Aracı kurumlar için yeni kriterler

Sermaye Piyasası Kurulu, Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri Tebliğ Taslağına İlişkin Basın Duyurusu yayımladı. SPK, duyurusunda şu ayrıntılara yer verildi: "6362 sayılı Yeni Sermaye Piyasası Kanunu, yatırım hizmet ve faaliyetlerinin kurumsal bir yapıda, geniş bir perspektifte sunulmasına yönelik olarak, yatırım hizmetlerini ve bu hizmetleri sunacak kuruluşlar yeni bir bakış açısıyla yorumlamıştır.
Ayrıca 6362 sayılı SPKn uyarınca yatırım hizmetleri ve faaliyetleri ile yan hizmetlerin sunulmasına ilişkin usul ve esaslara ilişkin ikincil düzenlemelerin, Kanunun yayımı tarihinden itibaren altı ay içinde tamamlanarak yürürlüğe girmesi gerekmektedir. Bu kapsamda uygulamada karşılaşılan problemlerin giderilmesi ve piyasalarımızın 6362 sayılı SPKn ile getirilen şeffaf, etkin, güvenilir ve rekabetçi bir ortamda işleyişinin sağlanması amaçları ile hazırlanan “Yatırım Hizmetleri ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ Taslağı” (Tebliğ Taslağı) ile “Aracı Kurumların Sermayelerine ve Sermaye Yeterliliğine İlişkin Esaslar Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ Taslağı” Kurulumuz internet sitesinde yayımlanmıştır.
Öncelikle, yatırım hizmetleri sektörüne yönelik yeni vizyonla uyumlu olarak 2499 sayılı Mülga Sermaye Piyasası Kanunu’nda (Mülga SPKn) aracı kurumlar ve bankaları karşılamak üzere kullanılan aracı kuruluş ifadesi, 6362 sayılı yeni SPKn’da yerini, “yatırım kuruluşları” ifadesine bırakmıştır. Mülga SPKn’da araç bazında yapılan sınıflandırmaya dayanarak tek tek sayılan sermaye piyasası faaliyetleri yerine, 6362 sayılı yeni SPKn’da faaliyet bazlı bir sınıflandırma yapılmış ve yatırım kuruluşlarının izne tabi olarak yerine getirecekleri yatırım hizmet ve faaliyetlerinin yanı sıra, belirlenen koşulları sağladıklarına ilişkin bildirimde bulunarak yan hizmetleri de sunabilmelerine, böylece yatırımcılarına oldukça geniş bir yelpazede hizmet vermelerine yönelik düzenleme yapılmıştır.
Ayrıca, mülga SPK’da olduğu gibi, menkul kıymet, türev araç ya da kaldıraçlı alım satım işlemine aracılık edilmesine göre ayrı ayrı yetki belgesi düzenlenmesi uygulaması bırakılarak, sunulacak faaliyet ve hizmete göre tek bir yetki belgesi düzenlenmesi öngörülmektedir. Yatırım Hizmetleri ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere İlişkin Esaslar Hakkında Tebliği esas olarak 2499 sayılı Mülga Sermaye Piyasası Kanunu çerçevesinde yürürlükte olan Seri:V No:46 sayılı Aracılık Faaliyetleri ve Aracı Kuruluşlara İlişkin Esaslar Tebliğinde Seri:V No:55 sayılı Yatırım Danışmanlığı ve Bu faaliyette Bulunacak Kurumlara İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğinde Seri:V No:125 sayılı Kaldıraçlı Alım Satım İşlemleri ve Bu İşlemleri Gerçekleştirebilecek Kurumlara İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğinde yer alan faaliyet izni ve esasları ile faaliyet sırasında uyulacak ilke ve esasları 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu çerçevesinde yeniden düzenlemektedir.  Yatırım Hizmetleri ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ ile Mevcut durumda alım satım aracılığı, türev araçların alım satımına aracılık ve kaldıraçlı alım satım işlemleri adı altında yürütülen alım satıma aracılık faaliyeti 6362 sayılı SPKn uyarınca emir iletimine aracılık, işlem aracılığı ve portföy aracılığı şeklinde sınıflandırılmıştır. Yatırım kuruluşları tarafından, sermaye piyasası araçlarına ilişkin olarak sadece emirlerin müşteriden alınması ve gerçekleştirilmek üzere başka bir yatırım kuruluşuna iletilmesine aracılık ediliyorsa “emir iletimine aracılık” emirlerin müşteriden alınması ve borsa ya da borsa dışı bir platformda sonlandırılmasına aracılık ediliyorsa “işlem aracılığı” müşteriden alınan emirlerin şirketin kendi portföyünden karşılanması suretiyle işlem yapılıyorsa “portföy aracılığı” faaliyet izni alınması gerekecektir. Bu kapsamda bankalar ve aracı kurumlar arasındaki acentelik tesisi vasıtasıyla kurulan iş ilişkisi yerine emir iletimine aracılık faaliyeti öngörülmüştür. Halka arza aracılık faaliyeti 6362 sayılı SPKn uyarınca ikiye ayrılarak bu faaliyetleri yürütecek yatırım kuruluşları ile faaliyet izni esasları ve faaliyet şartları belirlenmiştir.
