Brexit sürecine rağmen Türk yatırımcı için İngiltere cazibesini koruyor

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) ve Bain & Company iş birliği ile hazırlanan “Yurt Dışı Yatırım Endeksi 2019” raporu açıklandı. Bu yıl 4.’sü yayımlanan ve Türk iş dünyasının önde gelen 500 şirketinin bakış açısıyla değerlendirmeye tabi tutan endekste bir önceki yıl olduğu gibi yüksek gelirli ülkeler kategorisinde, Türk iş dünyası için yurt dışındaki yatırımlarda en cazip ülke İngiltereolurken, orta gelirli ülkeler arasında Rusya, düşük gelirli ülkeler kategorisinde ise Azerbaycan ilk sırayı aldı.

Endeksten elde edilen verilere göre, Türk yatırımcıların 2018 yılında yurt dışındaki yatırımlarının büyüklüğü ise yaklaşık 6 milyar dolara ulaştı. DEİK/Yurt Dışı Yatırımlar İş Konseyi ile Bain&Company ortaklığıyla bu yıl 4.’sü hazırlanan ‘Yurt Dışı Yatırımlar Endeksi” raporu, Türk şirketlerinin yurt dışı yatırımlara artan ilgisini çarpıcı sonuçlarla ortaya koydu.

Yurt Dışı Yatırım Endeksi, yatırım coğrafyalarının risk ve potansiyelini, Türk yatırımcılar için sektörlerden bağımsız genel bir değerlendirme ile mercek altına aldı.

Endeks raporundan öne çıkan bulgularda, özellikle son yıllarda yavaşlama eğilimine giren küresel yatırım akışları göze çarparken, Türkiye’nin yurt dışı yatırımlarının yıllık para akımı ise yakın dönemde azalma eğilimindeyken, 2018 yılında artış gösterdi. Olpak: “Türk iş dünyasının yurt dışındaki 2018 yılı yatırım miktarı 6 milyar dolara yaklaştı.”

Son 20 yılda Türkiye’nin dış yatırım miktarının 10 katına yükseldiğini belirten DEİK Başkanı Nail Olpak, “Yurt Dışı Yatırım Endeksi çalışmamız diğer yabancı yatırım endekslerinden farkı Türk şirketlerinin önceliklerini, motivasyonlarını ve kaygılarını yansıtması.

Bu alt yapıyı esas alarak, şirketlerimizin yurt dışında yatırım kararı almasına yardımcı olmak için Türk şirketlerinin perspektifiyle, ülkemize has dönemsel bir endeks hazırladık. Endeksimizi hazırlarken ülkeleri, Dünya Bankası’nın gelir kategorizasyonuna göre, yüksek, orta ve düşük gelirli ülkeler olarak ayrı ayrı ele aldık. Bununla da yetinmedik, aynı zamanda raporumuz, kıta ve ülke yıllık yatırım görünümlerini de içeriyor.

Bu yılki endeksimize göre, Birleşik Krallık, Brexit sürecine rağmen Türk yatırımcılar için geçen yıl olduğu gibi, hala önemli bir cazibe merkezi. Dünya ticaretinin yavaşladığı ve küresel ticaret savaşlarının yaşandığı bir dönemde, bizim uluslararası yatırımlarımızın da daralması gayet normal. Ancak buna rağmen, 2018 yılında Türk yatırımcıların yurt dışındaki yatırımlarının toplam büyüklüğünün 6 milyar dolar seviyesine yaklaştığını gözlemledik. Eskiden sermaye kaçışı olarak görülen yurt dışı yatırımlar, artık küresel ölçekte ve oyun kurucu şirketlere sahip olma yolunda ilerleyen ülkemiz açısından hayati bir önem taşıyor. Şirketlerimizin küresel pazarlarda yaptığı yatırımları Türkiye’nin uzun vadeli hedefleri doğrultusunda stratejik bir konu olarak görüyor ve destekliyoruz. Ülkemizin yapısal sorunu olan cari açığın azaltılması, know-how transferi ve arz güvenliğine katkı sağlayacak yurt dışı yatırımların teşvik edilmesi ve desteklenmesi gerektiğini düşünüyoruz.” dedi.

