
-Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler içinde en büyük payı alan ve geçen döneme göre yüzde75 oranında artarak 296 milyon TL’ye ulaşan kurum dışına yaptırılan program giderlerinin; 110 milyon TL’si drama programları giderlerini, 67 milyon TL’si eğitim ve kültür programları giderlerini, 41 milyon TL’si müzik eğlence programlarını, 30 milyon TL’si haber programlarını, 20 milyon TL’si spor programları giderlerini, 13 milyon TL’si çocuk ve gençlik programları giderlerini, 8 milyon TL’si belgesel programları giderlerini, 4 milyon TL’si dini ve ahlaki program giderlerini, 3 milyon TL’si de eğlence programları giderlerini ifade etmektedir.
Sayıştay Başkanlığınca düzenlenen 2009 ve 2010 yılı denetim raporlarında; İstanbul Televizyon Müdürlüğü yerleşkesi kuzeybatı cephesinde mevcut bulunan müştemilatla ilgili tamir ve tadilat işleri ile İstanbul Televizyon Müdürlüğü Tepebaşı Stüdyosu önünde mevcut bulunan 2.000 metrekarelik otopark alanının kiralanması ile ilgili işlemlerin TRT Teftiş Kurulu’nca soruşturulması istenmiştir.
Söz konusu soruşturma talebi çerçevesinde TRT Teftiş Kurulunca hazırlanan ve 12.07.2012 tarihinde Genel Müdürlükçe onaylanan Soruşturma Raporunun ‘Sonuç’ bölümünde, bir kısım personel hakkında kanuna aykırı iş ve işlemleri tesis etmeleri sebebiyle Boğaziçi Kanunu, 4734, 3628 ve 5237 sayılı yasalar kapsamında Cumhuriyet Başsavcılığı’nca yasal kovuşturma yapılmasının uygun olacağı belirtilirken, diğer taraftan idari ve disiplin yönünden ceza ve tedbir önerileri yer almıştır.
-Teknik şartnamesinde çalıştırılacak personelin hizmet tanımı özetle; kanalların reyting analizlerinin yapılması, mobil medya uygulamalarının video grafik çalışmalarının yapılması, yeni medya uygulama alanlarının planlanması, katma değerli servis ve internet reklamcılığı çalışmalarının sürdürülmesi şeklinde belirlenmiştir. Bu hizmet tanımına karşılık, çalıştırılacak personelde aranan nitelikler ise yalnızca lise mezunu olmak ve 18 yaşını doldurmak olarak belirtilmiş, aylık ücret seviyesi ise asgari ücretin 4 katı öngörülmüştür.
Benzer uygulamalara TRT Türk ile Yeni Medya Kanal Koordinatörlükleri için kalifiye yardımcı personel teminine ilişkin alımlarda da yer verilmiştir.
Uzmanlık gerektiren ya da teknik olarak tanımlanan bir işi yürütecek personelin ‘kalifiye’ niteliğini belgelendirecek branş, deneyim ve sertifika koşullarına şartnamelerde yer verilmesi gerekmektedir.
Aksi yaklaşımla, hizmet alımı konusu iş eğer 18 yaşını doldurmuş her lise mezunu tarafından yürütülebilecek vasıfta ise, bu iş için asgari ücretin 4 katı ücret belirlenmesi ölçüsüz bir ücretlendirme olacaktır.
“REKABETİN TESİSİNDE ZAAFİYET
-Doğrudan temin yönteminin rekabetin tesisi noktasındaki zaafiyeti, Kurum satın almalarında da birkaç farklı yönden gözlemlenmiştir. İlk olarak doğrudan temin ile alım sürecinde ihale ilanı bulunmaması katılımı olumsuz etkilemektedir. İlan edilmeyen tedarik konuları için TRT’nin tedarikçi (repertuar) listesinde yer alan firmalardan teklif istenmekte, bu durum rekabetin tesisini tedarikçi listesinin genişliğiyle sınırlamaktadır. Tedarikçi listelerinin oluşturulmasına ilişkin usul ve esasları düzenleyen bir Kurum prosedürünün bulunmayışı ise bir yandan uygulamada keyfilik riskine yol açarken diğer yandan saydamlık ve eşit muamele ilkelerine uygun düşmemektedir.
Bu açıklamalara örnek olarak aşağıda TRT’nin yıl içinde doğrudan temin yöntemiyle gerçekleştirdiği kalifiye personel temini hizmet alımlarına yer verilmiştir.
