Piyasalarda hareketlilik sürüyor

Pandemi etkisinin hissedildiği 2020’de borsa bilançolarına bakıldığında banka, telekomünikasyon, otomotiv ve dayanıklı tüketimde hareket gözlendi. En fazla etkilenen sektörler petrol ve ulaştırma oldu

Borsa şirketleri dokuz aylık mali tablolarını paylaştı. Bilançolarda banka, telekomünikasyon, dayanıklı tüketim, cam sektörlerinde kâr artışları gözlenirken petrol ve ulaştırma sektörlerinde zarar oluştu.

2020 şüphe yok ki finansal piyasaların en çalkantılı yıllarından biri oldu. 3 Ocak’ta İran Generali Kasım Süleymani’nin öldürülmesi, 30 Ocak’ta korona virüs acil durum alarmı yapılması ve 27 Şubat’ta Rusya ile İdlib gerilimi yaşanması ilk iki ayda daha yılın geneline ilişkin olumsuz enerji birikimini sağlamıştı. 9 Mart’a gelindiğinde petrol fiyatları son dört yılın en düşük seviyesine geriledi. 11 Mart günü ise Türkiye’de ilk korona virüs vakası görüldü.

ABD seçimlerine kadar piyasalar hep diken üzerinde durdu. İşte bu süreçte borsa şirketleri daralan pazarlara, düşen satışlara rağmen sınırlı sektörler dışında güçlü pozisyonunu korudu. Ulaştırma ve petrol sektöründeki şirketler pandemiden en fazla etkilenen firmalar oldu. BIST 30 Endeksi’nde yer alan holding, banka, telekomünikasyon ve cam sektörü pandemiye rağmen dönemi olumlu tamamlarken petrol ve ulaştırma sektörleri olumsuz yönde etkilendi.

Havacılık etkilendi

2020 yılının ilk çeyreğinde karşı karşıya kaldığımız Kovid-19 salgını dünya havacılık sektörünü derinden etkiledi. Yılın ikinci çeyreğinde alınan tedbirler kapsamında birçok ülke sınırlarını kapattı. Bunun neticesinde havayolu firmaları tahliye uçuşları haricinde tüm uçuşlarını durdurmak zorunda kaldı. Türkiye’de salgının kontrol altına alınmasıyla birlikte iç hat uçuşları 1 Haziran günü tekrar başladı.

Bu süreçte pandeminin sebep olduğu krizin etkilerini hafifletmek amacıyla devlet kısa çalışma ödeneğini devreye aldı. Piyasaları rahatlatmak adına bir dizi tedbirler devreye girerken ulaştırma sektöründe de yurtiçi uçuşlarda KDV oranı geçici süreyle yüzde 18’den yüzde 1’e indirildi. Ülkelerin sınırlarını kademeli açması neticesinde dış hat uçuşları da sınırlı olarak devreye girdi.

Havacılık sektörü, Kovid-19 mücadelesi sürecinde tıbbi malzemelerin taşınmasında önemli katkı sağladı. THY, son on yılı aşkın süredir kargo pazarında yürütmekte olduğu büyüme trendini bu yılda da sürdürdü. THY, 2020 yılının ilk dokuz ayında geçen yıla göre kargo gelirini yüzde 55, üçüncü çeyreğinde ise yüzde 60 artırdı. Bununla birlikte sektörün karlarında ciddi gerileme yaşandı.

Otomotiv olumlu etkilendi

2020 yılının ilk dokuz ayında, Türkiye otomotiv pazarı yıllık yüzde 76 oranında artarak 508 bin adede ulaştı. Yıllık bazda tüm segmentlerde büyüme görüldü, satışlar binek araçta yüzde 70, hafif ticari araçta yüzde 126, orta ticari araçta yüzde 71 ve ağır ticari araçlarda yüzde 85 arttı. İhracat hacmi ise bu dönemde yüzde 33 geriledi. Ağustos sonunda binek araç segmentinde yapılan Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) artışına rağmen satışlarda güçlü trend sürdü. Kovid-19 etkisinin en fazla görüldüğü mart ve nisan ayları hariç olmak üzere yurt içi satışlar ilk dokuz ayda çok güçlü seyretti. Bu performansta düşük baz yılı, ertelenmiş talepler ile düşük faiz oranları ve devam eden kampanyalar etkili oldu.

Petrolde büyük düşüş

Kovid-19 tedbirlerinin akaryakıt ürün talebi üzerinde oluşturduğu olumsuz etkiler ve yüksek seyreden ürün stokları nedeniyle küresel akaryakıt ürün marjlarında görülen zayıflama neticesinde Tüpraş ilk dokuz ayda 1 milyar 239 milyon TL faaliyet zararı kaydetti. Şirket son olarak ekim ayında; üretim beklentisinin 22 milyon ton, satış beklentisinin ise 23 milyon ton olduğunu belirtti. 2020 yılı için kapasite kullanım oranı beklentisi ise yüzde yüzde 75-80 aralığında bulunuyor.

Piyasanın görünümü

Piyasaların hareketli seyri sürüyor. Dolar/TL kuru 8.52 seviyesinde bulunurken BIST 100 Endeksi haftayı 1.191’den kapattı. Gösterge faiz yüzde 15.30, altının ons fiyatı ise 1.952 dolar seviyesinde. Haftalık para ve banka istatistiklerine göre yurtdışı yerleşiklerin yabancı para döviz mevduatı 221 milyar dolar oldu. Yabancı para mevduatının toplam mevduat içerisindeki payı yüzde 54 olurken TL mevduatların toplam mevduatlar içerisindeki payı yüzde 45.9 oldu. Ekim ayı enflasyonu 11.89 politika faizi ise 10.25 seviyesinde bulunuyor. Faizin reel getirisinin olmaması birikim sahiplerinin dövize yöneliminin güçlü kalmasında rol oynuyor.

Dayanıklı tüketimde yükseliş

Türkiye Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği verilerine göre, 2020 yılının ilk dokuz ayında Türkiye beyaz eşya pazarı altı ana ürün grubunda yıllık bazda yüzde 13.9 büyüdü. Beyaz eşya ihracatı ise ilk dokuz ayda adetsel bazda yüzde 6 düştü; toplam üretim benzer şekilde yüzde 4 gerileyerek 20.2 milyon adet seviyesinde gerçekleşti. Beyaz eşya ürün grubu dışında, tüketici elektroniği, küçük ev aletleri ve iklimlendirme ve havalandırma olmak üzere tüm ana ürün grupları satışlarında artış görüldü.