Türk Lirası dolar karşısında yüzde 100 düşer mi

Dünya gazetesi yazarı Alaattin Aktaş Türk Lirası'nın dolar karşısındaki değer kaybını köşesinde yazdı.

İşte Aktaş'ın o yazısı:

Bir para başka bir para karşısında sonsuz oranda değer kazanabilir. Ama bir para başka bir para karşısında en fazla yüzde 100 değer yitirir.

Bu yıl TL’de hızlı bir değer kaybı ya da dövizde TL’ye karşı hızlı bir değer artışı izliyoruz ya, kavramlar yine çorba oldu.

Örneğimizde dolar 3 liradan 6 liraya çıkmış olsun. Bu durumda dolar TL karşısında yüzde 100 değer kazanır.

Ama dolar 3 liradan 6 liraya çıktığında TL dolar karşısında yüzde 100 değil yüzde 50 değer yitirir. 
Zaten TL ya da herhangi bir para yüzde 100 değer yitirse, artık değeri sıfır demektir.

Dolayısıyla yılbaşında 3.80 olan dolar bir süre sonra 7.60’a çıktığında “TL yüzde 100 değer kaybetti” diyemeyiz. Bu temelden yanlış olur.

Hesaplama yaparken kafamız mı karışıyor; basit birkaç örnek verelim de şu yanlış ifadeden kurtulalım.

3 ve 6 lira örneğinde doların değer artışını hesaplamak için şöyle bir doğru orantı kurmak gerekir: “3 lira 100 ise 6 lira kaçtır?” Yani 6x100=600/3=200-100=100. Dolayısıyla 100 olan dolar 200’e çıkmış ve yüzde 100 artmıştır.

3 ve 6 liraya göre TL’nin değer kaybını hesaplamak için ise orantıyı tersten kurmak, yani “3x100=300/6=50-100=-50” sonucuna erişilir.

Daha basit bir hesaplama tekniği anlatalım.

Dolar 3 lirayken 1 lira ile 0.33 dolar alınabiliyordu. Dolar 6 liraya çıktığında bu kez 1 lira ile ancak yaklaşık 0.17 dolar alınabilir duruma gelindi. 0.33 dolardan 0.17 dolara düşüşün yüzdesi TL’nin değer kaybını verecektir ve bunun oranı da yüzde 50’dir. (Sayılar yuvarlatıldığı için yüzde 50 elde edilmeyebilir.)