Prodüksiyon Kaynakları Koordinatörlüğü ihtiyacı için, 10.11.2010 tarihli Genel Müdür Yardımcısı onayı ile Yönetmeliğin 19/ç maddesi kapsamında, 12 kişilik vasıfsız yardımcı personel hizmet alımına ilişkin asgari ücretin yüzde 80 fazlası ile 228, 2 bin TL yaklaşık maliyetli doğrudan teminde, tedarikçi listesinde yer alan 5 firmadan teklif istenmiştir. İş için 5 firmadan 4’ü teklif sunmuş ve yüzde20 kar payı oranı ile hesaplanan iş, yüzde19,4 oranında kar payı ile 227 bin TL en uygun teklifi sunan firmaya verilmiştir.
Prodüksiyon Kaynakları Koordinatörlüğü ihtiyacı için, 10.11.2010 tarihli Genel Müdür onayı ile Yönetmeliğin 19/ç maddesi kapsamında, 28 kişilik vasıfsız yardımcı personel hizmet alımına ilişkin asgari ücretin yüzde80 fazlası ile 399,4 bin TL yaklaşık maliyetli doğrudan teminde, tedarikçi listesinde yer alan 5 firmadan teklif istenmiştir. İş için 5 firmadan 4’ü teklif sunmuş ve yüzde20 kar payı oranı ile hesaplanan iş, yüzde18 oranında kar payı ile 392,7 bin TL en uygun teklifi sunan firmaya verilmiştir. Firma’nın ticaret sicil bilgilerine göre 24.09.2010 tarihinde kurulduğu, diğer bir anlatımla iki ay öncesinde kurulan bir firma olduğu, hizmet alımlarında tecrübesinin bulunmadığı anlaşılmıştır.
Televizyon Dairesi Başkanlığı ihtiyacı için, 20.01.2011 tarihli Genel Müdür onayı ile Yönetmeliğin 19/ç maddesi kapsamında, 10 kişilik yardımcı personel hizmet alımına ilişkin asgari ücretin yüzde300 fazlası ile 392 bin TL yaklaşık maliyetli doğrudan teminde, tedarikçi listesinde yer alan 6 firmadan teklif istenmiştir. İş için 6 firmadan 4’ü teklif sunmuş ve yüzde10 kar payı oranı ile hesaplanan iş, yüzde8 oranında kar payı ile 385 bin TL en uygun teklifi sunan firmaya verilmiştir.
TRT Arapça Koordinatörlüğü ihtiyacı için, Genel Müdür onayı ile Yönetmeliğin 19/ç maddesi kapsamında, 25 kişilik yardımcı personel hizmet alımına ilişkin asgari ücretin yüzde150-200 fazlası ile 456 bin TL yaklaşık maliyetli doğrudan teminde, tedarikçi listesinde yer alan 4 firmadan teklif istenmiştir. İş için
4 firmadan 3’ü teklif sunmuş ve yüzde10 kar payı oranı ile hesaplanan iş, yüzde 6,8 oranında kar payı ile 442,7 bin TL en uygun teklifi sunan firmaya verilmiştir.
Reklam Tasarım ve Tanıtım Daire Başkanlığı ihtiyacı için, Genel Müdür onayı ile Yönetmeliğin 19/ç maddesi kapsamında, 18 kişilik yardımcı personel hizmet alımına ilişkin 493,8 bin TL yaklaşık maliyetli doğrudan teminde, tedarikçi listesinde yer alan 5 firmadan teklif istenmiştir. Teklif istenen firmalardan 2 adedinin sahibinin / ortağının aynı, 1 adedinin sahibinin de diğer iki firmanın sahibiyle kardeş olduğu görülmüştür. İş için bu 5 firmadan 4’ü teklif sunmuş ve yüzde10 kar payı oranı ile yaklaşık maliyeti hesaplanan iş, yüzde9,5 oranında kar payı ile 491,8 bin TL en uygun teklifi sunan firmaya verilmiştir.
TRT Türk Kanal Koordinatörlüğü ihtiyacı için, Genel Müdür onayı ile Yönetmeliğin 19/ç maddesi kapsamında, 29 kişilik yardımcı personel hizmet alımına ilişkin 482,4 bin TL yaklaşık maliyetli doğrudan teminde, tedarikçi listesinde yer alan 5 firmadan teklif istenmiştir. Teklif istenen firmalardan 2 adedinin sahibinin / ortağının aynı, 1 adedinin sahibinin de diğer iki firmanın sahibiyle kardeş olduğu görülmüştür. İş için bu 5 firmadan 4’ü teklif sunmuş ve yüzde10 kar payı oranı ile yaklaşık maliyeti hesaplanan iş, yüzde9,8 oranında kar payı ile 481,6 bin TL en uygun teklifi sunan firmaya verilmiştir.
TRT Türk Kanal Koordinatörlüğü ihtiyacı için, Genel Müdür onayı ile Yönetmeliğin 19/ç maddesi kapsamında, 30 kişilik yardımcı personel hizmet alımına ilişkin 482,7 bin TL yaklaşık maliyetli doğrudan teminde, tedarikçi listesinde yer alan 5 firmadan teklif istenmiştir. İş için bu 5 firmadan 4’ü teklif sunmuş ve yüzde10 kar payı oranı ile yaklaşık maliyeti hesaplanan iş, yüzde9,6 oranında kar payı ile 478,3 bin TL en uygun teklifi sunan firmaya verilmiştir.
