Komisyonsuz işlemler borsalarda volatiliteyi yükseltiyor mu?

BORSAGUNDEM.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ

Son dönemde ABD borsalarında “emir akışı için ödeme” adı verilen yöntemin kullanılması tüm yatırımcılar için volatiliteyi ve maliyetleri yükseltiyor olabilir. Bunun nedeni ise paranın büyük bir bölümünün borsalardan piyasa yapıcılara kayması. “Emir akışı için ödeme” yada PFOF bazı komisyonsuz aracıların emirlerini, geleneksel borsalardansa Citadel ve Virtu gibi piyasa yapıcılara yöneltiyor.

Geçtiğimiz yıl ABD’nin en büyük 12 borsa şirketi PFOF aracılığıyla toplamda 3,8 milyar dolar kazandı. Bu rakam 2020 yılından %33 yükseliş gösterdi. Market Watch’un haberine göre ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) Başkanı Gary Gensler, 2021’in haziran ayında yaptığı konuşmada, “ocak ayında borsalara yönelik ilginin neredeyse yarısı karanlık havuzlarda ya da toptan satışçılarda bulunuyor” dedi.

Anında kar

Komisyon ücreti almayan aracı kurumlardan gelen emirlerin görece olarak daha yavaş bir işlenme hızı var. Bu da bu uygulamaları piyasa yapıcılar için çekici hale getiriyor. Emirlerin piyasa yapıcılara ulaşması ne kadar uzun zaman olursa, fiyatların değişme ihtimali yükseliyor. Bunun sonucunda Piyasa yapıcılar için anında kar elde etme olanağı ortaya çıkıyor.

PFOF nedeniyle, popüler borsa işlem platformu Robinhood işlemlerinin yaklaşık %40’ını yalnızca üç kurum üzerinden gerçekleştiriyor. Tek başına Citadel, ABD’nin hisse opsiyonları hacminde günlük işlemlerin %25’ini gerçekleştiriliyor. PFOF uygulamasıyla trend haline gelen bir hisse opsiyonu için limitli emir veren bir yatırımcı, kendini daha fazla para öderken bulabilir.

Limitli emirler yalnızca belirlenen bir fiyattan gerçekleştirilebiliyor. Bu emirler ise “piyasa emirleri” adı verilen ve olabilecek en iyi fiyattan alım satım yapan yatırımcılara likidite sağlıyor. Borsa dışı piyasa yapıcılar yüksek hızlı işlem teknolojisini kullanarak gerçek zamanlı olarak emirleri gerçekleştiriyor.

Piyasa bir limit emrinin gelmesinden önce hareket ederse, piyasa yapıcılar bu kar edilebilir limitli emri uygulayabiliyor ve piyasaların üzerinde gerçekleşen emirleri borsalara yöneltebiliyor. Piyasa yapıcıların bu kazançlı pozisyonları kendi defterlerine koyma izinleri de var. Piyasa yapıcılar yatırımcıların limitli emirlerinden anında kar elde ederek, limitli emri borsaya iletebiliyor. Bu durumda yatırımcıların emrin gerçekleşmesinden önce piyasaların yeniden yükselmesini ya da verdiği emri daha düşük bir limit fiyatıyla yenilemesi gerekiyor.

Emir dengesizlikleri

Yatırım algoritmalarıyla bir araya geldiğinde bu pratik yapay emir dengesizliklerini ve volatiliteyi beraberinde getirebilir.

Olumsuz haberler nedeniyle düşüşe geçen bir hissede, borsa dışı piyasa yapıcılar karlı işlemleri kendi defterlerine eklerken, kar getirmeyecek emirleri borsalara yönlendirebilir. Bu durum ise düşüşteki bir hissede gerçekleşmemiş sat emirlerinin birikmesine neden olur. Bu da fiyatlarda bir yapaylık meydana getirir.

Komisyon ücreti almayan aracı kurumlar, yavaş işlem hızının müşterilerini etkileyebileceğini biliyor. Ancak PFOF uygulamasında hız öncelik değil. Bu kurumların gelirlerinin neredeyse tamamı PFOF uygulaması sayesinde elde ediliyor. Bu nedenle işlem hızının yavaş olmasına yönelik herhangi bir iyileştirme hamlesi yapılmıyor. Örneğin Robinhood, düşük işlem hızını görmezden geliyor. Daha önce oldukça hareketli bir hedge fonun ve yatırım yazılımları satan bir şirketin yöneticileri tarafından kurulmuş olmasına rağmen, Robinhood’un mobil uygulaması oldukça yavaş.

Oyuncular giderek artıyor

Bu sorun daha da kötüye gidebilir. Piyasa yapısı, oyuncuların bireysel yatırımcıların zararlarından kar etmesine imkan tanırken, yeni oyuncular da pazara akın ediyor. Diğer alternatif yatırım sistemleri, ABD’nin perakende pazarına giriyor. Son dönemde Jump Trading ve Revolut, PFOF yöntemiyle komisyonsuz yatırım işlemleri sunacağını açıkladı. Bu sorun büyümeye devam ederken ABD, PFOF uygulamasını yasaklama konusunda isteksiz görünüyor.

Ancak araştırmalar bireysel yatırımcıların komisyonsuz yatırım işlemi yapabildikleri platformda daha yüksek maliyetlerle karşılaştıklarını gösteriyor. borsagundem.com'un derlediği bilgilere göre PFOF İngiltere’de yasaklandı. 2021’in kasım ayında Avrupa Birliği de uygulamayı durdurmak için öneride bulundu. SEC’in PFOF’u yasaklama ihtimali üzerinde Citadel’den Ken Griffin, “emir akışı için ödeme benim için bir maliyet. Bu nedenle bu uygulama ortadan kalkarsa benim için sorun olmaz” dedi.

Yavaş işlem hızı konusu açıldığında ise piyasa yapıcılar genelde savunmacı bir tavır izliyor. Daha önce SEC’ten bu konuya yönelik bir hamle geldiğinde, Citadel karşı çıkarak SEC’e dava açtı. SEC, FINRA gibi düzenlyeiciler güçlerini bu platformlardaki verilere erişmek için kullanmalı. Bugünün piyasa uzmanları bu verileri inceleyerek önemli soruların cevaplarını bulabilir. Bunun sonucunda ise ABD piyasalarında yatırımcı güveninde yükseliş görülebilir.

ABD tahvilleri Mart 2020’ye geri döndü

Yabancılar 24,5 milyon dolarlık hisse sattı

Kripto para borsalarına suç gelirini aklama cezası

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.