Kemalettin Bulamacı [email protected]

Türkiye’deki “rüşvete” ABD’den ceza

ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu ‘nun (Secure Exchange Commission - SEC) Oracle'ın 2016 ve 2019 yılları arasındaki Hindistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Türkiye'deki faaliyetleri kapsamında yetkililere rüşvet verdiği ve kurdukları yasadışı rüşvet fonları ile yetkilileri ve ailelerini uluslararası konferanslara götürdüğü iddiası ile yürüttüğü soruşturma 23 milyon dolar ceza ile sonuçlandı.

SEC, daha önce de Oracle’a rüşvet fonlarının yaratılmasıyla bağlantılı olarak yaptırım uygulamıştı. SEC, 2012’de Oracle’ın Hindistan’daki uzantısının, milyonlarca dolarlık yan fon yaratarak bu fonların yasadışı kullanımı ile ilgili soruşturma açmış ve bu soruşturma da ceza ile sonuçlanmıştı.

2016 ve 2019 yılları arasında, aralarında Türkiye operasyonunun da bulunduğu soruşturmada, Oracle, SEC’in iddilarını kabul etmeden ve reddetmeden mevcut yanlış uygulamaları sonlandırmayı kabul ederek toplamda 23 milyon dolar ceza ve tazminat ödemeyi kabul etti.

Rüşvet ve bedava seyahatler

SEC’nin temel iddiasını, Hindistan’da yetkililere rüşvet verilerek bunun karşılığında iş alınması oluştursa da Türkiye de iddialar arasında yer aldı. Türkiye’deki en somut iddia ise, Oracle Türkiye çalışanlarının, çeşitli yan fonlar oluşturarak bu fonlarla ürün ve hizmet satışı yaptıkları şirketlerin, kurum ve kuruluşların yetkililerini çeşitli teknoloji konferanslarına götürmek için gerekli maddi kaynağı karşılamak yer alıyor. Hatta SEC’in Türkiye’de Sermaye Piyasası Kurulu ile ortak yürüttüğü çalışmalarda, Oracle Türkiye çalışanlarının, teknoloji konferanslarına katılmak üzere çeşitli yetkilileri ABD’nin Kaliforniya eyaletine götürürken, ailelerinin de masraflarını karşıladığı yer alıyor.

O dönem, Oracle Türkiye’nin başındaki isim şimdi İmamoğlu’nun danışmanı

SEC’nin soruşturmaya esas faaliyet dönemi 2016 ile 2019 arasında, Oracle Türkiye’nin başında Filiz Doğan yer alıyordu. 2005 yılından itibaren Oracle’da çeşitli görevler üstlenen Doğan, 2011 yılından itibaren şirketin Türkiye ülke müdürlüğü görevine getirilmişti. Daha sonra Türkiye’nin de dahil olduğu Kuzey Afrika ve Türkiye’yi kapsayan bölgenin yöneticiliğini yapmıştı. Filiz Doğan, Temmuz 2021’den itibaren İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun teknoloji danışmanı olarak görev yapıyor.

Filiz Doğan’ın, Oracle Türkiye bünyesinde oluşturulan ballı gezi fonlarının kuruluşunda ve kullanılmasında bir dahli var mı? Yok mu? Orası meçhul. Ancak, soruşturulan dönemde Oracle’ın Türkiye’deki en yetkili ismi olduğu su götürmez bir gerçek.

Ballı gezi fonları

Türkiye’de ve dünyada, pek çok şirket, çeşitli aktiviteler için işortakları ve/veya müşterileri için mesleki eğitimler de içerebilen çeşitli geziler organize edebiliyor. Çeşitli otomobil şirketlerinin gazetecileri fuarlara götürmesi, teknoloji şirketlerinin gazeteciler ve işortaklarını ürün lansmanlarına davet etmesi, ilaç şirketlerinin doktorları konferanslara götürmesi etik açısından tartışmalı bulunsa da yasal bir kısıtlaması bulunmayan gerçekler.

Çoğu şirket, bu geziler için kaynak ayırıyor ve muhasebeleştiriyor. Oracle’ın soruşturulan ve 23 milyon dolar ceza ile sonuçlanan olayında ise durum biraz farklı.

Öncelikle, sadece ilgili kişiler değil, ilgili kişilerin aileleri dahi bu gezilere götürülmüş ve masrafları karşılanmış iddiası mevcut.

Olayın ikinci boyutu ise bu tip geziler için mevcut bütçe ve ödeneklerin dışına çıkılmış olması. Hatta bu tip geziler için ayrıca bir fon oluşturulup, bu masrafların bu fonlardan karşılanmış olması. SEC de zaten açıklamasında bu duruma dikkat çekiyor. 

“Bu tip fonların oluşturulması ve kullanılması suistimale yol açabilir”.  Hindistan’da da olanlar bunlar. Bu fonların geziler dışında iş alabilmek karşılığında rüşvet dağıtmak için kullanıldığı.