ABD'nin İran kararına İsrail ve Körfez'den destek, dünyadan tepki

Mısır ve Kuveyt, ABD Başkanı Donald Trump'ın ABD'nin İran ile nükleer anlaşmadan ayrılması kararına tepki gösterdi.

Mısır Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, "ABD Başkanı Donald Trump'ın İran ile nükleer anlaşmadan resmi olarak çekilmesi kararının, bölgenin güvenlik ve istikrarını tehdit edecek herhangi bir silahlı çekişmeye yol açmamasını ümit ediyoruz." denildi.

Açıklamada, İran'a da "nükleer silahsızlanma taahhütlerini yerine getirmesi ve Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun (UAEA), anlaşmayla elde ettiği haklarına riayet etmesi çağrısı yapıldı.

Kuveyt Dışişleri Bakan Yardımcısı Halid el-Carullah da yaptığı açıklamada, İran ile imzalanan nükleer anlaşmanın önemine vurgu yaparak, "Kuveyt, başından itibaren bölgede güvenlik ve istikrara katkı sağlayan anlaşmayı memnuniyetle karşıladı. Anlaşmanın varlığı, yokluğundan daha iyidir." ifadesini kullandı.

ABD Başkanı Donald Trump'ın ABD'nin İran ile nükleer anlaşmadan ayrılacağı ve 2015'te askıya alınan İran yaptırımlarının yeniden uygulanacağına ilişkin kararına birçok ülke ve uluslararası kuruluş tepki gösterdi. ABD'nin kararına destek veren ülkeler ise İsrail, Suudi Arabistan, Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) oldu. 

Avrupa Trump'ın kararına tepkili

Avrupa Birliği (AB) Konseyi Başkanı Donald Tusk, kararın Trump tarafından duyurulmasının hemen ardından ilk değerlendirme yapanlardan oldu.

Sosyal medya hesabından bir mesaj paylaşan Tusk, "ABD Başkanı Donald Trump'ın İran nükleer anlaşması ve ticarete ilişkin politikalarına karşı AB birlik içinde hareket edecek." ifadesini kullandı.

AB liderlerinin 17 Mayıs'ta Bulgaristan'ın başkenti Sofya'da bir araya geleceğini hatırlatan Tusk, İran nükleer anlaşması ve ticaret konularının zirvede gündeme geleceği bilgisini paylaştı.

MOGHERINI: ESEFLE KARŞILIYORUZ

AB Dışişleri ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini de İtalya'nın başkenti Roma'daki Avrupa Komisyonu Temsilciliği'nde düzenlediği basın toplantısında ABD Başkanı Donald Trump'ın İran’la nükleer anlaşmadan çekilmesi açıklamasını esefle karşıladıklarını belirtti.

Mogherini, İran'a hitaben "Taahhütlerinize bağlı kalın, biz de kendi taahhütlerimize bağlı kalacağız. Hep birlikte, uluslararası toplum olarak nükleer anlaşmayı koruyacağız" ifadelerini kullandı.

JOHNSON: DERİN ÜZÜNTÜ DUYUYORUM

İngiltere Dışişleri Bakanı Boris Johnson, Twitter’dan yayımladığı mesajda, “ABD’nin İran nükleer anlaşmasından çekilmesinden derin üzüntü duyuyorum.” ifadesine yer verdi. “İngiltere, Kapsamlı Ortak Eylem Planı'na (JCPOA) kuvvetle bağlı olmayı sürdürüyor.” ifadesini kullanan Johnson, ülkesinin Almanya, Fransa ve diğer ortakları ile bu anlaşmayı korumak için çalışacağını kaydetti.

İngiltere Başbakanlığından yapılan yazılı açıklamada ise Başbakan Theresa May'in Almanya Başbakanı Angela Merkel ve Macron ile bu akşam bir telefon görüşmesi gerçekleştirdiği bildirildi. Açıklamada, ABD Başkanı Donald Trump'ın İran açıklamasını görüşen liderlerin, İran nükleer anlaşmasına bağlılıklarını sürdürme konusunda görüş birliğine vardığı kaydedildi.

MACRON: NÜKLEER SİLAHLARIN YAYILMASINI ENGELLEME SİSTEMİ TEHLİKEDE

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da sosyal medya hesabından paylaştığı mesajda, "Fransa, İngiltere ve Almanya Trump'ın İran nükleer anlaşmasından çekilme kararından dolayı üzüntü duyuyor. Nükleer silahların yayılmasını engelleme sistemi tehlike altında." ifadesini kullandı.

