600 milyon dolarlık dev ihale!

Sayılı günler kala 7 şirketin teklif verdiği ve açık artırma sürecinde yer alacağı belirlendi. Gelişen teknolojiler de spor yatırımlarının kazançlı bir hale dönüşmesine imkan sağlıyor.

Tüm kamuoyunu heyecanlandıran futbolda naklen yayın ihalesinin 600 milyon doları bulması bekleniyor. Digitürk, Vodafone, Türk Telekom, Turkcell, D-Smart ve bir yabancı yayın kuruluşun da bu kasım ayında yapılacak olan ihalede kıyasıya yarışması bekleniyor. Bunu bizzat TFF Başkanı Yıldırım Demirören açıklamıştı. Bilindiği gibi önceki ihalede A paketini lisansla birlikte 321 milyon dolara Digiturk almıştı. Yapılacak olan ihale Süper Lig kulüpleri bakımından çok önemli bir dönüm noktası olabilme potansiyeli taşımakla birlikte futbol pastasının büyümesiyle birlikte futbol endüstrisinin kuralları da yeniden yazılacak.

4.5G ÇOK ETKİLİ OLDU

Yapılacak ihaleye Vodafone, Türkcell ve Türk Telekom'un da teklif vermesi bekleniyor. Üç büyük operatörün yapılacak olan yayın ihalesiyle ilgilenmesi çok büyük önem arz etmektedir. Bunun sebebi de bilindiği üzere çok yakın bir zamanda ülkemiz 4.5G ile tanıştı. 4.5G sayesinde çok yüksek hızlarda mobil platformlar üzerinde yayın yapılabiliyor.

Aynı zamanda çok yüksek hızlarda upload ve download hızları sunan bu teknoloji sayesinde mobil kullanım oranı oldukça arttı. Artık birçok yayını internet üzerinden yüksek kalitede izleyebilme olanağına sahibiz. Yapılacak olan ihaleye mobil operatörlerin ilgi göstermesi bu bakımdan çok önemli. Naklen yayın ihalesi için hazırlanacak lisans paketlerinde hiç şüphesiz bu durum da mutlaka göz önünde bulundurulacaktır.

HANGİ LİSANS PAKETİ SEÇİLECEK?

600 milyon dolar gelir hedefinin gerçekleşmesi için hiç kuşkusuz hazırlanacak olan lisans paketlerinin ihalede kıyasıya yarışacak firmaların beklentilerini karşılaması gerekiyor. Naklen yayınların nasıl yapılacağı hususunda dünya üzerinde birçok lisanslama yöntemi mevcut.

- Lisanslama modellerinde birisi olan tekli lisans modelinde ihaleyi kazanan şirket, tek başına yayınları gerçekleştiriyor. Ancak bu lisans modeline sahip olan şirket, yayını paylaşmaya kesinlikle yanaşmıyor. Bunun sonucu olarak da canlı maç yayınlarını daha fazla kişinin izlemesi olasılığı azalmakta ve dolaylı olarak kulüplerin naklen yayın gelirleri buna paralel gerilemektedir.

ALT LİSANSLAMA VAR

- Diğer bir lisans modeli olan alt lisanslamada, ihaleyi tek bir şirket kazansa bile şartname gereği alt lisanslamayla daha fazla şirkete yan yayın hakkı veriliyor. Ana lisans tipini alan şirket, kâr edebileceği bir maliyet hesabı çıkarıyor ve bu fiyatı alt lisanslama yapacak şirkete sunuyor. Alt lisansa sahip olan şirketler de ana lisansa sahip olan şirketle müşterilerine aynı fiyatı sunuyor. Bu lisanslama modeliyle naklen maç yayınları daha fazla futbolseverle buluşabiliyor ve ayrıca rekabetin korunmasına da katkıda bulunuyor.
- Federasyon modelinde ise naklen yayın hakkının sahibi bizzat Futbol Federasyonu oluyor. Kendisi bir marka yaratıyor ve maçların çekimi başta olmak üzere tüm operasyonu üstleniyor. Diğer tüm yayıncı kuruluşlar, abone başı bir bedel karşılığında yayını satın alıyor. Fiyatlamayı federasyon kendisi belirliyor. Abone sayısı ve taahhütleri göz önüne alarak federasyon her kuruluş için farklı bir tarife oluşturabiliyor.

