Türkiye Kuzey Irak'ta büyük oynuyor

Türkiye ve Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi’nin (KRG) enerji alanındaki sıcak ilişkileri açısından Başbakan Tayyip Erdoğan’ın ABD ziyareti kritik önem taşıyordu. Erdoğan, ABD’ye gitmeden hemen önce Exxon ile ortaklık konusunda açıklama yaparak, Bölgesel Kürt Yönetimi ile işbirliği konusundaki ‘kararlılığı’ vurgulamış oldu. Exxon ve Türkiye’nin, Irak açısından oldukça mühim olan petrol anlaşmasının detaylarını önümüzdeki dönemde açıklaması beklenirken, ABD’nin diğer petrol devi Chevron’un da özellikle bölgeden Türkiye’ye uzanacak yeni petrol ve doğalgaz boru hatları konusunda Türk yetkililerle görüşme halinde olduğu belirtiliyor.
WIN-WIN-WIN FORMÜLÜ
Başbakan Erdoğan’ın ABD ziyareti sırasında, Türk ve Amerikan Enerji Bakanlıkları arasında yapılan görüşmelerin gündeminde Kuzey Irak ve Doğu Akdeniz konuları öncelikliydi. Türkiye, Kuzey Irak’ta yatırım ve işbirliğine yönelik kararlı tutumunu korurken, Kıbrıs açıklarındaki enerji kaynakları konusunda da gelirlerin adanın tamamına paylaştırıldığı model üzerindeki görüşlerini ortaya koydu. ABD’nin ise KRG ile enerji anlaşmaları konusunda Bağdat’ın da içinde olduğu “win-win-win” formülü üzerinde durduğu biliniyor.
İKİ DEVİN TUTUMU FARKLI
Ancak Amerikan yönetiminin bu formülü, ülkenin en büyük iki petrol şirketi Exxon ve Chevron’un Irak’taki faaliyetleri ile pek örtüşmüyor. Türkiye’yi Kuzey Irak’taki sahalarına ortak olarak almaya hazırlanan Exxon’un yanısıra, Chevron’un da Kuzey Irak’tan Türkiye’ye direkt boru hatları çekilmesi konusunda görüşme halinde olduğu öğrenildi. Exxon ve Chevron temsilcilerinin, Enerji Bakanlığı yetkilileri ile temaslarda bulunduğu; yeni boru hatlarının inşası ve finansmanı konusunda bazı alternatiflerin gündeme geldiği de konuşuluyor. K. Irak kaynakları, petrol devlerinin kesin bir ihracat rotası olmadan tam ölçekli yatırıma geçemediklerini ifade ederek, “Yeni hatların finansmanı gibi konularla ilgileniyorlar. Yeni rota alternatifleri üzerinde çalışmalarını sürdürüyorlar” dedi. Enerji analistleri ise “Türkiye, Kürt petrolü konusunda Exxon’la işbirliğine giderek cesur adım attı” yorumunu yapıyor.
Tamamen ticari bir anlaşma
Siyasi nedenlerden dolayı Türkiye ve Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi’nin (KRG) çerçevesi “tamamen ticari” olan bir anlaşma hayata geçirmeye hazırlandığı ifade ediliyor. Bölgeden yapılacak petrol ve doğalgaz ithalatının da ağırlıkla özel şirketler tarafından gerçekleştirilmesi öngörülüyor. Türkiye, petrol anlaşmalarından elde edilecek gelir konusunda Erbil’e Anayasal hakkı olan yüzde 17’lik payın ödenmesi üzerinde duruyor.
Sürpriz ortaklar çıkabilir
Kuzey Irak’taki sahalara Türk özel sektöründen sürpriz başka şirketlerin de ortak olabileceği kaydediliyor. Öte yandan, Kuzey Irak’ta bu yıl tamamlanması öngörülen bir doğalgaz boru hattının, petrol boru hattına dönüştürülmesi opsiyonu da gündemde. Iraklı bir yerel şirketin yaklaşık 176 kilometrelik bu hattın son bölümünü Türkiye sınırına kadar tamamlaması bekleniyordu. Ancak hattın günlük 300 bin varil kapasiteli bir petrol boru hattına dönüştürülebileceği kaydediliyor