Dünyadaki milyarlık üniversiteler

Türkiye’deki üniversitelerin yurtdışı başarısı konusundaki tartışmalar devam ederken rakamlar, bu kurumların rakiplerinin bütçelerinin büyük şirketlere yaklaştığını gösteriyor. Pek çok araştırmada dünyanın en iyi üniversitesi unvanını alan Harvard, aynı zamanda dünyanın en zengini konumunda.

Gazete Habertürk'ten Naime Sert'in haberine göre; Harvard’ın topladığı bağışlar ile bunları değerlendirdiği portföylerden elde ettiği toplam kazanç 2016 yılında 34.5 milyar doları aştı.

2017 yılında 37.1 milyar dolara ulaşan bu rakam Türkiye’de kalburüstü devlet ve vakıf üniversitelerinin toplam bütçelerinin kat kat üzerinde. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Türkiye 2016’da yüksek öğretime 42.9 milyar TL harcadı. Bunun 31 milyar TL’sini devlet karşıladı. Rakamlar arasındaki fark büyük, ancak asıl konu paranın nereye harcandığı. ABD üniversiteleri bütçelerinden önemli bir bölümü araştırma ve geliştirme faaliyetleri için harcıyor.

AR-GE’YE 71.7 MİLYAR $

ABD üniversitelerinde sistem çoğunlukla bağışlar ve portföy kazançları üzerine kurulu, ancak özellikle Ar-Ge harcamaları federal hükümet ve eyalet yönetimleri tarafından destekleniyor. ABD’deki 247 özel üniversite 2016 mali yılında Ar-Ge’ye toplam 24.7 milyar dolar harcadı. Bunun 14.8 milyar dolarını federal hükümet sağladı. 393 devlet üniversitesinin toplam Ar-Ge harcamaları 47 milyar doları aştı. Bunun da 24 milyar dolarını federal hükümet karşıladı. Öte yandan ABD’de özel üniversitelerin toplandığı yıllık bağışlar 1 milyar doları aşabiliyor. Harvard Üniversitesi 2017 başında 1.2 milyar dolar bağış toplayarak yükseköğretim tarihinin rekorunu kırdı.Üniversitelerin premier liginde Oxford ve Cambrige ile yer alan İngiltere’de de bağışlar yükseköğretimde önemli yer tutuyor. Çünkü İngiltere Yükseköğretim Bütçe Komisyonu’nun (HEFCE) devlet üniversitelerine aktardığı fon geçtiğimiz yıl 3.7 milyar sterline (5.1 milyar $) indi. Bu fonun 1.6 milyar sterlini Ar-Ge, 1.4 milyar sterlini eğitim giderleri harcamaları için kullanıldı.

DEVLET DESTEĞİ GİDEREK AZALIYOR

Devlet desteğinin azalması üniversiteler için daha sert rekabet anlamına geliyor. Gelirlerini artırmak için harçları yükselten, uluslararası finans piyasalarında borçlanan kurumlar, hem statülerini korumak hem de daha fazla öğrenci çekmek için sürekli rekabet halinde. Küresel ekonomideki güçlü büyümeye rağmen, dünyanın pek çok ülkesinde yükseköğretim kurumları finansal zorluk içinde. Avrupa Üniversiteler Birliği’nin araştırmasına göre 34 ülkeden 19’unda devlet üniversitelerine aktarılan fon tutarı 2008 yılına göre azaldı. Öte yandan artan milliyetçilik akımı üniversitelerin yabancı öğrenci çekmesini zorlaştırıyor.

HARVARD'A 43 MİLYON $ TRUMP VERGİSİ GELDİ

ABD Başkanı Donald Trump’ın, kazandığı ilk yasama zaferi olan vergi reformu, AB üniversitelerinin yöneticilerinin uykularını kaçırıyor. Ülkenin vergi sisteminde son 30 yılın en büyük değişikliklerini yapan 1.5 trilyon dolarlık vergi yasası, bağış fonlarına da vergi getirdi. Harvard, 43 milyon dolar daha fazla vergi ödeyecek. Vergi en az 500 öğrencisi olan, öğrenci başına düşen bağış miktarı 500 bin doları geçen özel üniversitelere uygulanacak.

KAMU FONLARI AZALAN İNGİLİZLERİ BREXİT VURACAK

Müzakereleri devam eden Avrupa Birliği’nden çıkış yolculuğu (Brexit) İngiliz üniversitelerini de vuracak. Yabancı öğrencilerin İngiltere ekonomisine yıllık katkısı 22.6 milyar sterlin (31 milyar dolar). Her yıl yaklaşık 230 bin yeni öğrenci çeken İngiltere’deki üniversitelerin gelirlerinin yarısını öğrenci harçları oluşturuyor. HARÇ ARTACAK Brexit İngiltere’deki üniversitelerin harçları indirmesine neden olabilir. AB’deki diğer ülkeler İngiltere’nin en iyi 24 üniversitesinden oluşan Russell Group’a yılda 58 bin öğrenci gönderiyor. Brexit sonrası üniversiteler Avrupa Yatırım Bankası’ndan borçlanamayacak.

TAHVİLLE KÜRESEL PİYASALARA AÇILDILAR

Dünyadaki büyük üniversiteler zaman zaman azalan bağışlarının yerine para bulabilmek için tahvil çıkarma yoluna gitti. Harvard ve Yale’in ardından Oxford Üniversitesi de tahvil ihraç etti. Üniversite 100 yıl vadeli ilk tahvil ihracıyla 750 milyon sterlin (1 milyar $) gelir elde etti. 2015 yılında İngiltere’deki üniversitelerin toplam tahvil ihracı 1.4 milyar sterlini (2 milyar $) buldu.

TÜRKIYE 2016’DA 42.9 MILYAR TL HARCADI

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2016’da Türkiye’de yükseköğretime devlet kurumlarınca yapılan harcamalar 31 milyar 348 milyon TL oldu. Özel kurumlar yükseköğretime 11 milyar 613 milyon TL harcadı. Öğrenci başına 14 bin 201 TL harcandı. Bu yıl genel eğitim bütçesinden Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) ve üniversitelere 27 milyar 761 milyon TL’lik kaynak ayrıldı. Bu kaynaktan aslan payını İstanbul Üniversitesi alacak. Üniversiteye 1 milyar 272 milyon TL ödenecek.

OECD’ye göre Türkiye’de yükseköğretime aktarılan fonların yüzde 75’i kamudan geliyor.