TRT Arapça Kanal Koordinatörlüğü ihtiyacı için, 26.01.2011 tarihli Genel Müdür onayı ile Yönetmeliğin 19/ç maddesi kapsamında, 25 kişilik yardımcı personel hizmet alımına ilişkin 479,1 bin TL yaklaşık maliyetli doğrudan teminde, tedarikçi listesinde yer alan 8 firmadan teklif istenmiştir. Teklif istenen firmalardan 2 adedinin sahibinin / ortağının aynı, 1 adedinin sahibinin de diğer iki firmanın sahibiyle kardeş olduğu görülmüştür. İş için bu 8 firmadan 4’ü teklif sunmuş ve yüzde10 kar payı oranı ile yaklaşık maliyeti hesaplanan iş, yüzde5 oranında kar payı ile 457,3 bin TL en uygun teklifi sunan firmaya verilmiştir.
Reklam Tasarım ve Tanıtım Daire Başkanlığı ihtiyacı için, 18.11.2011 tarihli Genel Müdür onayı ile Yönetmeliğin 19/ç maddesi kapsamında, 18 kişilik yardımcı personel hizmet alımına ilişkin 497,6 bin TL yaklaşık maliyetli doğrudan teminde, tedarikçi listesinde yer alan tamamı yukarıdaki satın almada da davet edilen 5 firmadan teklif istenmiştir. İş için bu 5 firmadan 4’ü teklif sunmuş ve yüzde6 kar payı oranı ile yaklaşık maliyeti hesaplanan iş, yüzde5,5 oranında kar payı ile 495,2 bin TL en uygun teklifi sunan firmaya verilmiştir.
TRT Haber Kanal Koordinatörlüğü ihtiyacı için, 02.06.2011 tarihli Genel Müdür onayı ile Yönetmeliğin 19/ç maddesi kapsamında, 31 kişilik yardımcı personel hizmet alımına ilişkin 425,1 bin TL yaklaşık maliyetli doğrudan teminde, tedarikçi listesinde yer alan 4’ü yukarıdaki satın almadakilerle aynı olmak üzere 6 firmadan teklif istenmiştir. Teklif istenen firmalardan 2 adedinin sahibinin / ortağının aynı, 1 adedinin sahibinin de diğer ikisinin sahibiyle kardeş olduğu görülmüştür. İş için bu 6 firmadan 4’ü teklif sunmuş ve yüzde7 kar payı oranı ile yaklaşık maliyeti hesaplanan iş, yüzde4,4 oranında kar payı ile 414,8 bin TL en uygun teklifi sunan firmaya verilmiştir.
Kurum’un, basit örnekleme yöntemiyle tespit edilen ve TRT’nin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 3 üncü Maddesinin (g) bendi Kapsamında Yapacağı Mal ve Hizmet Alımlarında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 19/ç maddesi kapsamında doğrudan temin usulüyle yaptığı ve yukarıda incelenen hizmet alımları aşağıda değerlendirilmiştir.
Kurum, ilgili yönetmeliğin 19/ç maddesinde yer alan “Doğrudan yayın ve program yapım hizmetlerine ilişkin her türlü mal ve hizmet alımı” hükmünü geniş yorumlayarak vasıflı ve vasıfsız yardımcı hizmet alımlarını doğrudan temin usulü ile gerçekleştirmektedir.
İlgili yönetmeliğin 19/ç maddesi kapsamında yapacağı alımları düzenleyen TRT Televizyon Yapım ve Yayınlarına İlişkin Usul ve Esasların 17/1-c maddesi gereğince yaklaşık maliyeti 50.000 TL’yi aşan alımlar, en az 3 firmadan yazılı teklif isteme ve kapalı zarfla yazılı teklif alma yoluyla yapılmaktadır.
TRT’nin doğrudan temin kapsamında yaptığı alımlar dâhilinde yazılı teklif istediği firmalar Tedarikçi listesinde düzenlenmiştir. İlgili liste incelendiğinde, repertuar listesinin dar olduğu, listelerinin oluşturulmasına ilişkin usul ve esasları düzenleyen bir prosedürünün bulunmadığı, yukarıda incelenen hizmet alımlarında teklif istenen firmaların birkaç değişiklik olmakla birlikte hemen hemen aynı firmalar olduğu, aynı ihaleye davet edilen firmalar arasında sahiplik/ortaklık ilişkisi bulunduğu görülmüştür.