Bundan böyle aracı kurumlara halka arza aracılık faaliyet izni, aracılık yüklenimi ve en iyi gayret aracılığı olmak üzere iki ayrı şekilde verilecektir. Bireysel portföy yöneticiliği kolektif portföy yöneticiliğinden ayrı olarak tanımlanmış ve bu faaliyetleri yürütecek yatırım kuruluşları ile faaliyet izni esasları ve faaliyet şartları belirlenmiştir. Yatırım danışmanlığının kapsamı değiştirilerek faaliyet şartları yeniden belirlenmiştir. Bunun yanı sıra, genel tavsiye tanımlanarak bu hizmeti verecek kurumlar ile faaliyet ilkeleri düzenlenmiştir. Saklama hizmeti sınırlı saklama ve genel saklama hizmeti olmak üzere düzenleme altına alınmış ve bu faaliyetleri yürütecek yatırım kuruluşları ile faaliyet izni esasları ve faaliyet şartları belirlenmiştir. Sermaye piyasası araçlarına ilişkin portföy aracılığı faaliyeti kapsamındaki tezgahüstü işlemler ilk defa düzenleme altına alınmış ve bu faaliyetleri yürütecek yatırım kuruluşları ile faaliyet izni esasları ve faaliyet şartları belirlenmiştir. Yatırım hizmet ve faaliyetlerinin yanı sıra yatırım kuruluşlarınca yürütülebilecek yan hizmetler ve bunlara ilişkin faaliyet ilkeleri belirlenmiştir.
Aracı Kurumların Sermayelerine ve Sermaye Yeterliliğine İlişkin Esaslar Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ Taslağı ile aracı kurumlar yürüttükleri yatırım hizmet ve faaliyetinin taşıdığı riskler dikkate alınarak sahip olmaları gereken özsermaye açısından üç farklı gruba ayrılmıştır. Buna göre; a) Emir iletimine aracılık ve/veya yatırım danışmanlığı faaliyetlerinden herhangi birini yürütecek aracı kurumların 2.500.000 TL, b) İşlem aracılığı faaliyeti, en iyi gayret aracılığı faaliyeti, sınırlı saklama hizmeti ve/veya portföy yöneticiliği faaliyetinden herhangi birini yürütecek aracı kurumların 10.000.000 TL (Bu gruptaki aracı kurumlar (a)’da belirtilen faaliyetleri herhangi bir sermaye şartı aranmaksızın yerine getirebilirler), c) Yukarıda faaliyetlere ilave olarak, portföy aracılığı faaliyeti, genel saklama hizmeti ve/veya aracılık yüklenimi faaliyetinden herhangi birini yürütecek aracı kurumların 25.000.000 TL (Bu gruptaki aracı kurumlar (a) ve (b)’de belirtilen faaliyetleri herhangi bir sermaye şartı aranmaksızın yerine getirebilirler), özsermayeye sahip olmaları gerekmektedir.
Aracı kurumların Kurulumuzda mevcut yetki belgesi başvuruları yürürlükteki mevzuat uyarınca sonuçlandırılacak olup, Taslağın ilanından sonra yapılacak başvurular ise Tebliğin yürürlüğe girmesini müteakip yeni mevzuat hükümleri çerçevesinde değerlendirmeye alınacaktır.