Beşiktaş yönetimine çağrı var!

Para Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Oğuz Demir’in Beşiktaş yönetimine bir çağrısı var. “Kısa bir süreliğine de olsa arkeologlara izin verin, İstanbul’un tarihi zenginliğine katkı sağlayın” diyor.
Demir üşenmemiş, Dolmabahçe’nin geçmişi 2263 yıl öncesine kadar uzanan ilginç bir zenginliğini araştırmış. Sonra da bunu bu haftaki editör yazısına şöyle aktarmış;
Dünya Mısır ve Suriye’yi konuşuyor. İki ülkede de kan ve gözyaşı hakim. Oysa günümüzden binlerce yıl önce bu iki halk dünyayı yönetiyordu…
Kısa süre önce Dolmabahçe’deki Beşiktaş Stadı yıkılmaya başlandı. Stadın yerine tüm Beşiktaşlıların çok istediği dünya standartlarında daha modern bir yapı inşa edilecek. Ancak stadın kazı sahasında bazı tarihi eserlerin çıktığı iddia edildi. Sonrasında bizzat BJK (Beşiktaş Jimnastik Kulübü) Başkanı Fikret Orman bunların tarihi önemi olmayan parçalar olduğu açıkladı…
Mısır-Suriye-Beşiktaş bağlantısını nasıl mı kurduk?
M.Ö. 3’üncü yüzyılın ortalarında Büyük İskender’den sonra özellikle Mısır’daki Ptolemaios krallığı ile Suriye’deki Seleukos Krallığı arasında büyük bir iktidar savaşı yaşanıyordu. Bölgedeki geri kalan küçüklü büyüklü kent devletleri ve kralları iki taraftan biri ile iyi geçinmek zorundaydı. M.Ö. yaklaşık 250 yıllarında (günümüzden 2263 yıl önce) İstanbul’un o zamanki sakinleri olan Byzantionlular Karadeniz sahillerindeki ticaret haklarını ve Boğazlar üzerindeki vergi denetimlerini sürdürmek için yeni ittifaklar yapıyorlardı.
Karadeniz Byzantion için önemliydi ama Karadeniz sahilindeki kent devletlerini Seleukoslar destekliyordu. Byzantionun bu girişimlerine karşın Seleukoslar M.Ö. 251 yılında II. Antiokhos önderliğinde büyük bir donanma ile Byzantion surları önüne kadar gelmişti. Byzantion dönemin süper gücü Seleukos Kralı’na karşı koyabilecek bir güce sahip değildi ve bir an önce kendine bir müttefik bulmalıydı. Kendilerine yardım edebilecek tek büyük güç Seleukosların da düşmanı olan Mısır Kralı Ptolemaion Philadelphos olabilirdi. Bir heyet hazırlandı ve Mısır’dan yardım almak için yola çıktı. Mısır Kralı Ptolemaion Philadelphos savaş altında açlık ve yoksulluk çeken Byzantionlulara erzak ve maddi desteğin yanı sıra asker de sağladı. Mısır Kralı’nın devreye girmesi ile Seleukoslar geri çekildi ve Byzantion büyük bir yıkımın eşiğinden döndü.
Byzantionlular Mısır Kralı’nın kendilerine yaptığı iyiliği unutmayarak kralın adına bir tapınak inşa etmeye başladılar. Tapınak bugün Dolmabahçe Sarayı’nın ve bu yamacın olduğu alana tüm boğazı görebilecek şekilde inşa edildi.
Bugünkü Beşiktaş Stadyumu’nun olduğu alan sahil doldurulmadan önce (‘Dolmabahçe’ ismine bakıldığında bile ne olduğu anlaşılıyor) deniz kenarı stadyumun olduğu alana kadar çıkıyordu ve Diodoros Byzantion tarafından anlatılana göre stadyumun olduğu alanda ya da biraz aşağısında Mısır Kralı Ptolemaios Philadelphos’a ait bir tapınak da inşa edilmişti.
Yakın zamanda stadyumun yıkılması ile açığa çıkan kalıntılar bu tapınağa ait olmasa bile Semai Eyice’nin bahsettiği Hagios Mamas olduğu düşünülen yerdeki Bizans dönemine ait kalıntılardı.
Beşiktaş ismi adından anlaşılacağı gibi 19. yüzyılda Avrupalı gezginler tarafından verilen bir isim olduğunu söyler Semai Eyice... Beşik, burada görülen antik dönem lahitlerini belirtir.
Evet, stadyumun yıkılması ile açığa çıkan kalıntıların bu tapınağa ait olup olmadığını bilmek şimdilik zor, çünkü yıkım çalışmaları devam ediyor. Bize göre, BJK yönetimi hafriyat bitmeden bu alanın araştırılması için kısa bir süreliğine bilimsel bir çalışmaya izin vermeli. Böylece olası bir buluntu hem İstanbul tarihini zenginleştirir hem de Beşiktaş gibi entelektüel gelenekten beslenen ve duyarlı taraftarlara sahip bir kulübün bu coğrafyaya ilişkin sadakatine büyük katkı sağlayabilir.