Zeybekçi'den tartışılan sözler

Ekonomi Bakanı Bakanı Nihat Zeybekçi, Merkez Bankası’nın kur politikalarıyla ilgili olarak, “Müdahaleleri mutlaka olmalı. Ama illa ki dövize müdahale ederek bunu düşürmek gibi gayreti olmazsa olmaz olmamalı. İşi ehline bırakmak lazım. Biraz salıvermek lazım” dedi.

Zeybekçi’nin dün ihracat rakamlarını açıkladığı toplantıda Merkez Bankası’yla ilgili açıklamaları dikkat çekti. İşi ehline bırakma geleneğini artık kabullenmek gerektiğini kaydeden Zeybekçi, “Kur işini görev ve sorumlulukları itibariyle Merkez Bankası’na bırakmak gerekir” dedi. Zeybekçi şunları söyledi: “Bakanlık olarak önceliğimiz üretim, istihdam ve daha çok ihracat olmasıdır. Merkez Bankası’nın aldığı tedbirler tamamen teknik tedbirlerdir. Merkez’in müdahaleleri mutlaka olmalı. Ülkenin döviz ihtiyacını karşılamalı ve garanti altına almalı. Ama illa ki dövize müdahale ederek bunu düşürmek gibi gayreti olmazsa olmaz olmamalı. Merkez’in gücünü bütün dünya görüyor. Rezerv anlamda güçlü durumdayız. Bu güçlü ve sakin güçle etkili olabilir. Bence orada fazla acele etmemek lazım. Biraz salıvermek lazım. Sonra kendi kendine kur dengeyi oturtacaktır.”

YENİ BİR BAKIŞA İHTİYAÇ VAR

Zeybekçi’nin ÖTV artışının enflasyon üzerinde etkisi olmayacağını söylemesi de tartışma yarattı. Zeybekçi, “Fiyatların artması durumunda talep olmayacağı için ekonomi kendi düzenlemesini yapacaktır. Büyümeyle ilgili kurallar var. Aşırı sınırlayıcı politikaların büyümeyi sınırlaması kaçınılmaz. 2023 hedefi varsa yeni bir ekonomi bakışına ihtiyaç var. Küresel krizin toparlanmaya döndüğü ortamda Türkiye’nin kendi içinde yaşadığı sıkıntının geçici ve suni olduğunu düşünüyorum. Türkiye’nin ekonomiyi soğutmayla ilgili gayretlerinin şu andaki sıkıntılarla alakası yok. 2014 yılıyla ilgili beklentilerimizde sıkıntı olmayacak” yorumunu yaptı.

Hürriyet yazarları Erdal Sağlam ve Uğur Gürses, Zeybekçi'nin tartışılan sözlerini değerlendirdi.

Babacan uğraşacak

(Erdal Sağlam)

YENİ Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi, görevine gelir gelmez gündem olmaya başladı. Zeybekçi rekor kıran dolar için “ucunu salıvermek lazım” demiş. Merkez Bankası politikaları konusunda “diğer bakanların söylemediklerini söylemek gibi bir gayret içinde olmayacağı”nı söyleyen Zeybekçi belli ki önceki Bakan Zafer Çağlayan’ın Bakan Babacan’la ters düşen sözlerine dokundurmuş. Merkez Bankası için “işi ehline bırakmak lazım” diyen Zeybekçi, ardından ise illaki dövize müdahale etmesi gerekmediğini belirtip, “Bu noktada çok fazla acele etmemek, biraz salıvermek gerek” deyivermiş.
Yeni Bakan, ÖTV artışının enflasyonu etkilemeyeceğini de söylemiş. İyi niyetle düşünülürse, satır aralarından, “ÖTV artsa da tüketim kısılır o nedenle fiyatlara yansımaz” gibi bir akıl verildiğini çıkarabiliyorsunuz. Ancak kullanılan kelimeler ve yürütülen mantık, pek de ekonomik bir mantık gibi gözükmüyor. Piyasalar, görev alır almaz Ekonomi Bakanı’nın verdiği demeçler, sorulara verdiği yanıtlar karşısında biraz şaşırmış görünüyor. Buna karşılık “iyi malzeme” verdiği için gazeteciler epeyce memnun… Ancak işi asıl zor olan belli ki Başbakan Yardımcısı Ali Babacan olacak. Ekonomi Bakanı bu tür ilginç demeçler vermeye devam ederse, zaten işin ucunu toparlamakta zorlanan Babacan’ın işi, belli ki daha da zorlaşacak.

(Ugur Gürses)

Yeni Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi “ÖTV artışının enflasyon üzerinde etkisi olacağına katılmıyorum. ÖTV’deki artış, fiyatlarda artışa meydan vermeyecek şekilde ekonomi kendi düzenlemesini yapacak yani enflasyona sebep olmayacaktır” sözü, gerçeklikten uzak. Hem kur artışı, hem de enflasyon hedefini aşan ÖTV artışları sadece beklentilere değil, fiyatlama davranışına da yansıyacaktır.
Ekonomide beklentileri bozmak nedir derseniz? Siyasal bir krizin göbeğinde iken, kurlar tarihi zirvesini zorlarken; hükümetin, kendi enflasyon hedefini çöpe atarak bunun da üzerinde vergi artışları yapmasıdır. Bozulan beklentilere ivme verecek adımlar atmasıdır. Enflasyon beklentileri bozuluyor, bu da faizlere ilişkin beklentileri bozuyor. Merkez Bankası’nın faizi artırması da kaçınılmaz olacak. Bilmiyorum; bu sonuçtan da ‘faiz lobisini’ suçlayacak çıkacak mı? ÖTV artışlarının sonucu; otomobil fiyatlarında kabaca yüzde 3-5’lik, alkollü içeceklerde yüzde 5-15, sigara fiyatlarında ise yüzde 3-15’lik artış bekleniyor. Garanti Yatırım, bu vergi artışlarının enflasyona (TÜFE) yansımasını yaklaşık olarak sigarada 0.6 puan, alkollü içeceklerde 0.1 puan, otomobilde ise 0.4 puan olacağını tahmin ediyor. Böylece, sadece ÖTV artışlarının enflasyona toplam etkisi 1.0-1.3 puan olacak.

KURUN ETKİSİ 1 PUAN

Öte yandan, sadece son bir aylık dönemdeki döviz kuru artışı yüzde 8’i geçti. Buradan da önümüzdeki altı ayda enflasyona artış etkisi 1 puan olacak. Merkez Bankası’nın çalışmalarında, döviz kuru kanalından enflasyona yansıma etkisi toplamda yüzde 13.4 olarak hesaplanıyor. Alt harcama kalemleri olarak bakıldığında, her bir tüketim grubunda kur artış etkisi farklı. Örneğin, akaryakıtta yüzde 31, işlenmemiş gıdada yüzde 23, dayanıklı mallarda ise yüzde 21.
Sonuç şu; ÖTV artışından kabaca 1 puan, kur artışından da 1 puan toplam 2 puanlık bir artış yansıyacak enflasyona. Bunlar, yüzde 6.5-7.0 civarındaki enflasyon beklentilerini de yüzde 8.0-8.5’e doğru fırlattı. Güzel günlerde ‘ekonomiyi ne güzel yönetiyoruz’ havasında olan siyasetçilerin, zor günlerdeki hata ve kötü yönetimi işleri daha da zorlaştırıyor.