CBDC’ler finans piyasalarını istikrara kavuşturabilir mi?

FINANSGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

Merkez bankası dijital para biriminin (Central Bank Digital Currency – CBDC) özellikle kırılgan piyasaları desteklemek için bir araç olması planlanıyor.

Finansgundem.com’un derlediği bilgilere göre, 2022 yılında geleneksel piyasalara ve kripto para piyasalarına hakim olan aşırı dalgalanma, finans piyasalarının kırılgan yapısına dair önemli belirtiler sundu. Birçok ülkede geliştirme aşamasında olan CBDC’lerin ise, finansal istikrarsızlık ve kırılganlığa çare olması ümit ediliyor.

Davos’ta gerçekleştirilen Dünya Ekonomik Forumu Yıllık Toplantısı’nda da yer alan bu makale, merkez bankası dijital para birimlerinin işlevi ve finans piyasalarına yapacağı olası katkıları tartışıyor.

CBDC’lere gerçekten ihtiyaç var mı?

Merkez bankası dijital para birimi (CBDC) kırılgan piyasaları desteklemek için bir araç olabilir mi? Bugün için 100’den fazla ülkede araştırma ve geliştirme aşamasında olan CBDC’lerin, en iyi makroekonomik ve toplumsal etkiye sahip olacak şekilde uygulama fırsatı yaratacak bir yenilik olması hedefleniyor.

Küresel makroekonomik ortam, yüksek enflasyon, düşük büyüme ve yüksek borç gibi zorluklarla çevrili. 2022 yılında enflasyon, ABD'de son 40 yılın en yüksek seviyesine ulaştı ve Pew Araştırma Merkezi'nin 44 gelişmiş ekonomideki enflasyon analizine göre, çoğu ülkenin tüketici fiyatlarında pandemi öncesi seviyelerden bu yana önemli artışlar yaşandı.

Bitcoin fiyatı Kasım 2021'de zirve yaptı ve o zamandan beri kripto para birimleri çalkantılı bir yıla sahne oldu. Kripto para piyasası 2 trilyon dolardan fazla değer kaybetti. Terra Luna kazası, Celsius ve hedge fon şirketi Three Arrows Capital'in düşüşü ve dünyanın en büyük kripto para borsalarından FTX'in çöküşü, piyasadaki aşırı oynaklığı şiddetlendirdi ve kripto para birimi endüstrisine artan bir belirsizlik getirdi. Bugün ise şu soruya cevap aranıyor: Bu piyasa istikrarsızlığı, merkez bankası dijital para birimlerine olan ihtiyacı destekliyor mu yoksa zayıflatıyor mu?

Piyasa istikrarsızlığı ve oynaklığıyla geçen bir yıl boyunca, CBDC, temel teknoloji inovasyon mücadelesi olarak seçilmiş durumda.

CBDC araştırmaları için en önemli yıl

G20 TechSprint, G20 başkanlıkları ve Bank for International Settlements’ın ortaklaşa düzenlediği ve küresel bazda hackathon serisi şeklini alan yıllık bir etkinlik olma özelliği taşıyor. TechSprint'in amacı, küresel düzenleyiciler ve merkez bankası topluluklarının karşılaştığı zorlukları çözebilecek yeni teknolojiler için inovasyonu teşvik etmek olarak öne çıkıyor.

Piyasa istikrarsızlığı ve oynaklığıyla geçen bir yıl boyunca, CBDC, temel teknoloji inovasyon mücadelesi olarak seçilmiş durumda. Somut çözümler sağlamak ve CBDC'de araştırma ve geliştirmeyi hızlandırmak ve hala çözülmesi gereken zorlukları keşfetmek için başlatılan bu süreç şu başlıkları içeriyor:

Dirençli bir uçtan uca CBDC çözümü

Çevrimdışı CBDC işlevselliği

Bağlantı ve birlikte çalışabilirlik

Ayrıca, konuya artan ilgiye yakınlık duyan birkaç başka kurumun da CBDC araştırmalarını hızlandırdığı gözleniyor. Barclays ve kripto çözümleri sağlayıcısı Ripple’ın CBDC çözümleri için hackathon'lara ev sahipliği yapması buna örnek gösterilebilir.

Elbette CBDC ile ilgili araştırma, geliştirme, deney ve pilot çalışmalar başlatan ve sayıları hızla artan çok sayıda merkez bankası, bu sürecin asıl yönlendiricisi konumunda bulunuyor. Bu merkez bankalarının listesinin 2022 yılında katlanarak büyüdüğü görülüyor.