ÜÇ LİDERDEN ORTAK BİLDİRİ

İngiltere, Fransa ve Almanya, ABD’nin İran nükleer anlaşmasından çekilmesine ilişkin ortak bildiri yayımlayarak, anlaşmanın ortak güvenlikleri için önemini koruduğunu açıkladı.

İngiltere Başbakanı Theresa May, Almanya Başbakanı Angela Merkel ve Fransa Cumhurbaşkanı Emanuel Macron, ABD Başkanı Donald Trump’ın ülkesini İran nükleer anlaşmasından çekmesine ilişkin ortak bildiri yayımladı.

"Fransa, Almanya ve İngiltere liderleri Başkan Trump’ın ABD’yi Kapsamlı Ortak Eylem Planı'ndan (JCPOA) çekme kararını üzüntü ve kaygıyla not ediyor” ifadesi kullanılan bildiride, “Hep birlikte biz JCPOA’ya devam eden bağlılığımızı vurguluyoruz. Bu anlaşma ortak güvenliğimiz için önemini koruyor.” değerlendirmesinde bulunuldu.

BM ENDİŞESİNİ DİLE GETİRDİ, NATO SİYASİ ÇÖZÜM ÇAĞRISI YAPTI

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres de yazılı bir açıklama yaparak, ABD'nin İran nükleer anlaşmasından çekilmesi ve yaptırımları yeniden uygulamaya koymaya başlayacak olmasından derin endişe duyduğunu belirtti.

Anlaşmanın taraflarına taahhütlerini yerine getirme ve tüm üye devletlere de nükleer anlaşmaya destek verme çağrısında bulunan Guterres, İran ile varılan nükleer anlaşmanın nükleer silahsızlanma ve diplomaside büyük başarı olduğunu ve uluslararası barış ve güvenliğe katkı sağladığını vurguladı.

NATO, ABD'nin İran nükleer anlaşmasından çekilme kararının ardından tüm taraflara kapsamlı siyasi çözüm için çalışma çağrısında bulundu.

NATO Sözcüsü Oana Lungescu, NATO'nun 2015 yılında İran nükleer anlaşmasını memnuniyetle karşıladığını ve tam olarak uygulanması gerektiği konusunda çağrıda bulunduğunu hatırlattı.

TÜRKİYE: TALİHSİZ BİR ADIM

ABD'nin nükleer anlaşmadan çekilme kararını Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın Twitter hesabından yaptığı paylaşımda "ABD'nin nükleer anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmesi, istikrarsızlığa ve yeni çatışmalara sebep olacak bir karardır." ifadeleri ile değerlendirdi.

Çok taraflı anlaşmanın diğer ülkelerle devam edeceğini vurgulayan Kalın, "Türkiye, nükleer silahların her türüne karşı olan kararlı tutumunu sürdürecektir." değerlendirmesinde bulundu.

Dışişleri Bakanlığı, yazılı açıklama yaparak ABD'nin İran ile nükleer anlaşmadan çekilme kararını "talihsiz bir adım" olarak değerlendirdi.

RUSYA: HAYAL KIRIKLIĞI

Rusya, ABD’nin İran nükleer anlaşmasından çekilme kararını “derin hayal kırıklığı” olarak nitelendirdi.

Rusya Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan yazılı açıklamada, İran nükleer anlaşmasının çok taraflı olduğu ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 2231 nolu kararı ile onaylandığı hatırlatıldı. Rusya’nın anlaşmaya katılımcı diğer ülkeler ve İran ile etkin bir şekilde ikili iş birliği ile siyasi diyaloğu sürdürmeye açık olduğu vurgulandı.

İLK DESTEK İSRAİL'DEN

Trump'ın İran ile yapılan nükleer anlaşmadan çekilmesi kararı İsrail’de büyük memnuniyetle karşılandı.

İsrail basın ofisinden yapılan yazılı açıklamaya göre, Cumhurbaşkanı Reuven Rivlin, ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesini, İsrail’in güvenliğini sağlamak için önemli bir adım olarak değerlendirdi.

İsrail Başbakanlığından yapılan yazılı açıklamada da Başbakan Netanyahu’nun ABD’nin nükleer anlaşma ile ilgili kararını “cesur adım” olarak değerlendirdiği kaydedildi.

SUUDİ ARABİSTAN: MEMNUNİYET VERİCİ

Suudi Arabistan resmi ajansı SPA'da yer alan açıklamada, Suudi Arabistan'ın "Trump'ın ülkesinin İran'la nükleer anlaşmadan ayrılacağını ve 2015'te askıya alınan İran ekonomik yaptırımlarının en güçlü şekilde yeniden hayata geçirileceğini açıklamasından memnuniyet duyduğu" belirtildi.

