Ayça Karaca [email protected]

Omikron varyantı Avrupa için bir tehdit mi?

Geçtiğimiz yıl küresel bazda güçlü bir büyümenin ardından ekonomik göstergeler 2022’de de gelişmiş ülkelerde büyümenin aynı oranda devam edeceğine işaret ediyordu. Tedarik zincirindeki kesintilerin düzelmeye başlaması, istihdamdaki toparlanmanın sürmesi, tüketicilerin gelirlerinin iyileşmesi ve iş dünyası ile hükümetlerin daha fazla yatırım yapmak istemesi bu yıl  gelişmiş ülkeler için umut verici işaretler olarak yorumlanıyordu. Ancak Kovid-19 virüsünün yeni varyantı Omikron’un hızlı yayılışı sağlık sisteminde önümüzdeki haftalarda ciddi sıkıntılar yaşanabileceğini gündeme getirdi. Bu hızlı yayılışın devam etmesi halinde yeniden kapanmaların başlamasının ve tüketici harcamalarının yavaşlamasının Avrupa’da bu yıl üretimde daralmalara yol açabileceği endişeleri de arttı.

Varyant hızlı yayılırsa: Her yeni dalgayla birlikte pandeminin ekonomik performans üzerinde daha az olumsuz etkide bulunduğu gözleniyor. Kovid-19 Euro Bölgesi’nde ilk kez yayıldığı zaman GSYİH 2020’nin ilk iki çeyreğinde kümülatif olarak %15 daralmıştı. Bir sonraki dalgada -2020 sonu ve 2021 başında- GSYİH  %0,5 azaldı. Avrupa Parlamentosu ekonomistleri Euro Bölgesi’nde 2021’in son çeyreğindeki ılımlı büyümenin ardından bu yılın ilk çeyreğinde reel GSYİH’da %0,8 büyüme öngörüyor.

Ancak, kuyruk riski (tail risk- gerçekleşme ihtimali %0,5’ten az olarak hesaplanan felaketler olarak adlandırılabilir.) senaryosuna göre Ocak 2022 boyunca yaşanacak sert kapanmalar, kısıtlamaların kademeli olarak gevşememesi ve bu süreçte tüketici davranışlarının ihtiyatlı olarak devam etmesi halinde AB’de bütün bölgelerde 2022 başında GSYİH’nın %1 azalabileceği tahmin ediliyor.

Kısa dönemli bir gerileme hikayenin sonu mu?: Euro Bölgesi ve İngiltere için büyük çoğunluğun 2023 GSYİH büyüme beklentisi pandemi süresince değişti. Salgın başladıktan kısa bir süre sonra uzmanlar 2023 büyüme seviyesinin ancak 2019 seviyesinde olacağını açıkladılar. Bir başka deyişle, 2021’den 2023’e kadar sürecek olan büyümenin 2020’de Euro Bölgesi ve İngiltere’de yaşanan büyük resesyonu ancak telafi etmesi bekleniyor.    

Bununla birlikte, pandeminin ilk şoku atlatıldığından bu yana ekonomik görünüm kayda değer bir şekilde iyileşme gösteriyor. Bloomberg anketinde varılan konsensüs tahmine göre 2023 GSYİH’sının 2019 seviyesinin %5 üzerinde olması –pandemi öncesi projeksiyonlarla uygun olarak- bekleniyor. İngiltere’de ise işgücünde yaşanan kesintilere bağlı olarak ekonomik geri dönüşün daha az görünür olacağı öngörülüyor.

- Karantinalar sonrası görünüm: Kovid-19’un beklenmedik ölçüde sert geçen 2020-21 kış dalgası bile ekonomik görünüme yönelik yukarı yönlü revizyonları değiştirmedi. Uzmanlar bu deneyimden talebin bastırılmasına rağmen kısıtlamalar gevşetildiğinde ekonomik canlanmanın hızla toparlanabileceği dersini çıkardılar. Bu bağlamda Parlamento ekonomistleri aynı döngünün 2022’de de tekrarlanmasını bekliyor. Bu yılın başında Euro Bölgesi’nde GSYİH’da yaşanacak olası bir gerileme kısa bir sürede ekonomik aktivitelerde yaşanacak sıçrama ile telafi edilirken 2023 GSYİH’sının da büyük oranda değişmemesi öngörülüyor. Omikron varyantının ise şu an bir risk olarak görülse de büyümenin ana güzergahı için önemli bir tehdit oluşturmadığı değerlendiriliyor.

- Pozitif sürprizler bekleniyor mu? Konsensüs büyüme beklentilerinin daha da artması sürpriz olarak karşılanmayacak. Parlamento ekonomistleri Euro Bölgesi 2023 GSYİH’sının 2019 seviyesini %5-6 oranında, mali olarak aşırı güçlü ABD ekonomisinin ise %9-10 düzeyinde aşmasını öngörüyor.

Sonuç olarak, Omikron varyantının yayılmasıyla birlikte yeni yılın başlangıcından itibaren normalin ötesinde riskler ve fırsatlarla birlikte zorlayıcı geçmesi beklenebilir.

* Bu yazı yazarın kişisel görüşlerini yansıtmakta olup çalıştığı kurum yazıda yer alan görüş ve düşüncelerden sorumlu değildir.