Diyanet tartışılırken gündem olan 'inanç vergisi' Avrupa'da hangi ülkelerde var?

Yıllık gelir üzerinden hesaplanan inanç vergisi, özellikle Avrupa'da oldukça yaygın. "Kilise vergisi" olarak da adlandırılan vergi, ülkelerdeki dini kurumları finanse etmek için kullanıyor.

Bu ülkelerle sınırlı olmamak üzere Almanya, Avusturya, Danimarka, Finlandiya, İsveç, İtalya, İzlanda ve İsviçre'nin bazı kantonlarında halktan zorunlu kilise vergisi alınıyor. İspanya ve Portekiz gibi ülkelerde ise isteğe bağlı kilise vergisi ödenebiliyor.

Herkes mi ödemek zorunda?
Vergi uygulamasının şartları ülkeden ülkeye değişiklik gösteriyor ama inanç vergisinin bulunduğu çoğu ülkede resmi bir dini kuruma mensup olduğunu beyan edenlerin vergiyi ödemesi zorunlu.

Örneğin Almanya'da devlet tarafından tanınan dini kurumlardan birisine üye olduğunuzu açıklarsanız, gelirinizden o kuruma aktarılmak üzere vergi alınıyor. Ülkedeki Müslümanlardan henüz vergi alınmıyor ama "camilerin bağımsız olması" için kilise vergisi benzeri bir uygulamanın getirilmesi tartışılıyor.

Avusturya, Danimarka, Finlandiya gibi ülkelerde de Almanya gibi sadece bazı dini kurumlara üye olduğunuzu açıkladığınız durumda gelirinizden zorunlu kilise vergisi alınıyor.

İtalya'da "binde sekiz" uygulaması
Diğer yandan İtalya'da "binde sekiz" (otto per mille) ismindeki vergi ise herhangi bir kiliseye üye olsun veya olmasın, İtalya'da gelir elde eden herkesten toplanıyor. Bu vergi, ismindeki gibi gelirin binde sekizini oluşturuyor. Ancak İtalyanlar verginin nereye gideceğine karar verebiliyor.

Yasalar tarafından belirlenen dini kurumlardan birini seçmeyenler ise, bu vergiyi yine devlet destekli sosyal sorumluluk projelerine aktarabiliyor.

Ülkede çok sayıda Hristiyan, Yahudi, Budist ve Hindu kurum bu vergiden faydalanabilse de Müslümanlar için bir seçenek bulunmuyor.

İzlanda'da herkesten toplanan kilise vergisi, kişilerin beyan ettiği dinlere göre kurumlara dağıtılıyor. Din beyan etmeyen kişilerden alınan vergiler ise hazineye aktarılıyor.

Portekiz ve İspanya'daki gönüllülük sistemi
Yukarıdaki örneklerin aksine İspanya ve Portekiz'de bir dini kuruma bağlı olduğunu açıklayanların inanç vergisi ödeme zorunluluğu bulunmuyor.

Bu ülkelerde vergi beyannamesi sırasında gelirin belli bir oranı, dini kurumlara veya sosyal sorumluluk projelerine bağışlanabiliyor. Ancak vergiyi ödemeyenler herhangi bir haktan mahrum olmuyor.

Ne kadar ödeniyor?
Ödenen inanç vergisi miktarı ülkeden ülkeye değişiklik gösteriyor. Bazı ülkelerdeki toplam vergiye tabi gelir üzerinden hesaplananlar oranlar şöyle:

Avusturya: Yaklaşık yüzde 1
Danimarka: Yaklaşık yüzde 0,87
Finlandiya: Yüzde 1 ila 2
İsveç: Yüzde 0,8 ila 1,5
İtalya: Yüzde 0,8
Bazı ülkelerde ise inanç vergisi, verilen toplam vergi üzerinden hesaplanıyor. Bunlar:

Almanya: Yüzde 8 veya 9
İsviçre: Kantona ve kuruma göre değişken, yüzde 20'ye kadar çıkabiliyor
İspanya: Yüzde 0,7 (isteğe bağlı)
Portekiz: Yüzde 0,5 (isteğe bağlı)
İzlanda'da ise herkesten sabit bir meblağ toplanıyor. 2018'deki vergi miktarı 931 krondu (yaklaşık 44 TL).

Vergi ödemeyenler neden mahrum kalıyor?
Herhangi bir dini kuruma bağlı olmadığını açıklayıp inanç vergisini ödemeyen kişiler, yine de ibadet yerlerinden faydalanabiliyor. Örneğin Almanya'da vergi vermeyen birisinin kilisedeki ayine katılmasında bir engel bulunmuyor.

Ancak ülkelere göre kilise vergisi ödemeyenler bazı dini seremonilerden faydalanamayabiliyor. Örneğin kilisede düğün yapamıyor veya çocuğunu vaftiz ettiremiyor.

İnanç vergisinin olduğu ülkeler daha mı dindar?
Pew Research araştırma şirketinin Avrupa'da inanç vergisi olan ve olmayan toplam 15 ülkede yaptığı bir anket, vergi uygulaması ile halkın dindarlığı arasında bir ilişki olmadığını ortaya koyuyor.

Verginin olmadığı İrlanda'da ve verginin olduğu Avusturya'da halkın yüzde 80'ini Hristiyan olduğunu beyan ederken, İrlanda'da kiliseye gidenlerin oranı yüzde 37, Avusturya'da ise yüzde 30 olarak çıkıyor.