DEİK’in Türk iş dünyası için küresel bir misyon taşıdığını ifade eden Olpak, “Cumhurbaşkanımızın 2018 genel kurulumuzda belirttiği gibi DEİK olarak, Türk iş dünyasına yeni ufuklar açacak, yol ve istikamet çizecek stratejik çalışmalara da imza atıyoruz. Dün de “Brexit Sürecinde Türkiye: Riskler ve Fırsatlar” raporumuzu açıkladık. Raporumuzda Brexit’in Birleşik Krallık, AB ve Türkiye için siyasi ve ekonomik etkilerini detaylıca ele aldık. Endeksimizin sonuçlarına göre, yatırımcılarımız için en cazip ülke olması açısından bu çalışmamızı da çok anlamlı buluyorum. Önümüzdeki ay, Çin’in “Kuşak ve Yol Girişimi’’ ile ilgili olarak, Türkiye’nin kendisini nasıl konumlandıracağına dair, alternatif senaryoları kapsayan bir çalışmamızı Lojistik İş Konseyimiz ve Türk-Çin İş Konseyimizle birlikte kamuoyuna sunacağız. Ticaret Bakanlığımızca belirlenen hedef ülkeler Çin, Rusya, Hindistan ve Meksika'ya daha odaklı bir şekilde yöneldik. Bu ülkelerle ekonomik ilişkilerimizi artırmak üzere, hem Pazar Rehberleri hazırlıyor, hem de paydaşlarımızla bir araya gelerek, eylem planımızı kapsamlı bir biçimde oluşturuyoruz. Aynı zamanda gittiğimiz ülkelerde gerçekleştirdiğimiz İş Forumlarının ve heyet ziyaretlerinin sonuç ve analizlerini tek tek rapor haline getiriyoruz.” şeklinde konuştu. Yurt dışı yatırımlarda öne çıkan ülkelerin 18’i Avrupa’dan DEİK/Yurt Dışı Yatırımlar İş Konseyi Başkanı Volkan Kara ise dönemsel olarak Türk yatırımları incelendiğinde Avrupa’nın Türkiye açısından gerek yatırım kaynağı gerekse yatırım adresi olmayı sürdürdüğüne değinerek, “Endekste öne çıkan yatırım ülkelerinin 18 tanesi Avrupa’da yer alıyor. Doğu Avrupa ülkelerinin yatırım adresi olarak son yıllardaki pozisyonunu koruması da dikkat çekici bir diğer bulgu. Bölge, gerek Türkiye’den gerek dünyadan özellikle imalat operasyonlarına dönük önemli miktarda yatırım çekiyor. Doğu Avrupa Bölgesi’nin, 2018 yılında gerçekleşen Türk yatırımlarının işlem bazında %32’sini kendine çektiğini görüyoruz. En önemli verilerden de biri ise geçtiğimiz yılın birincisi İngiltere’nin, Brexit sürecine rağmen Türk yatırımcılar için halen cazibesini koruması olarak göze çarpıyor. Orta gelirli ülkelerde en tepede Rusya yer alırken, düşük gelirli ülkeler kategorisinde de en fazla yatırım yapılan ülke olarak Azerbaycan ilk sırayı alıyor. İngiltere ve Sırbistan, Türk şirketlerinin 2018 yılında tespit edilen dış yatırımlarının işlem bazında %24’nü aldı. Elde ettiğimiz verilere göre 2018 yılında Türk dış yatırımlarının %40’ı Rusya ve Portekiz’de gerçekleşti. Asya Pasifik Bölgesi de her geçen sene ağırlığını arttırıyor. Bölge, 2017 yılında toplam 4 ülke ile endekste yer bulurken, 2018 yılında 8, bu yıl ise 10 ülkeyle ön plana çıkıyor. Hükümetimizin yıl içinde açıkladığı ‘Yeniden Asya’ stratejisinin, yeni dönemde iş dünyamızda da belirginleşeceği görülüyor. Afrika ülkeleri de, özellikle fırsat odaklı yaklaşımları olan Türk şirketleri için her zaman değerlendirilen bir bölge olsa da, geçtiğimiz yıl Türk yatırımcılarının Afrika’daki ticari aktivitesinin, reel yatırımlardan daha önde gittiğini gözlemledik. Yatırımcı algısı anketimizde, Çin merkezli geliştirilen Kuşak ve Yol girişiminin etkilerini de değerlendirmeye çalıştık. Katılımcıların %50’sinden fazlası, Kuşak ve Yol projesinin henüz somut bir etkisinin olmadığı, ancak uzun vadede ise görünümü olumlu yönde etkilediği konusunda hemfikir oldular.” dedi.

Türk yatırımcıların iştahı yüksek Endeksin hazırlanmasında kullanılan yaklaşık 500 Türk şirketin katıldığı Yatırımcı Algı Anketi’nde Türk yatırımcıların, yatırım iştahının yüksek olduğu gözlemlendi. Geçtiğimiz yıl %40 seviyesinde olan yüksek yatırım iştahlı katılımcı oranı, bu sene %50 seviyesine yükseldi. Gelişmesi beklenen ülkelere yatırım yapmayı düşünen katılımcılar, en yüksek yatırım iştahına sahip grup olarak öne çıkıyor.

