Tüketici kredilerinde kamunun payı azalıyor

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun haftalık verileri tüketici kredilerinde büyümenin yerli özel ve yabancı mevduat bankalarında olduğunu ortaya koyuyor. 20 Ağustos haftası itibariyle bankacılık sektöründe tüketici kredileri 2020 sonuna göre yüzde 6,41, geçen yıl aynı haftaya göre ise yüzde 10,2 büyüme gösterdi. Ancak bu kredi büyümesinde kamunun hiçbir payı yok. Öyle ki kamu mevduat bankaları tüketici kredilerinde yılsonuna göre yüzde 4,36, geçen yılın aynı haftasına göre ise yüzde 4,28 küçülme yaşadı. Dünya'dan Şebnem Turhan'ın haberine göre, geçen yıl pandemi döneminde ise kredi büyümesinin büyük çoğunluğunu kamu mevduat bankaları sırtlamıştı. Kamu mevduat bankaları geçen yıl mayıs ayı sonrasında tüketici kredilerinde çok hızlı bir büyüme göstermişti. Öyle ki geçen yıl ağustosta tüketici kredilerinde yıllık büyüme yüzde 85'e gelmişti. Ancak bu yıl haziran ayından itibaren kamu mevduat bankaları tüketici kredilerinde frene bastı. Önce tek haneli yıllık büyümeler yaşanırken ağustos ayı itibariyle kamu mevduat bankalarının tüketici kredilerinde daralmaya geçti. Kamu bankaları tüketici kredisi büyümesinde frene bassa da halen daha tüketici kredilerinin yüzde 44’ü yani 315 milyar lirası kamu mevduat bankaları tarafından karşılanmış durumda.

Maaşa göre kredi dönemi

Merkez Bankası verilerine göre 20 Ağustos haftasında TL bazlı konut kredisi faizi yüzde 17,88 olurken, taşıt kredi faizi yüzde 21,48, ihtiyaç kredisi faizi ise yüzde 22,99 olarak belirlendi. Bir önceki haftaya göre tüketici kredi faizlerinde çok az bir düşüş yaşansa da yine geçen yılki faiz oranlarına göre oldukça yüksek seviyeler devam ediyor. Bu yüksek faiz oranlarına rağmen vatandaşların tüketici kredilerine olan talebi ise kesilmiyor.

BDDK haftalık verilerine göre yerli özel mevduat bankalarında toplam tüketici kredilerinde yıl sonuna göre yüzde 18,41, geçen yılın aynı haftasına göre ise yüzde 27,7’lik bir büyüme yaşandı. Bu büyümede ağırlığı ise taşıt ve ihtiyaç kredileri çekiyor. Yerli özel mevduat bankaları konut kredilerinde yılsonuna göre yüzde 7,7, geçen yılın aynı haftasına göre ise yüzde 9,86’lık bir artış yaşamayı başardı. Taşıt kredilerinde ise durum oldukça dikkat çekici. Yerli özel mevduat bankalarının yılsonuna göre taşıt kredisi büyümesi yüzde 32,9 olurken geçen yılın aynı dönemine göre iki katından fazla yüzde 104,4 büyüme sağladı. İhtiyaç kredilerinde yılsonuna göre artış yüzde 21,8, geçen yıla göre değişim ise yüzde 33 olarak belirlendi.

Yabancı mevduat bankalarında da yerli özel mevduat bankalarına benzer bir görünüm var. Yabancı mevduat bankaları toplam tüketici kredilerinde yılsonuna göre yüzde 17,73, geçen yılın aynı haftasına göre ise yüzde 24,8 büyüme gösterdi. Yabancı mevduat bankaları konut kredilerinde yılsonuna göre yüzde 6,2, geçen yılın aynı haftasına göre ise yüzde 9,9’luk bir büyüme sağladı. Taşıt kredilerinde yerli özel mevduat bankaları kadar olmasa da yüksek büyümeler yabancı mevduat bankalarında da yaşandı. Yabancı mevduat bankalarının yılsonuna göre taşıt kredisi büyümesi yüzde 28,5 olurken geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 55,6 artış sağladı. İhtiyaç kredilerinde yılsonuna göre artış yüzde 21,3, geçen yıla göre değişim ise yüzde 30,4 oldu.

Dev ABD bankalarının kredi mücadelesi

Kamu mevduat bankaları geçen yılki büyüme rakamlarının çok uzağında olduğu gibi tüm tüketici kredi türlerinde küçülme yaşadı. Toplamda tüketici kredilerinde kamu mevduat bankaları yılsonuna göre yüzde 4,36, geçen yılın aynı haftasına göre ise yüzde 4,28 küçüldü. Yine geçen yıl öncü olduğu konut kredilerinde yılsonuna göre küçülme yüzde 2,07 olurken geçen yılın aynı haftasına göre yüzde 0,2 daralma oldu. Taşıt kredilerinde yılsonuna göre daralma yüzde 0,52, geçen yılın aynı haftasına göre ise yüzde 17,2’lik azalma yaşandı. İhtiyaç kredilerinde ise kamu mevduat bankaları yılsonuna göre yüzde 7,05, geçen yılın aynı haftasına göre ise yüzde 8,64’lük küçülme gösterdi.

Hem Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’ın hem de Merkez Bankası’nın tüketici kredilerine yönelik sözleri yerli özel ve yabancı mevduat bankalarını daha fazla ilgilendiriyor gibi görünüyor. Kamu mevduat bankaları tüketici kredilerinde daralma gösteriyor. Uzmanlar yüzde 15 büyüme şartı getirilebileceğini dile getiriyor. Bu durumda yerli özel ve yabancı mevduat bankalarının özellikle taşıt ve ihtiyaç kredilerinde frene basmaları beklenti dahilinde.

Bireysel kredilere hangi sınırlamalar getirilecek?

Türkiye Bankalar Birliği'nin (TBB) verilerine göre Haziran 2021 itibariyle bankalar ve banka dışı finansal kuruluşlar tarafından kullandırılan bireysel krediler yüzde 27 artarak 929 milyar liraya çıktı. Bireysel kredilerin yüzde 46'sını ihtiyaç kredileri, yüzde 31'ini konut kredileri, yüzde 18'ini kredi kartları ve yüzde 5'ini taşıt kredileri oluşturdu. Bireysel kredilerde tahsili gecikmiş alacak oranı bir önceki yıla göre 0,7 puan düşerek yüzde 2,3 seviyesinde gerçekleşti. Bireysel kredi kullanan kişi sayısı da son 1 yılda 1.3 milyon kişi artarak 34.5 milyon kişiye çıkarken ortalama kredi bakiyesi de 26.9 bin lira düzeyinde gerçekleşti. Haziranda 129 bin kişi ilk defa kredi kartı, 95 bin kişi ihtiyaç kredisi alırken, konut kredisi kullanan kişi sayısı 21 bin oldu. 101 bin kişi ise ilk defa kredili mevduat hesabı kullandı.