İran'ın yaptırımların kaldırılmasından sonra ekonomik avantajlardan faydalandığı ve bunu "bölgeyi istikrarsızlaştırma faaliyetlerine devam etmek için kullandığına" dikkat çekilen açıklamada, şu ifadelere yer verildi:

"Uluslararası toplumu; halkına karşı katliamlar gerçekleştiren ve kimyasal silah kullanan Beşşar Esed'e, Hizbullah'a ve Husilere verdiği destek dolayısıyla aynı zamanda bölgeyi istikrarsızlaştıran faaliyetleri nedeniyle İran'ın karşısında yer almaya çağırıyoruz."

BAHREYN: EN GÜÇLÜ ŞEKİLDE

Öte yandan Bahreyn resmi haber ajansında yer alan açıklamada da İran'la yapılan anlaşmadan ABD'nin çekilmesi ve ekonomik yaptırımların en güçlü şekilde yeniden hayata geçirilmesi kararının desteklendiği belirtildi.

Açıklamada, "Bahreyn, ABD'nin, İran'ın uluslararası yasalara aykırı bir şekilde bölgeye terör ihraç etmeye devam etme çabalarına karşı duruşuna bağlılığını yansıtan söz konusu kararına tam destek veriyor." ifadeleri kullanıldı.

Açıklamada ayrıca, anlaşmayı imzalayan tüm taraflara bölgedeki barış ve huzurun sorumluluğunu göz önüne alarak ABD ile benzer kararlar almaları çağrısı yapıldı.

BAE'DEN DE DESTEK

BAE de Trump'ın söz konusu kararını desteklediğini duyurdu.

BAE resmi ajansı WAM'da yer alan Dışişleri ve Uluslararası İşbirliği Bakanlığının açıklamasında, BAE'nin ABD Başkanı Trump'ın bugün İran ile ilgili açıkladığı kararı desteklediği kaydedildi.

Açıklamada, uluslararası toplum ve nükleer anlaşmaya katılan taraflara, "Trump'ın nükleer silahların ve diğer kitle imha silahlarının uluslararası güvenliğin ve istikrarın korunması için Ortadoğu'dan çıkartılması yönündeki duruşuna destek olma" çağrısında bulunuldu.

İran nükleer anlaşması

İran'ın nükleer silah üretmesini sağlayacak çalışmalar yaptığı iddialarının ardından İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) 5 daimi üyesi (ABD, İngiltere, Çin, Fransa ve Rusya) ve Almanya, İsviçre'deki uzun müzakerelerden sonra Temmuz 2015'te, Tahran yönetiminin nükleer çalışmalarının kontrol altına alınmasına dair bir anlaşma yaptı. Anlaşma Ocak 2016'da yürürlüğe girdi.

Anlaşma, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın (UAEA) yetkililerine, İran'ın nükleer güç tesislerinde denetim yapma hakkı sağladı. UAEA yetkilileri, anlaşma sayesinde santrifüjlerin üretimi, depolanması ve montajıyla ilgili tesislere erişim yetkisine sahip oldu.

Anlaşmayla Tahran yönetimi, çalışmalarını, nükleer güç tesisinde kullanılabilecek yüzde 3 düzeyinde zenginleştirilmiş uranyum üretme kapasitesinde sınırlandırma ve 20 bin olan santrifüj sayısını 10 yıl boyunca 5 bin 60 ile sınırlı tutma sözü verdi. Nükleer silah üretiminde kullanılan uranyumun ise yüzde 90 düzeyinde zenginleştirilmesi gerekiyor.

İran'ın nükleer faaliyetlerini sınırlama sözüne karşılık Batılı ülkeler, İran'ın ekonomisini etkileyen yaptırımları kaldırma sözü verdi. İran, ülke dışındaki 100 milyar dolarlık dondurulmuş varlıklarına erişim hakkını, dünya pazarlarına petrol satma imkanını ele geçirdi.

Ancak ABD Başkanı Trump, İran ile yapılan anlaşmaya karşı çıktı. Trump, Kasım 2016'daki başkanlık seçimi öncesi ve sonrasında anlaşmayı, "dünyanın en kötü anlaşması" olarak niteledi. Trump, İran'ın balistik füze programını kapsamaması ve üzerinden 10 yıl geçtikten sonra İran'ın yeniden nükleer çalışmalarına dönmesine imkan veren hükümler içermesi nedeniyle anlaşmayı "kusurlu" olarak niteledi.

Donald Trump, İran kararını açıkladı

ABD'nin İran kararı petrol fiyatlarını yükseltti

Dışişleri'nden ABD'nin İran kararına tepki: Talihsiz bir adım