Mehmet Bingöl [email protected]

Yabancı şirketler için uzaktan çalışma ve ücret gelirlerinde vergi durumu

Geçenlerde Mürefte’de karşılaştığım bir dostum sordu. “Bizim çocuk yurt dışındaki bir yazılım firması için buradan, yani evden çalışıyor ve her ay yurt dışından Euro maaş alıyor. Bunun mali mevzuat açısından durumu nedir?” diye.

21 Nisan 2015 tarihli Finans Gündem’de “Yabancı şirketler için Türkiye’de çalışan kişilerin elde ettiği ücret gelirinde vergi durumu” konusunu ele almıştık[1]. Ancak pandemi ile beraber bu konu yeniden önemli hale gelerek büyük boyut kazandı ve tabii çok kişiyi kapsar hale geldi. Şimdi tekrar ele almamızda yarar var.

Bilindiği gibi Kovid-19 pandemisi ile 2020 yılı küresel ekonomide ve çalışma yaşamında benzeri görülmemiş değişiklikler oldu. Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) Korona virüs salgınını küresel salgın olarak nitelendirmesiyle, dünyanın dört bir yanında sıkı tedbirler uyguland ve uzaktan çalışma (evden çalışma) hayatımıza girdi. Uzaktan çalışmaya önceden aşina olan kuruluşların yanı sıra, daha önce uzaktan çalışmayı denememiş kuruluşlar da çalışanlarını eve göndererek, tarihteki en kapsamlı toplu uzaktan çalışma deneyimi başlamış oldu. Artık yeni dönemde gerek ülke içinde ve gerekse ülkeler arası uzaktan çalışma var olacak görünüyor. İşin gerekleri, işlevleri de buna izin veriyorsa bu çalışma biçimi süreklilik arz edecektir.

Son zamanlarda görüyoruz ki; yurt dışındaki (Hollanda, Almanya, Ukrayna, Estonya ve hatta ABD gibi) şirketler için Türkiye’den çalışan bir çok kişi var. Ve bu devam edecek görünüyor. Genellikle yurt dışındaki yazılım, banka ve finans kurumları ile fintek (fintech=finans teknoloji) şirketleri bu hizmetleri talep ediyor ve ülkemizin iyi yetişmiş gençlerince de ülkemize döviz girişi sağlanıyor.

Örneğin; Hollanda’lı bir firma ile yapılan sözleşmeye istinaden Türkiye’den (evden, home office olarak) bu firma için hizmet veriliyor. Firmanın Türkiye’de herhangi bir ofisi olmadığı gibi, hiçbir bağlantısı da yok ve firma ücret ödemelerini çalışanın Türkiye’deki döviz hesabına transfer ediyor. İşte elde edilen bu gelirden vergi ödemesi yapılacak mı?

Öncelikle şunu söyleyelim: Türkiye’de vergi mükellefi olmayan yabancı şirket veya kuruluşlar için Türkiye’den çalışan kişilere yurt dışından döviz olarak ödenen ücretler dolayısıyla Türkiye’de herhangi bir vergileme yoktur. Zira elde edilen gelir “ücret geliri” olarak Gelir Vergisi Kanunu’ndaki gelir unsurları arasında olmakla beraber; vergi mevzuatımız bu konuyu “vergiden istisna gelir” olarak kabul etmektedir. (Gelir Vergisi Kanunu, Madde: 23/14).

Ancak, kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan yabancı şirketler(=dar mükellefler) için çalışan hizmet erbabına ödenen ücretlere istisna uygulanabilmesi için;

1- Türkiye'de hizmet arz eden gerçek kişinin bağlı olduğu işverenin dar mükellef kurum olması, bu kurumun da Türkiye'de hiçbir şekilde kazanç elde edecek şekilde faaliyette bulunmaması,

2- Dar mükellef kurumda çalışan kişinin hizmet erbabı ve yapılan ödemenin de ücret niteliğinde olması,

3- Dar mükellef kurumun Türkiye'deki personeline yapılacak ödemenin bu kurumun yurtdışı kazançlarından karşılanması,

4- Ücretin döviz olarak ödenmesi,

5- Ödenen ücretin dar mükellef kurumun Türkiye'deki hesaplarına gider olarak kaydedilmemesi,

Şartlarının bir arada bulunması gerekmektedir[2].

Bu koşullar çerçevesinde yabancı şirketin Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinden Türkiye’deki çalışanına döviz olarak ödediği ücretler Gelir Vergisi’nden istisna olmaktadır[3]. Bu istisnanın uygulanmasında ücretlerin, işverenin doğrudan doğruya yurt dışından elde ettiği gelirinden döviz olarak ödenmesi ve hiçbir zaman işverenin Türkiye’de elde ettiği kazançla veya Türkiye’deki vergiye tabi faaliyeti ilgilendirilmemesi gerekmektedir.

Dolayısıyla bu şartları taşımayan ücret gelirleri için Türkiye’de yıllık beyanname[4] veya stopaj usulüyle vergilendirme yapılır. Örneğin; Türkiye’de faaliyet gösteren ve vergi mükellefi olan bir kurumun personeline yurt dışından döviz olarak gelen ücretler bu şirketin giderleri içinde muhasebeleştiriliyorsa veya dolaylı da olsa Türkiye’deki şirketin kurumlar vergisi matrahından indiriliyorsa bahse konu ücret istisnası uygulanamaz. Bunun gibi yabancı şirketçe yapılan ödemeler Türkiye’ye döviz olarak transfer edilmemişse yine istisna söz konusu olmayacaktır.

Sonuç olarak; Türkiye’de vergi mükellefi olmayan yabancı şirket veya kuruluşlar için çalışan kişilere, yurt dışından döviz ile ödenen ücretler, yukarıda belirtilen şartlar çerçevesinde Türkiye’de Gelir Vergisine tabi değildir.

[1] Mehmet Bingöl, Yabancı şirket için Türkiye’de çalışan kişilerin elde ettiği ücret gelirinde vergi durumu, Finans Gündem, 21.04.2015, Finans Gündem, İstanbul
[2] Maliye Bakanlığı’nca yayımlanan 147 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin "Kanuni ve İş Merkezi Türkiye 'de Olmayan Dar Mükellefiyete Tabi îşverenlerce Hizmet Erbabına Döviz Olarak Ödenen Ücretler" başlıklı 1-c bölümünde gerekli açıklamalara yer verilmiştir.
[3] Maliye Bakanlığı GİB’in 04/08/2020 tarih ve 62030549-120[23-2018/597]-567747 sayılı muktezası(Yurtdışından döviz olarak elde edilen ücretin vergilendirilmesi)
[4] Gelir Vergisi Kanunu, Madde: 95/1.