Ayça Karaca [email protected]

ABD – Çin ticaret savaşında son raunt

ABD ile Çin arasındaki ticaret savaşı Washington'un  geçtiğimiz hafta attığı gümrük vergisi adımıyla yeniden tırmanmaya başladı. Çin Başbakan Yardımcısı Liu Hı'nın Washington'da katıldığı ticaret müzakerelerinden eli boş dönmesinin akabinde  Başkan Trump yönetimi Çin'den ithal ettiği 200 milyar dolar değerindeki bir dizi ürünün gümrük vergilerini %10'dan %25'e çıkarırken, Çin de misilleme olarak 60 milyar dolar değerindeki ABD ürününe yönelik vergi tarifesinin yükseltileceğini açıkladı.

Bu kapsamda Capital Economics tarafından 21 Mayıs tarihinde  yayınlanan rapor ABD ile Çin arasındaki ticaret savaşının son rauntunu ele alıyor. Rapora göre   analistlerin bir çoğu Çin ile ABD arasındaki ticaret müzakerelerinin daha önce Kore, Kanada ve Meksika arasındaki görüşmelerdeki benzer süreci izleyeceğini Başkan Trump’ın sert söylemine karşın sonuçta  bir takım küçük tavizleri kabul edeceğini ileri sürüyordu.  Ancak Trump’ın yeni tarifeleri yürürlüğe hızla koyması ve Çin’in jet hızıyla cevap vermesi  bu beklentinin  yanlış olduğunu gösterdi. Karşılıklı restleşme sonrası Trump ile Çinli lider Xi  Jinping arasında Haziran sonunda G20 zirvesinde  gerçekleşecek görüşmede bir uzlaşmaya varılabileceği ya da en azından düşmanlığa bir ara verilebileceği dile getiriliyor. Ancak  önümüzdeki bir kaç ay içerisinde gümrük vergilerinin karşılıklı tüm ABD-Çin ticaretini kapsaması gibi ciddi bir risk bulunduğu vurgulanıyor.

Ticaret hacmi nasıl etkilenecek?

ABD'nin en büyük ticari partneri olan Çin ile yaptığı mal ticareti  2018 sonunda 660 milyar dolara yükseldi. Bu dönemde ABD, Çin'e 120 milyar dolarlık mal ihracatı yaparken Çin'in ABD'ye ihracatı ise 539 milyar oldu. ABD-Çin mal ticareti açığı, 2018 sonunda 419 milyar dolara ulaştı. Çin, ABD'nin toplam ticaretinde yaklaşık %12'lik paya sahip olurken, ABD ise dış ticaret açığının 3'te 2'sini bu ülkeye karşı veriyor.

Son gelişmeler doğrultusunda  ABD’nin Çin’e olan ihracatının daha da azalması beklenmiyor. Ticaret savaşının ilk aşamasında Amerika’nın  Çin’e olan ihracatı %20 azalarak yıllık 110 milyar dolar seviyesine kadar düştü. Bu duruma Çin kamu şirketlerinin Amerikan petrol  ve soya fasulyesi ithalatını durdurmaları neden oldu. Halen bu sektörlerin ihracat değeri 7 milyar dolara kadar gerilemişken daha fazla düşme  olması beklenmiyor.

Çin ise halen ABD ihraç mallarının üçte ikisine  uyguladığı gümrük vergilerini yükseltmiş bulunuyor. Ancak geri kalan Amerikan ürünlerine olan vergileri yükseltmesi Çin ekononmisine katkıdan çok zarar getirebilir. Çünkü Çinli şirketlerin ABD’den alınan yüksek teknoloji  ürünlerini, yarı iletken maddeleri ve diğer elektronik ürünleri başka ülkelerden temin etmesi  oldukça güç görünüyor. Nitekim ticaret savaşı başladıktan sonra  Çin havayollarının ABD şirketi Boeing’ten Avrupa markası Airbus’a yönelmesi de uçak üretiminin  uzun sürmesi ve sonrasında da  kapasite kısıtlamaları nedeniyle oldukça sınırlı kaldı. Bu nedenle ABD’nin Çin’e olan ihracatında sert bir düşme beklenmezken ihracat ek %30 azalsa bile bunun GSYİH’nın %0,2’sinden daha azına karşılık geleceği öngörülüyor.

