Gazın kaderi Türkiye’ye döndü

AYÇA KARACA – FINANSGUNDEM.COM
 
Enerji Birliği’nden sorumlu Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Sefcovic ile Rus Gazprom CEO’su Miller arasında dün yapılan görüşmeler sonucunda Gazprom’un Avrupa stratejisinin  AB’nin Enerji Birliği yaratmaya dayalı planları üzerine kurulacağı açıklandı. Gazprom Avrupa’ya Bulgaristan üzerinden ulaşacak Güney Akım projesi yerine Türkiye’den geçecek aynı kapasitede bir gaz hattı inşa etmeyi planladıklarını da vurguladı. Bu hattın Ukrayna ile 2019’da anlaşma süresi dolacak olan gaz hattının da yerini alması planlanıyor. Miller, Rus doğal gazının Ukrayna hattı üzerinden taşınmasındaki risklere de değindi. Gazprom CEO’su   Avrupa’nın   Türkiye ile Yunanistan sınırından gaz almayı planlıyorsa acilen Türk - Yunan sınırına ulaşan bir  boru hattı ve altyapısını inşa etmesi gerektiğini de belirtti.
 
Rus gazetesi Kommersant’ın yorumuna göre ise Gazprom 2019’dan sonra Ukrayna üzerinden geçen transit hattı bırakmayı planlıyor ve “Türk Akımı” doğal gaz  boru hattının 63 milyar metreküp Rus doğal gazının Avrupa’ya ulaşması için ana hat olarak kullanılmasını öngörüyor.
 
GÜNEY AKIM’IN YERİNE TÜRK AKIMI PROJESİ
 
AB kaynaklarına göre ise Güney Akım projesi tamamen ölü bir proje haline geldi. Eğer finansman bulunursa Güney Akım’ın yerini Türk Akımı projesi alacak ve Avrupa’ya hiçbir bağlantı olmadan Karadeniz’i geçip Türkiye’ye doğalgaz taşıyan bir hat inşa edilecek.  AB kaynakları Avrupa’nın (Bulgaristan-Romanya)  bu gazı almak istiyorsa Türkiye’den ya da Kuzey’den bağlantı sağlayacak bir hat inşa etmesi gerektiğini belirtiyor.  Ukrayna’dan Avrupa’ya sağlanan 63 milyar metreküp gazın da 2019’dan sonra Türk akımı projesiyle sağlanacağı öngörülüyor. Ukrayna dışından Avrupa’ya gaz sağlanmasının devam edeceği de belirtiliyor. Rusya’nın 2013’te Avrupa’ya sağladığı gazın 161,5 milyar metreküp olduğu ve 2014’te bu oranda %10 azalma olduğu da ifade ediliyor.
 
 AB kaynaklarına göre Rusya’nın bu strateji değişikliğinin nedeni AB’nin dışarıdan enerji alımında tekelleşme planlarına bir cevap niteliği taşıyor. AB kendi pazarlık gücünü dağıtım fiyatları ve kanalları aracılığıyla (boru hatlarına ulaşımı) arttırmayı amaçlıyor. Rusya’nın amacı ise anlaşılabilir bir şekilde  transit hatlar üzerinde kontrolü  ve fiyat belirleme gücünü elinde tutmak olarak ifade ediliyor.  Bu transit hatların ya Rus fonlarını kullanarak yapıldığı ya da Rus fonlarının da katkıda bulunduğu belirtiliyor.
 
AVRUPA SİSTEMİYLE PAHALI GAZ
 
Gazprom açıklamasının sonuçlarının çok geniş bir etki alanı olması bekleniyor. Rusya, Enerji Birliği ve Ukrayna konusunda Avrupa’nın blöfünü görüyor.
Eğer Ukrayna,  Rusya’dan gaz alması kesilirse Avrupa arz sistemlerine bağlanmaka zorunda kalacak. Ukrayna’nın ödemede bulunmaması olasılığı -1990’lar ve 2000’lerde gözlenen somut bir risk- Avrupa sistemine ciddi bir tehlike oluşturacak. Alternatif olarak, Ukrayna Gazprom’un gaz arzına yönelik olarak Ukrayna’ya kendi koşullarını dikte etmesi riskine maruz kalacak.  Ukrayna ayrıca karlı transit geçiş ücretlerinden de (2013’te 3 milyar euro) mahrum kalacak ve yeni gaz taşıma maliyetleriyle karşılaşacak. Bu maliyetlerin Rusya’dan direkt transit olursa daha ucuz olacağı ancak Avrupa sistemine bağlanırsa daha pahalı olacağı belirtiliyor.
 
Türkiye bu strateji oyununda Avrupa’ya gazın taşınması açısından Kuzey Akım projesinin önüne geçerek –Orta Asya gazı da dahil edildiğinde- dominant kilit ülke konumuna geliyor. AB’nin bu oyunun kaybedeni olmadığı, Türkiye’den gaz hattı inşa edebileceği ya da Rus gazı yerine Orta Asya doğal gazının minimum sermaye harcamalarıyla Avrupa’ya taşınması için müzakerelere başlayabileceği belirtiliyor.