Bu Para harcanmaz, okunur!

FINANSGUNDEM.COM

Bu kitabı okuyan, Samuel Huntington’a da rahmet okur!

Medeniyetler çatışmasının şovenist, ırkçı, bilimsellikten uzak görüşlerin sahibi iddiasıyla da büyük bir üne kavuşan Huntington’un ısrarla ‘savaş’ tamtamları çaldığı tezinin gözden kaçırdığı en önemli ayrıntı, güç, medeniyetlerin tartışmasız varlık sebeplerinden biri; işbirliğinin, dostluğun ya da ahlaksızlar vadisinde bile ilişkilerin kapısını açan anahtar, bu eserin de adı, tadı, ruhu olan Para. Varoluşun tüm izlerini üzerindeki resimlerle kuşaktan kuşağa taşıyan para. Hele de virüs zaliminin o, şu, bu uygarlık demeden inlettiği, her medeniyetten ademoğlunun ortak bir can havliyle çatışma yerine salgından çıkış yolu aradığı bugünlerde, hayatın her alanında en çok ihtiyaç duyulan ne? Para.

Elbette ünlü düşünür, siyaset bilimcinin derdi başka olabilir ama işte manzara; icadıyla ‘uygarlık tarihini şekillendiren’ para, göründüğü kadarıyla insanın varsa yoksa tek derdi. Anlaştığı, anlaşamadığı, uğruna can, kan, gözyaşı döktüğü; çatışmaların da, çatışmasızlıkların da ortak tutkusu, doyumsuzluğu, hükümranı; madenden banknota, arpadan kriptoya, para…
Tarih yolculuğunda, Yahudi-Hıristiyan-İslam dünyasında, baş kesen kılıçların, önünde baş eğdiği hükümdar, para. Hani, ‘dini imanı olmaz’ denilen, hani ‘o söz konusu olduğunda herkes aynı dindendir’ denilen para. Koca Voltaire yalan söyleyecek değil ya!! Üstelik, “evcilleşmediği takdirde tehlikeli de olabilen para…” Ajda Pekkan’ı duyar gibiyiz, varlığı bir dert, yokluğu yara…

Meydan Lauresse, Britannica, İslam Ansiklopedisi, Batı’nın, Doğu’nun kültürlerini, tarihini ciltler dolusu anlatıyor. Para’da ise, aynı kazanda kaynayan sikkelerin, kağıtların gelmişinde, geçmişinde, felsefesinde var olan eşref-i mahlukatın tarihi de yer alıyor. Hedefe kısa ama keskin paslarla giderken olağanüstü bir gelişme süreci, adeta imbikten damıtılmış, seçkin bir kalemle 350 sayfaya sığdırılmış.
Masa başında Google’da sörf yaparak aşırtanlara da şamar atmış Dursun Ali Yaz. İki yıl oturmamış. İngilizce, Latince, Yunanca metinler taranmış. Nümismatik'ten sosyolojiye 10 kürsüden feyz alınmış. Merkez bankaları ziyaret edilmiş. Koleksiyonlar incelenmiş. Yerli-yabancı portföy yöneticilerinin deneyimlerini dinlemiş. Laptop’un ilk tuşuna basmadan Wall Street’in havasını da içine çekmeyi ihmal etmemiş. Masraf çok ama parasızlık değil Para terletmiş Yaz’arı.

Fei kalası, Sümer arpası, deniz kabukları, bakırı, gümüşü, altını, sanalı derken, Trampa Para, Mal Para, Tartı Para, Madeni Para, Kâğıt Para ve Sanal Para… 11 bin yıllık uzun yolculukta insanı alıp götüren, düşünce girdabında soluksuz bırakan bir macera Para. Ve magazin dili; üslup tahrik edici. Sonunda, saatler milenyumu gösterirken evrimsel bir sıçrama…
Çok ciddi, ağdalı, yüksek ekonomi terimleriyle süslenebilecek bir konu, pratik ama zeka yüklü bir tarzda anlatılıyor. Dr. Yılmaz Argüden sunuşta, “Mezopotamya’nın cömert topraklarında başlayan bu serüveni uygarlık tarihi eşliğinde aktarmayı başaran yazar…” diyor. Mesaj adrese gidiyor.

BİR AVUÇ PARA!

Para’nın hazinesine dalıyoruz, avuçluyoruz. Dursun Ali Yaz yüzlercesini, biz üç beşini yazıyoruz…

Haçlı seferleri; Hıristiyanlar üstünde “Allah’tan başka ilah yoktur, Muhammed O’nun elçisidir” yazılı kare sikkeler üretiyor. Fransa’da Katolik papazlar dahi bu sikkelerden basıyor, herkes de seve seve tüketiyor. Hıristiyanlara karşı cihat çağrısı yapan Müslüman halifeler de İsa ve Bakire Meryemli paraları kabul etmekte bir sakınca görmüyor. Para, hayatları yemek ve çiftleşmekten ibaret olan Kapuçin maymunlarını nasıl yoldan çıkardı? Sıvı paranızı nasıl isterdiniz;  köpüklü mü olsun demli mi? Kimler kafatasını mal para olarak kullanıyordu? Dünyanın en güçlü donanmasına sahipti ama kral, neden haraç olarak deniz kabuklarını topluyordu?  

‘Sezar’ın hakkını Sezar’a verin’, 7’den 70’e bilir de, sözün Hazreti İsa’yla bağlantısı nedir? Hz. Muhammed’in ölçü birimlerine standart getirmek için verdiği buyruktan haberiniz var mı? Tedavüldeki para, vücuttaki kan! Evet, ikisi de dolaşır ama asıl yanıt İslam iktisadında. Tarihe kan sıçratan suikastın kanıtı hangi paraydı? Roma’ya meydan okuyan ilk İslam sikkeleri kaç gramdı? Kalpazanlık mesleği nasıl doğdu? de Gaulle, Amerika’nın dolar kurnazlığını nasıl bozdu? Süper güç ABD ömrü hayatında ilk ve son kez Osmanlı’ya niye haraç verdi? Memur maaşları ne zaman gemi enkazıyla ödenmeye başlandı? Ve 11 bin yıllık yolculukta son durak, sanal para. Kriptoların kralı Bitcoin asrın buluşu mu, balonu mu?

“Altın keşiftir, para icat. Ve önemli olan paranın nasıl çalıştığını bilmektir. Servete giden yolun taşları bu bilgiyle döşelidir.”
Dursun Ali Yaz’ın eseri de öyle… Para’nın yeni felsefesi, aklın zaferi, bilginin serveti… Kitapçılarda…