Raporda benzer şekilde Amerika’nın Çin’den  geri kalan ürünlere gümrük tarifelerini yükseltmesinin de önceki tarife artışlarına göre daha önemli etkide bulunacağı  vurgulanıyor. Başlangıç olarak iç piyasada tüketici fiyatlarında artışın daha fazla olacağı öngörülüyor.  Önceki vergi artışları daha çok ara mallar ve sermaye mallarını kapsarken son düzenleme ile cep telefonu ve bilgisayar gibi tüketicileri doğrudan ilgilendiren ve Çin’in piyasada hakim olduğu ürünler hedef alınıyor. Bu da tüketicilerin Çin mallarını ikame için yönelebileceği ürün sayısının kısıtlı olması  anlamına geliyor.

Ayrıca Çin para birimi yuanda geçen sene yaşanan %8 oranında düşüş ile Çin malları ucuzlarken ticaret savaşlarının ilk iki rauntunda ABD adına elde edilen vergi geliri kazanımları da dengelendi. Yuan geçtiğimiz haftalarda gerilemeye devam ederken Çinli yetkililer ticaret müzakerelerinin devam ettiği bir ortamda daha fazla değerinin düşmesine izin vermek istemiyor. Analistlere göre eğer görüşmeler başarısız olursa yuanın değeri 7 dolara kadar gerileyebilir ve tarifeler tüm Çin ithal mallarını kapsayabilir.

ABD’de enflasyon ve milli gelire etkiler

Raporda Çin’den yapılan tüm ithalata getirilecek %25 oranında verginin (yuandaki düşme ile dengelenmediği takdirde) ABD’de tüketici fiyatları enflasyonunu %0,7 oranında yükselteceği öngörülüyor. Bu etkinin güçlenen doların ithal edilen malların fiyatlarını ucuzlattığı ve çekirdek enflasyonun düşme eğiliminde olduğu bir dönemde yaşanacağına dikkat çekiliyor. Ayrıca ABD Merkez Bankası FED’in enflasyonda tarifeler nedeniyle yaşanacak yükselişe karşılık olarak faiz arttırma olasılığı düşük  görülüyor.

Yeni gümrük  vergilerinin ABD GSMH’sına etkisinin ise tarifelerin olumsuz etkisini dengeleyecek kamu harcamalarının arttırılma ihtimalinin düşük olması nedeniyle daha  fazla olması bekleniyor. Çin’den 50 milyar dolarlık  ithalata  uygulanacak %25 gümrük  tarifesinden elde edilecek gelirin 12 milyar dolar değerinde çiftçi yardım paketinde kullanılabileceği ancak bu olasılığın düşük olduğu belirtiliyor. Tarifelerdeki son artışın iç piyasada daha çok Amerikan şirketleri ve tüketicileri tarafından fiyatlarda yükseliş olarak hissedileceği ve bunun 100 milyar dolar değerinde mali sıkılaşmaya ya da %0,5 oranında GSMH daralmasına karşılık geleceği tahmin ediliyor. ABD Kongresi’nin son tarifeleri onaylayabileceği ancak ufukta  yaklaşan 2020 Federal  Bütçe görüşmeleri tartışmalarının süreci olumsuz etkileyebileceği ve yılın sonuna doğru borçlanma  tavanını arttırma olasılığının ortaya çıkabileceği öngörülüyor.

Bu kapsamda,   ABD’nin  ticaret savaşında attığı son mermilerin Amerikan  milli gelirinin %0,5’ine karşılık gelen  mali daralmaya yol açması bekleniyor. Çin’in uyguladığı misilleme vergilerle birlikte hasarın %0,7 oranında  GSMH küçülmesine kadar gidebileceği vurgulanıyor. Bu durumun   yılın ilk çeyreğinde %3,2 oranında güçlü bir büyüme  sergileyen ABD ekonomisini resesyona sokması beklenmiyor. Ayrıca  olumsuz etkilerin   bu yıl  iki faiz indirimine gitmesi piyasalar tarafından fiyatlanan  FED’in uygulayacağı gevşek parasal politikalar ile giderilebileceğine dikkat çekiliyor. Ancak artan aşağı yönlü risklerin FED’i faiz indirimine zorlayabileceği de değerlendiriliyor.

Sonuç olarak;  Çin ile ABD arasındaki ticaret savaşında tırmanan gerilimle birlikte yükselen tarifelerin  Amerikan ekonomisine etkisinin önceki tarife artışlarına göre daha fazla olması bekleniyor. Yükselen gerilimin FED’i bu yıl faiz indirimine zorlaması da iki ülke arasındaki  ticari rekabetin ABD para politikasını yön değişikliğine götürecek kadar güçlü olduğunu gösteriyor.

*Bu yazı yazarın kişisel görüşlerini yansıtmakta olup çalıştığı kurum yazıda yer alan görüş ve düşüncelerden sorumlu değildir