FARKLI İNCELEMELER

- Mecraya göre lisanslamada, televizyon, mobil, IP TV başta olmak üzere farklı izleme seçeneklerine göre ihale seçenekleri sunuluyor.
- Son olarak ek lisans modelinde, yayın ihalesini alan şirket, maçtan önce ve sonra röportajlar gibi yan haklara sahip oluyor. Ancak ek lisans paketi gelir hacmi çok olmadığı için şirketlerin ilgisini çekmiyor.

BUNDESLİGA

Bir başka büyük lig olan Almanya Bundesliga’da 628 milyon euro olan yayın gelirinin yüzde 50'si kulüplere eşit olarak dağıtılırken, geri kalan yüzde 50'nin 4'te 3'ü son 3 sezon baz alınarak kulüplerin başarısına göre, kalan yüzde 25 ise kulüplerin sportif performansları sonucu aldıkları puana göre veriliyor.

LA LİGA

İspanya'da 2016 - 17 sezonundan itibaren havuz sistemine geçilecek. Yayın gelirinin yüzde 90'ını La Liga kulüplerine, yüzde 10'u ise ikinci lig kulüplerine dağıtılacak. Yayın gelirinin yarısı, La Liga ekipleri arasında eşit olarak bölüştürülecek. Kalan yüzde 50'lik bölüm ise kulüplerin son 5 yıllık performansları göz önüne alınarak paylaştırılacak.

SERİE A

İtalya Serie A Ligi de 829 milyon euro gelire sahip ve bu ligdeki gelirlerin dağılımı konusunda 6 faktör dikkate alınıyor. Gelirin yüzde 40'ı 20 takıma eşit şekilde dağıtılıyor. Gelirlerin yüzde 25'i taraftar sayısına göre verilirken, yüzde 15'i son 5 sezon performansına, yüzde 10'u tarihi başarılara, yüzde 5'i bir önceki sezon performansına ve yüzde 5'i de takımın bulunduğu yerin nüfusuna göre dağıtılıyor.

PREMİER LİG

Premier Lig, 1.4 milyar euro TV geliriyle Avrupa'da 1 numara. Şirketin sahibi kulüpler. İngiltere gelirlerinin yüzde 50'sini tüm kulüplere eşit veriyor. Yüzde 50'nin yarısı sportif performansa, diğer yarısı da kulüplerin popülaritesine bağlı olarak, haftalık yayınlanan naklen maç sayısına göre dağıtıyor.

Rakamlara dikkat

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu'nun 2016 yılının ikinci çeyreği için yapmış olduğu inceleme sonucunda Digiturk'ün 2 milyon 700 bin, D-Smart'ın 992 bin 572 ve Tivibu'nun 144 bin 811 abonesi bulunuyor. Görüldüğü üzere platformlara üye olan abone sayıları dikkate alındığında sadece belirli bir kesimin futbol yayınlarına erişim imkânının bulunduğu sonucu çıkmaktadır. Bu durum değişmelidir.

KULÜPLER NE İSTİYOR?

Kulüpler daha fazla gelir için rakamın 600 milyon doların üzerine çıkmasını istiyorlar. Aynı zamanda naklen maç yayınlarının yabancı ülkelerdeki yayın platformlarından da yayınlanmasını ve buradan elde edilecek gelirlerinin kulüplere eşit olarak dağıtılmasını da istiyorlar. Ayrıca maçların gündüz saatlerinde oynanıp statlara daha fazla seyirci çekmeyi planlıyorlar. Anadolu kulüplere büyük kulüplerle daha fazla rekabetin içinde olmak için yayın gelirlerinden kendilerine daha fazla pay ayrılması gerektiğini söylüyorlar. Şampiyonluk yaşamış beş takım ise havuzdan yeteri kadar pay alamadıklarını söylüyor.

Yapılacak olan ihalede sadece ihaleye girecek firmaların beklentileri değil kulüplerin de beklentileri dikkate alınmalıdır. Bir önceki ihalede toplam yayın gelirinin yüzde 35’i katılım payı olarak 18 kulübe eşit olarak dağıtılıyor.

DAĞITIM KRİTERLERİ

Kalan gelirlerinin yüzde 45’i performans, yüzde 11’i şampiyonluk sayıları, yüzde 9’u ise ilk 6’ya giren takımlara veriliyordu. Özellikle şampiyon kulüpler yapılacak olan ihalede yayın gelirlerinde daha fazla pay almak istemektedir. Bu durum özelinde Türkiye Futbol Federasyonu'nun yayın gelirlerinin paylaşımı hususunda bütün kulüpleri tatmin edici nitelikte bir formül bulması gerekiyor.