Cari açık nisan ayında niçin arttı

Nisan ayına ilişkin ödemeler dengesi verileri açıklandı. Buna göre cari açık geçen yılın aynı ayına göre yüzde 17,6 oranında artarak 3,6 milyar dolar oldu. Böylece martta cari açıkta görülen kısmi düşüş geri alınmış oldu ve on iki aylık cari açık şubattaki seviyesine (33,6 milyar dolar) geri döndü. Yıllık cari açığın daha üç sene kadar önce 60 milyar dolar seviyelerine tırmandığı hatırlanırsa şu anda bulunduğu seviyelerin çok da ciddi bir riske yol açmadığının altını çizmemiz gerekiyor. Ancak aynı zamanda finansman tarafında beklenen iyileşme ve uzun vadeli yatırım girişleri olmadığı için cari açık konusu bir türlü gündemden düşmüyor.

Nisan verilerinin detayına baktığımızda cari açıktaki artışın büyük oranda ithalat kaynaklı olduğunu görüyoruz.

Toplam ihracat (fob) nisan ayında yüzde 8 artışla 12,6 milyar dolardan 13,6 milyar dolara yükselmiş. Ancak toplam ithalat (fob) yüzde 10 artışla, 15,5 milyar dolardan 17,1 milyar dolara tırmanarak dış ticaret açığını kabaca yarım milyar dolar yukarıya çekmiş. Dış ticaret açığındaki bu artış da doğrudan cari açığa yansımış. Henüz tatil sezonu verilere yansımamış olduğundan turizm sektöründen cari açığa ciddi bir etki henüz yok. Hatta net hizmet gelirleri geçen yılın nisan ayında 0,8 milyar dolarken bu yıl 1,1 milyar dolara yükselmiş. Bu yükseliş bir nebze umut verici. Ancak turizm açısından yaz aylarındaki veriler daha önemli.

İlk dört aylık verilerde geçen yıl 11 milyar dolar olan cari açığın bu yıl 11,6 milyar dolara yükseldiğini görüyoruz. Bu çok rahatsız edici bir artış değil. Ancak finansman tarafında geçen yıl 12,6 milyar dolarlık net girişe karşılık bu yıl 10 milyar dolar net giriş gerçekleşmiş.

Portföy yatırımlarında da nisan ayı itibarıyla benzer bir tablo var. Geçen yıl net portföy yatırımı girişi 3,6 milyar dolar olurken bu yıl 3,3 milyar dolar olmuş. Aslında nisanda doğrudan yatırım ve portföy yatırımı girişlerinin toplam aylık açığın finansmanını karşıladığını görüyoruz. Bankacılık sektörü ve kamunun toplam 1,6 milyar dolarlık net borç ödemesi nedeniyle yaşanan çıkışlar da özel sektörün dışardan borçlanması kanalıyla finanse edilmiş.

Son olarak son 12 iki aylık verilere baktığımızda, cari açığın 33,2 milyar dolarla kabaca cari açığın yüzde 4,5’i seviyesinde seyrettiğini görüyoruz. Buna karşılık son on iki ayda net finansman 19,9 milyarda kalmış. Net hata ve noksan kaleminde görülen toplam 3,8 milyar dolara ek olarak 9,5 milyar dolarlık kısım da rezervlerden karşılanmış. Ancak net hata ve noksan kaleminin son aylarda hızlı bir şekilde negatife döndüğünü görüyoruz. Bu da finansmanda rezervlere daha fazla yük bineceği anlamına geliyor. 2013’te yıllık cari açık 64 milyar dolar olmuştu ama net finansman 73 milyar doları geçmiş, rezervler de 10 milyar dolara yakın artmıştı.