Mevcut piyasa koşullarına bir tepki, teknolojinin potansiyeline artan bir inanç veya bu yenilikçi keşifte geride kalmama arzusu, merkez bankalarının CBDC'nin en önemli öncelik olduğuna dair net düşüncelerinin temelini oluşturuyor.

İstikrarsızlık döneminde yenilik

Mevcut piyasa koşullarına bir tepki, teknolojinin potansiyeline artan bir inanç veya bu yenilikçi keşifte geride kalmama arzusu, merkez bankalarının CBDC'nin en önemli öncelik olduğuna dair net düşüncelerinin temelini oluşturuyor.

Makroekonomik kırılganlık dönemlerinde, ekonomik koşulları iyileştirmeleri için merkez bankaları üzerinde artan bir baskı oluşuyor. Bununla birlikte, merkez bankalarının bu çalkantılı döneme getireceği potansiyel faydalar nedeniyle, CBDC araştırmalarına ve keşfine olan kararlı bağlılıkları devam ediyor.

Mevcut ekonomik kırılganlıktan, bir CBDC'nin uygulanmasına veya optimal bir CBDC'nin tasarımına ilişkin kararı şekillendirebilecek bazı dersler bulunuyor. Merkez bankalarının, zorlu zamanlarla karşı karşıya kaldıklarında CBDC’lerin arzu edilen fonksiyonu ve faydalarına yönelik bazı sorulara cevaplar arayarak bu dersleri çıkarması bekleniyor. “CBDC Ar-Ge'sinde şu ana kadar mevcut piyasa ve parasal koşulların nasıl ele alınacağına dair içgörü sağlayabilecek ne öğrenildi?”, “CBDC, gelecekte para politikası uygulamasını iyileştirebilecek yüksek işlem ücretleri veya erişim eksikliği gibi engelleri azaltabilir mi?” gibi soruların cevaplarının, finansal istikrarı iyileştirmenin yüküne rağmen, merkez bankalarının daha sağlam ve esnek bir finansal gelecek yaratabilmeyi öğrenebilecekleri birçok ders barındırdığı kabul ediliyor.

Küresel iş birliği için bir fırsat

Araştırma veya geliştirme aşamasında olan 100'den fazla CBDC bulunsa da her ülke farklı bir uygulama gerekçesine sahip bulunuyor. Bu durum artan jeopolitik kırılganlık ve finansal istikrarsızlıkla daha da şiddetleniyor. Egemen bir dijital para birimi çıkarmaya yönelik artan itici güçle birlikte, yürürlükteki yeni sistemlerin ve para birimlerinin birlikte çalışabilir olmasını ve küresel finansal altyapıyı iyileştirmesini sağlamaya yönelik açık bir ihtiyaç olduğu gözüküyor.

Peki giderek daha fazla parçalanan bir dünyada, finansal piyasa altyapısındaki yeniliklerin ‘iş birliği’ göz önünde bulundurularak oluşturulmasını nasıl sağlayabiliriz? Dünyayı etkileyen son uluslararası krizlerle birlikte, dijital para birimleri, sınır ötesi verimliliği nasıl artırabilir?

Dünya Ekonomik Forumu Blockchain ve Dijital Varlıklar Platformu şu anda Merkez Bankası Dijital Para Birimi Bölgesel Yuvarlak Masa Serisi bağlamında bu soruları araştırıyor. Nisan 2022'de başlayan bölgesel yuvarlak masa toplantılarının, Dünya Ekonomik Forumu'nun 2023 Yıllık Toplantısında CBDC'ler üzerine bir oturum da dahil olmak üzere 2023 yazına kadar devam etmesi bekleniyor.

Bu yuvarlak masa toplantılarında, CBDC keşfinden çıkarılan dersleri ve bölgesel olarak birlikte çalışılabilir bir tasarımın CBDC karar verme sürecine nasıl entegre edilebileceğini tartışmak amacıyla çeşitli bölge ve sektörlerden paydaşları bir araya getirmek hedefleniyor.

"Gelecek CBDC’lerde"

CBDC’leri bekleyen kritik engel: Fiziksel nakit

Geliştiriciler de kriptoya akın ediyor

Japonya'nın ABD ve AB'den kripto isteği

Rusya ve İran'dan ortak kripto para hamlesi