Gümrük vergi alacakları yeniden yapılandırılıyor

SERCAN BAHADIR/EY GLOBAL TİCARET BÖLÜMÜ

Birçok şirketin beklediği 6736 sayılı "Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun" 19.08.2016 tarihindeki Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi.  Bu kanun ile bazı kamu alacakları yeniden yapılandırılacak ve gümrük idaresi tarafından takip ve tahsil edilen vergiler de bu kapsam içinde yer alıyor. Gümrük vergilerindeki ceza uygulamaları diğer vergi uygulamalarına göre daha ağır yaptırımlar içerdiği için (verginin 3 katı ceza veya eşya değerinin katları şeklinde ceza uygulamaları olması) bu düzenleme, birçok ithalatçı şirket ve bu şirketler ile gümrük idaresine karşı müşterek-müteselsil sorumlu olan gümrük müşavirleri tarafından ilgi ile takip ediliyor. 

Kapsam

30 Haziran 2016 tarihinden (bu tarih dâhil) önce 4458 sayılı Kanun ve ilgili diğer kanunlar uyarınca gümrük yükümlülüğü doğan gümrük idarelerince takip edilen gümrük vergileri, idari para cezaları, faizler, gecikme faizleri ve gecikme zammı alacakları yeniden yapılandırma kapsamına alındı. Gümrük yükümlülüğü kavramı, vergi teorisindeki vergiye doğuran olay olarak tanımlanıyor ve Gümrük Kanunu’nun 181-184 sayılı maddelerinde düzenleniyor. Her bir gümrük rejimine göre gümrük yükümlülüğü tarihi değişebiliyor. Örneğin; serbest dolaşıma giriş rejimine ilişkin gümrük yükümlülüğü ithalat beyannamesinin tescilinde doğuyor ve 30.06.2016 (bu tarih dâhil) tarihinden önce tescil edilmiş ithalat beyannamesi bu kapsamda değerlendiriyor.

Gümrük idaresi tarafından takip edilen kamu alacakları bu düzenlemenin gümrük ile ilgili hükümlerinden yararlanacak. Bu noktada hangi vergilerin gümrük idaresi tarafından takip edildiği önem arz ediyor. Bunun cevabına ise gümrük uzlaşmasına konu olan alacakların listelendiği Gümrük Uzlaşma Yönetmeliği’nden ulaşılıyor. Buna göre, gümrük vergisine ilave olarak ithalat sırasında tahsil edilen KDV, ÖTV, KKDF, TRT Bandrolü, Çevre Katkı Payı bu kapsamda değerlendiriliyor.

Yapılan düzenlemeler

Gümrük vergi alacakları için yapılan düzenlemelere bakıldığında kesinleşmiş alacaklar, kesinleşmemiş alacaklar ve kendiliğinden bildirim olmak üzere üç başlıkta toplanabilir. Bu düzenlemelerden yararlandırmak için kendiliğinden bildirim hariç gümrük yükümlülüğünün 30.06.2016 (bu tarih dâhil) tarihinden önce doğmuş ve kanunun yayınlandığı tarih (19.08.2016) itibari ile gümrük idaresi tarafından bir tarhiyatın yapılmış olması gerekiyor. Gümrük yükümlülüğü belirtilen tarihten önce olsa bile gümrük idaresi tarafından bir tebligat yani bir alacak ortaya çıkmamış ise bu düzenlemeden yararlanmak mümkün olmayacak.

Kesinleşmiş alacaklar açısından vergi aslına bağlı cezalarda (örneğin Gümrük Kanunu’nun 234. maddesi) sadece vergi aslı tahsil ediliyor ve tüm cezalardan vazgeçiliyor. Vergi aslına bağlı olmayan idari para cezalarında ise para cezasının yarısından vazgeçilirken, eşyanın gümrüklenmiş değeri kapsamında tatbik edilen para cezalarının %70’inden vazgeçiliyor.

Kesinleşmemiş alacaklarda ise vergi aslına bağlı cezalarda sadece vergi aslının yarısı tahsil ediliyor ve vergi alacağına bağlı tüm cezalar siliniyor. Vergi aslına bağlı olmayan idari para cezalarında para cezasının %75’inin ve eşyanın gümrüklenmiş değeri kapsamında tatbik edilen para cezalarında ise tutarın %85’inin tahsilinden vazgeçiliyor. Tebliğ edilen gümrük vergi alacaklardan itiraz ile mahkemeye başvurma süresi ve aşamasında olanlar ile uzlaşmada olanlar kesinleşmemiş alacak olarak değerlendiriliyor. 

Ayrıca, kesinleşmiş ve kesinleşmemiş alacakların mahkeme aşamasına göre vergi asıllarında %20; vergi aslına bağlı olmayan cezalarda %10; eşyanın gümrüklenmiş değerinde göre tatbik edilen cezalarda %5’e kadar indirimler öngörülüyor. 

Gümrük kanunu çerçevesinde tahakkuku ve tahsili gerektiği halde yükümlü tarafından beyan edilmeyen aykırılıklara ilişkin olarak ilgili gümrük idaresine bildirilmesi durumunda, kendiliğinden bildirim sonucu tatbik edilen verginin %45’i oranındaki cezadan vazgeçiliyor. 

Diğer taraftan, anılan düzenleme gecikme faizi yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları kapsamında hesaplanan tutarın ödenmesini öngörüyor. Bu aylık değişim oranı yaklaşık gecikme faizi sonucu ortaya çıkan tutarın dörtte birine tekabül ettiğini söyleyebiliriz.

Başvuru

Bu kanun kapsamında yeniden yapılandırmak için 31.10.2016 tarihine kadar ilgili gümrük idaresine (tebligatın yapıldığı) başvuru yapılması gerekiyor. Yapılacak başvuruya ilişkin dilekçe örneğinin gümrük idaresi tarafından yayınlanacak tebliğ ekinde yer alması bekleniyor.