Venezuelalılar her gün işlerine kamyon kasalarında gidiyor

Haftada beş kez işe dolmuşla gidip gelen bir çalışanın aylık dolmuş gideri, asgari ücretin %70’ine tekabül ediyor. Öte taraftan yedek parça sorunu ya da maddi yetersizlikler yüzünden dolmuş ve otobüslerin çoğu çalışmıyor.

Başkent Caracas’ın kenar mahallelerinde yaşayanlar için saatlerce kuyrukta beklemek, korsan araçlara fazla ücret ödemek, metroda zor koşullarda ya da kamyon kasalarında riskli yolculuklar yapmak, hiçbiri olmazsa saatlerce yürümek günlük hayatın bir parçası.

Catia’nın Heroica kenar mahallesinde yaşayan dar gelirli halk, kent merkezine ulaşmak için belediyenin ulaşım krizine alternatif olarak koyduğu ve halkın ‘sokak köpekleri taşıyan araçlara benzediğinden’ adına Perreras dedikleri ücretsiz kamyonları kullanıyor.

Kamyonlar mahalle sakinleri tarafından takdir görse de, bu kamyonlarda seyahat etmek bir güvenlik riski de taşıyor. Ulusal Meclis Hizmetler Komisyonu raporlarına göre, 2019 yılında bu kamyonlarda yaşanan kazalarda en az 39 kişi hayatını kaybederken, 175 kişi de yaralandı. Ancak cebinde yol parası olmayanlar için Perreras kamyonları çoğu zaman tek seçenek. Emekli Julio Betancourt, “Ben emekliyim, mahallemize gelen halk otobüsleri yetersiz, bazen saatlerce beklememiz gerekiyor, bazen de otostop yapıyoruz. Dolmuşlar da var ama buranın yerel parasıyla 1000 bolivara kadar istiyorlar. Yani her gün dolmuşla gidip gelirseniz haftada 14 bin bolivar, ayda 56 bin bolivar ödemeniz gerekir. Benim emekli maaşım sadece 40 bin bolivar ve son zamanlarda yaptığım bir ek iş de yok. Benim gibi birçok kişi metro istasyonlarına bu kamyonlar sayesinde ücretsiz ulaşabiliyor” diyor

Dar gelirli çoğunluk semt merkezlerine ulaştıktan sonra dolmuş yerine ücretsiz olan Caracas Metrosu’nu kullanmayı tercih ediyor. Ancak alım gücünün düşmesiyle birlikte artan talep ve arızalanan trenlerin onarılamamasından kaynaklanan sınırlı metro seferleri gibi nedenlerden dolayı, Caracas’ta metroyla seyahat etmek de hiç kolay değil.

Okulundan istifa eden öğretmen Thania Lionel istifa gerekçesini de ulaştırma koşullarının zorluğuna bağlıyor: “Ben yaşadığım ulaşım sorunu yüzünden, 14 yıl yaptığım öğretmenlik mesleğinden geçen yıl istifa etmek zorunda kaldım. Her gün okula geç kalıyordum ve iş çıkışında da çocuğumu okulundan zamanında alamıyordum. Kazandığım maaş yol parasına yetmemeye başladığı zaman istifa ettim. Catia’nın kenar bir mahallesinden geliyorum ve ücretsiz olan metroyu kullanarak başka bir semte gideceğim. Caracas metrosunda yeterli tren olmadığından hemen her zaman çok kalabalık, fazla bekleme yapıyor, birçok işportacı var, bazen vagonlarda elektrik olmuyor ve her an soyulma riskiyle karşı karşıyasınız, genelde çok kirli, klimalar ve yürüyen merdivenler çalışmıyor.”

Cebinizde naktiniz varsa ve metro çilesini çekmek istemiyorsanız diğer bir alternatif de dolmuş beklemek.

Birleşik Taşımacılar Platformu Sözcüsü Hugo Ocando ülkedeki toplam 360 bin dolmuş ve otobüsün sadece %20’sinin faal olduğunu, kalan %80’ininse yedek parça sorunu ya da mali yetersizlikten dolayı çalışmadığını iddia ediyor. Venezuela Birleşik Taşımacılar Platformu'ndan Hugo Ocando, “2015’te başlayan krizde başkent Caracas’ta 18 bin toplu taşıma aracı varken bugün sadece 2 bin dolmuş çalışır durumda. Ülkede yedek parça üretimi yapılmadığından, aracınız arızalandığında yurtdışına gitmek ya da yedek parça ithal etmek gerekiyor. Araç sahipleri bakım ve onarım masraflarını karşılayabilecek maddi güce sahip olmadığından arızalanan dolmuşlar genelde kızağa çekiliyor. Bu durum da dolmuş sayısının azalması, kuyruklar oluşması, ulaşım fiyatlarının artması gibi sonuçlar doğuruyor” şeklinde konuşuyor.

Daniel Guzman’ın çalıştığı dolmuş hattı daha çok orta kesimin yaşadığı bir bölgede olmasına rağmen, krizden önceki dolmuş sayısı 300 iken bugün yaklaşık 100 dolmuş kalmış.Guzman, “Ben sabah 5’ten akşam saat 6’ya kadar günde 13 saat çalışıyorum ancak kazandığım para araç bakımı, kira, yemek gibi giderlerimi karşılamaya zar zor yetiyor. Yedek parça fiyatları dolara endeksliyken bizim her gün değer kaybeden yerli paramız bolivar ile kazanmamız birçok arkadaşımızın araçlarını tamir ettirememesine neden oluyor” diye konuşuyor.

Ocando da, “Biz sorunun kaynağını ulaşım ücretlerinin çok düşük olmasında görüyoruz, ki şu anda hükümetin belirlediği 3 cent olan toplu ulaşım ücretinin 10 cent olmasını ve hükümetin çalışanlara, emeklilere, engelli vatandaşlara ve öğrencilere aylık 100 bilet parası vermesini talep ediyoruz“ diyor.

Venezuela’da yaşanan ulaşım krizi, halkın alım gücü iyileşmeden çözümlenebileceğe benzemiyor.

Ulaşım sorunu, üretim, eğitim, sağlık, beslenme gibi temel ihtiyaçlarla ve insan haklarıyla doğrudan ilişkili olmasının yanısıra, yaşanan ekonomik krizi de derinleştiren bir faktör olarak, Venezuela’da acil çözülmesi gereken sorunlar listesinde ilk sıralarda yer alıyor. (Amerika'nın Sesi)