Piyasalardaki hareketliliği analiz masasına yatıran ünlü ekonomist Asaf Savaş Akat, Vatan’daki köşesinde sordu: Kur-fiyat sarmalı yeniden hortlar mı? Esas sorun nedir? Peki, Asaf Hoca bu soruları niçin gündeme taşıdı? İşte yanıtları…
AĞUSTOS ENFLASYONU
Mali piyasalarda olağanüstü günler devam ediyor. Suriye’ye askeri müdahale ile ilgili belirsizlik gerginlik yaratıyor. İçeride döviz sepeti 2.38 TL’ye oturdu. Gösterge faiz ise yüzde 9,6 civarında seyrediyor. Normal sayılır.
İngiliz kökenli ABD’li iktisatçı Ronald Coase 102 yaşında vefat etti. 1991’de Nobel ödülü almıştı. “İşlem maliyetleri” kavramı ile kurumsal boyutun iktisadi analize eklenmesini sağladı. Ünlü “Coase teoremi” iktisada giriş derslerinde bile okutulur.
Gıdada düzeltme
Ağustos enflasyon verileri TÜİK tarafından açıklandı. Piyasa tüketici fiyatlarında (TÜFE) cüzi bir düşüş öngörüyordu. Nitekim yüzde 0,1 geriledi. Geçen yıl yüzde 0,6 artmıştı. Böylece yıllık tüketici enflasyonu yüzde 8,2’ye indi.
Geri planda gıda fiyatlarında dalgalanma yatıyor. Temmuzda yıllık gıda enflasyonu yüzde 13,4’e tırmanmıştı. Son beş yılın en yüksek temmuz değeridir. Düzeltme gelecekti. Ağustosta yüzde 0,8 düşünce genel endeksi de aşağı çekti.
Devam eder mi? Gıda endeksinin genel endekse oranı ipucu verebilir. Ağustos için 2-3 puan yüksek çıkıyor. Yani uzun dönemde gıda fiyatları biraz daha gevşeyebilir. Ama kısa dönem belirsizdir.
Kur ve enflasyon
Döviz kurunun tırmanması giderek enflasyona yansıyor. Merkez Bankası’nın izlediği çekirdek enflasyon (ÖKTG-I) yıllık yüzde 6,4’e yükseldi. Nisanda yüzde 5,4’ü görmüştü. Bir yıl önce yüzde 7,2 olduğunu hatırlatalım.
TL’de değer kaybının yarattığı açmaz biliniyor. Bir yandan dış açığın kapanmasına katkı yapıyor. Fakat ithalat fiyatlarındaki artışlar maliyet enflasyonunu tetikliyor. Para politikası üzerinde baskı oluşuyor.
Kritik soru şudur: “Kur-fiyat sarmalı” yeniden hortlar mı? TCMB’nin yıl sonu tahmini (yüzde 6,2) sapar. Ama kalıcı etki yapmaz. Bir: İç talep yatay seyrediyor. İki: Sıkı maliye politikası sürüyor. Esas sorun hâlâ yavaş büyümedir; enflasyon değildir.