Yatırım yapılan pazarlara olan güvene bakıldığında, bir önceki yıla göre çarpıcı değişiklikler göze çarpıyor. Geçen sene yüksek gelirli, orta ve düşük gelirli kategorilerin hepsi için %50 seviyelerinde olan güven oranı bu sene önemli ölçüde düşerek, yüksek gelirli ülkelerde %15, orta gelirli ülkelerde %13, düşük gelirli ülkelerde ise %20 olarak gerçekleşti. UNCTAD Dünya Yatırım Raporu verilerine göre 2018 yılında dünya çapında gerçekleşen toplam doğrudan yabancı yatırım %13 azalarak 1,3 trilyon dolara geriledi.

İki yıldır devam eden azalış 2018 yılında da devam etti. Özellikle ABD menşeili çok uluslu şirketlerin ilk iki çeyrekteki yurt dışı kazançlarını 2017 sonunda gerçekleşen vergi düzenlemeleri takiben ülkeye geri çekmesi küresel yatırım akımlarının azalmasında önemli rol oynadığı görülüyor.

Yatırımcıların gözdesi Asya Pasifik Bölgesi Yabancı yatırımcıların bir numaralı adresi Asya Pasifik bölgesi, geçtiğimiz yıl çektiği yatırımları %4 oranında arttırdı. Özellikle Çin’e yönelen yatırımlar 138 milyar ABD doları ile tüm zamanların zirvesine ulaşırken, Çin haricinde Güneydoğu Asya ülkelerine toplam 150 milyar dolar yatırım yapıldı.

Türk yatırımcılarının bölgedeki yatırımları ise 2017 yılında toplam işlem büyüklüğü 353 milyon doları bulurken, 2018 yılındaki yatırımların büyüklüğü yaklaşık 1.2 milyar dolara ulaştı. Malezya miktar olarak bölgede en fazla Türk yatırımı alan ülke olurken, Hindistan ise işlem bazında bölgede en fazla Türk yatırımını çeken ülke oldu. Afrika’daki ticari aktivite, yatırımların bir adım önünde Türk yatırımcılar tarafından Afrika ve Orta Doğu bölgesinde, 2017 yılında 17 (4’ü birleşme ve satın alma) yatırım yapılırken, 2018 yılında 9 (1 adet birleşme satınalma) yatırım yapıldı.

2017 yılında bölgeye Türk yatırımcılar tarafından yaklaşık 760 milyon dolar değerinde yatırım yapılırken 2018 yılında yapılan tahmini yatırım miktarı 655 milyon dolar olarak gözlemlendi. Yatırım aktivitesi olarak da turizm ve tekstil sektörleri ilk sıralara yerleşirken, Türk yatırımcıların reel yatırımdan daha çok ticari faaliyetleriyle ön plana çıktığı görüldü. Burkina Faso 2018 yılında miktar olarak bölgede en fazla Türk yatırımını çeken ülke oldu.

ABD şirketlerinin performansı küresel istatistikleri etkiledi Amerika Kıtası, genel itibariyle son yıllara göre daha Türk yatırımı çekti. ABD, 2016 ve 2017 döneminde en büyük küresel yatırımcı konumunu korusa da, 2018 yılı istatistiklerinin finansal açıdan farklı bir tablo ortaya koyduğu görüldü.

ABD menşeili çok uluslu şirketlerin 2018’nin ilk iki çeyreğindeki birikmiş dış kazançlarının, 2017’nin sonunda hükümetin getirdiği vergi reformlarını takiben, büyük ölçüde ülkeye geri getirmesinden kaynaklı dış yatırımlar negatif bir görüntü sergiledi. Bu durum küresel yatırım tutarındaki azalışın da temelini oluşturmaktadır. Öte yandan ABD, 252 milyar dolar tutarında yatırımı 2018 yılında çekerek, dünyada en fazla yatırım çeken ülke özelliğini bu yıl da korudu.

Bölgede, ABD hem sıfırdan yatırımlarda hem de birleşme ve satın almalarda adetsel olarak en çok yatırım yapılan ülke olarak ilk sırada yer aldı. 2017 yılında yapılan Türk yatırımların tutarı 100 milyon dolar iken, 2018 yılında yapılan 6 Türk yatırımının toplam değeri yaklaşık 60 milyon doları buldu. Yatırım aktivitesi olarak da lojistik ve tekstil sektörleri ön plana çıktı.