“KAR MARJI İLE TEKLİFLER ARASINDAKİ İLİŞKİ DİKKAT ÇEKİCİ”
Diğer taraftan incelenen doğrudan temin alımlarında, yaklaşık maliyet tespitinde belirlenen kar marjı ile verilen teklifler arasındaki ilişki dikkat çekici bulunmuştur. Örneğin yaklaşık maliyet tespitinde yüzde 20 oranında kar marjı belirlenen iki alımda en uygun teklif yüzde 19,4 ve 18 kar marjı olurken, yüzde 10 kar marjı belirlenen alımlarda en uygun teklif 9,8- 9,6- 9,5- 8 oranlarında gerçekleşmiş ve yaklaşık maliyet tespitinde belirlenen kar marjı düştükçe en uygun teklif fiyatları da düşmüştür. Bu durum hem yaklaşık maliyetin gizliliği, hem de firmalar arasında rekabetin var olup olmadığı hususuna dikkati çekmektedir.
Kurumun satın alma işlemlerinin rekabetçi bir ortamda gerçekleştirilmesine yönelik olarak;
-Doğrudan teminle edinilebilecek satın alma konularının sınırlandırılması,
-Tedarikçi (repertuar) listelerinin oluşturulması ve işleyişine ilişkin olarak saydamlık ve eşit muamele ilkelerine uygun usul ve esasların belirlenmesi,
hususlarının TRT Yönetim Kurulu’nca değerlendirilmesi önerilir.
TRT YAYINLARI TÜM DÜNYADA İZLENİYOR
-Varılan bu mutabakatlar sonrasında Kurum yayınları Almanya, Avustralya, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Gürcistan, Hollanda, Fransa, Kazakistan, Kırgızistan, Moğolistan, Polonya, Romanya, Moldova, Azerbaycan, Arnavutluk, Makedonya, Hırvatistan, Sırbistan, Karadağ, Bosna Hersek, Kosova, İsveç, Norveç, Danimarka ve ABD’de bulunan çeşitli uydu platformu, kablo-TV ve IP TV şebekeleri üzerinden yayınlanır hale gelmiştir.
-Yayınların en geniş dinleyici ve izleyici kitlesine ulaştırılması, reklam geliri elde eden Kurum için önem arz etmekle birlikte, kamu kaynağı kullanan bir kurumun ulusal çıkarların korunması ve yabancı şirketlerle rekabet halinde olan kamu şirketlerinin aleyhine olabilecek uygulamalardan kaçınması gerekmektedir. Bunlardan en önemlisi ise Türksat A.Ş. tarafından işletilen uyduları kullanmak yerine yabancı operatörler tarafından işletilen uydular üzerinden hizmet sunan kuruluşlara ait sayısal platformlarda yer alan Kurum yayınları ile ülke kaynaklarını kullanan sayısal platformlarda yer alan Kurum yayınları için alınacak veya ödenecek ücretler konusunda her hangi bir ayırım gözetmemesidir. Dolayısıyla, konunun bu çerçeveden yeniden ele alınarak değerlendirilmesi ve genel esasların belirlenmesi önerilir.
-TRT radyo yayınlarının hemen tamamının Ankara, İstanbul ve İzmir merkezli yapıldığı diğer bölgesel radyo müdürlüklerinde çok kısa zamanlı yayınlar yapıldığı yayınların diğer ulusal yayın yapan TRT radyolarından da pek farklı olmadığı anlaşılmıştır. Bununla birlikte söz konusu radyoların ciddi anlamda maliyetinin de olduğu görülmektedir. Sırf bölgesel radyolarda çalışan personel sayısı 135’dir. Buna karşılık günlük yapılan yayın yok denecek kadar kısa olup bu personele yapılan yıllık maaş ve sosyal gider ödemesi toplam 7 milyon TL’dir. Bu rakama ayrıca ofis, bina, taşıma vb. giderleri ilave edildiğinde rakamın daha da yükseleceği aşikârdır. (Rakama ilişkin ayrıntı Raporun personele yapılan harcamalar tablosundadır.) Kurum kaynaklarının etkin ve verimli kullanılması açısından;
Bölge radyolarının değişen teknoloji ve buna bağlı yayın anlayışı ve Kuruma maliyetleri göz önüne alınarak geleceğinin değerlendirilmesi önerilir.
-Kurum tarafından yayınlanan radyo ve televizyon programlarının gerek kanal sayısının artması, gerekse kanal içeriklerinin çeşitlenmesiyle birlikte maliyetlerde de artış görülmesi beklenen bir sonuç olmakla birlikte, dışarıdan sağlanan mal ve hizmet giderlerin genel maliyet içindeki oranının da önemli bir artış göstermesi Kurum’un ürettiği katma değerin gittikçe azaldığını işaret etmektedir. Ülkede radyo ve televizyon programlarının yapım ve yayınında en birikimli ve deneyimli Kurum olan TRT’nin bu durumu değerlendirmesi uygun olacaktır.”