Kıdem tazminatında 4 kritik düğüm

Çalışma Bakanı Faruk Çelik itarafından daha önce de tartışmaya açılan ancak sendikaların direnciyle karşılaşan Kıdem Tazminatı Fonu’yla ilgili açmazları, Özgür Düşünce Gazetesi yazarı Sadettin Orhan köşesine taşıdı.:
 
"Yaklaşık olarak kırk yıldır tartışılan fakat bir türlü hayata geçirilemeyen kıdem tazminatı fonu, yeni hükümetle birlikte tekrar çalışma hayatının gündemine oturdu. Geçtiğimiz yıllarda hazırlanan taslak, son olarak 2013 yılında dönemin Çalışma Bakanı Faruk Çelik tarafından tartışmaya açılmış fakat sendikaların direnciyle karşılanmıştı. 10. Çalışma Meclisi toplantısında da işçi ve işveren tarafın üzerinde uzlaştığı bir formül bulunamayınca taslak rafa kaldırıldı. 15 milyon işçiyi doğrudan ilgilendiren konu bugünlerde yeniden tartışmaya açıldı. Fakat kıdem tazminatı fonuyla ilgili dört başlıkta halen tartışma bitmiş değil.

1. Her yıla kaç günlük ücret ödenecek? 
Mevcut uygulamada işçinin çalıştığı her yıl için 30 günlük brüt ücrettutarında tazminat ödeniyor. Yeni sistemde bunun kaç gün olacağı henüz netlik kazanmadı. İşveren, fonda 30 günlük ücreti kabul etmiyor, bunun düşürülmesini istiyor. İşçi sendikaları ise “29 güne bile razı olmayız” noktasında direniyor. Bu konuda orta yolun bulunup bulunmayacağı merak konusu. 

2. Yönetim kimde olacak?
 Fonun yönetim şekli, özerkliği ve yönetimde işçi, işveren ve devlet temsilinin nasıl olacağı da cevap bekleyen sorulardan. Özellikle 90’lı yıllardan kalma kötü fon tecrübeleri, işçi kesimini tedirgin ediyor. “Ya kıdem tazminatı fonunun sonu da tasarrufu teşvik veya konut edindirme fonu gibi olursa” endişesi henüz giderilebilmiş değil. Ayrıca işsizlik sigortası fonunda devletin tek taraflı tasarrufları da bu endişeleri artıran faktörlerden birisi. 

3. Kazanılmış haklar ne olacak? 
Fon sistemine geçildikten sonra, daha önce çalışma hayatına girmiş işçilerin kıdem alacaklarının ne olacağı merak konusu. Özellikle sendikalı işçiler bu konuda gönülsüz. Çünkü mevcut uygulamada kıdem tazminatlarını sorunsuz alıyorlar ve fona geçişi kazanılmış hakları açısından risk olarak görüyorlar. 

4. Tazminat şartları ne olacak?
 Bugünkü uygulamada işçi; işten çıkarılma, haklı nedenle istifa, askerlik, kadın işçinin evlenmesi, emeklilik ve ölüm olmak üzere altı farklı durumda tazminata hak kazanıyor. Yeni sistemde zorunlu askerlik ve kadın işçinin evlenmesi tazminata hak kazandırmıyor. Fakat kendi isteğiyle işten ayrılma veya işverenin iflası gibi durumlarda kıdem tazminatına koruma sağlıyor. 

KIDEMDE UZLAŞMA SAĞLANACAK MI? 

Bugünkü kıdem tazminatı uygulaması, kamu işçileri ile özel sektörde büyük ölçekli iş yerlerinde çalışan işçiler için sorunsuz işliyor diyebiliriz. Fakat bunların dışındaki büyük çoğunluk için aynı şeyi söylemek mümkün değil. İş mahkemelerindeki davaların önemli bir kısmı kıdem tazminatını alamayan işçilerin taleplerinden oluşuyor. 

Ayrıca konunun kayıtdışı istihdam, iş gücü piyasası etkinliği ve çalışma barışı açısından da masaya yatırılması gerekiyor. Dolayısıyla gerek işveren gerekse işçi tarafının, meseleye bütüncül bakarak mevcut sorunların çözümüne katkı sağlayacak bir yaklaşımla masaya oturması şart. Tabii şuan kafaları karıştıran bu dört başlığın da netleştirilmesi gerekiyor.