Sınırdaki mayınlar Türkiye'ye bela oldu

Iğdır’da geçtiğimiz günlerde iki erbaşın mayına basarak şehit düşmesi, mayınların neden halen temizlenmediği sorusunu akıllara getirdi. Türkiye, 4 Aralık 1997’de uluslararası imzaya açılan ve “Ottawa Sözleşmesi” olarak bilinen “Anti-Personel Mayınların Kullanımının, Depolanmasının, Üretiminin ve Devredilmesinin Yasaklanması ve Bunların İmhası ile İlgili Sözleşme”ye 1 Mart 2004’te taraf oldu.
Stoktakiler imha edildi
Milliyet'in haberine göre, sözleşme, taraf devletlere stoklarındaki mayınları dört yıl içinde imha etme, toprağa döşeli mayınlarını da en geç 10 yıl içinde temizleme yükümlülüğü getiriyor. Stoklarındaki mayınları 2010’a kadar imha eden Türkiye, toprağa döşeli mayınlarını temizlemek için ise henüz kapsamlı bir yol haritası hazırlamadı. Suriye sınırındaki mayınların temizlenmesi işlemi için 2008’de bir kanunu TBMM’den geçiren Ak Parti hükümeti, bu süre zarfında adım atmazken, Suriye’de yaşanan karışıklığın da etkisiyle bu projesini rafa kaldırttı.
8 yıl ek süre isteyecek
Sözleşmeden doğan 10 yıllık süresi Mart 2014’te doğacak olan Türkiye, bu süre zarfında mayınların tamamını temizleyebilmek için kapsamlı bir yol haritası hazırlayamadı. Bu nedenle ay sonunda Cenevre’de düzenlenecek Taraf Ülkeler Konferansı’nda Türkiye’nin 8 yıl ek süre talep ederek, topraklarındaki mayınları Mart 2022’ye kadar temizleme garantisi sunacağı öğrenildi. Ottawa Sözleşmesi, taraf ülkelere 10 yıllık süre içinde mayınların temizlenememesi durumunda 10 yıl ek süre şansı sunuyor. 10 yıllık ek süre şansına karşın Türkiye’nin 8 yıl ek süre talep edeceği belirtildi. Mart 2022’de de mayınların temizlenememesi durumunda Türkiye, Ottawa Sözleşmesi’ni ihlal etmiş olacak.
Eğitim amaçlı mayınlar
2010’a ait bir rapora göre, TSK bünyesinde halen 15 bin 100 adet eğitim vermek amaçlı mayın da bulunuyor. Bu mayınlardan 3 bin 893’ünün DM11, 5 bin 805’inin M2, 3 bin 687 M14, bin 715’inin M16 tipi mayın olduğu belirtildi.
CHP Genel Başkan Yardımcısı Sezgin Tanrıkulu, bir süre önce TBMM Başkanlığı’na konuya ilişkin sunduğu kanun teklifi sundu. Teklif, kanun kapsamındaki mayınlardan temizlenecek arazilerin, arazilerin bulunduğu bölgede yerleşik bulunanlardan bir aylık ortalama aylık geliri net asgari ücret tutarının altında olanlara, sadece tarımsal faaliyetlerde kullanılmak üzere bedelsiz tahsis edilmesini içeriyor. Teklifle, adlarına taşınmaz bulunmayanlara da 50’şer dönüm arazi tahsis edilmesini öngörüyor. Teklifin gerekçesinde, Hatay’dan Şırnak’a kadar uzanan 350 metre genişliğinde 510 kilometre uzunluğundaki 178 milyon 500 bin metrekareyi bulan bir alanın kara mayınları nedeniyle kullanım dışı olduğu anımsatıldı.
Sınır kaçakçılığı
Gerekçede, “Mayınlı bölgelerin çeperinde yaşayan ve toprak işletmeciliğinden mahrum kalan köylülerin sınır kaçakçılığına yönelmek durumunda kaldığı ve sınırı geçmeye çalışan pek çok insanın sakat kaldığını veya yaşamını yitirdiğini bilmekteyiz. Hayatları mayınlarla çevrilmiş olan sınır boyundaki yurttaşlarımızın ekonomik kalkınması için mayınlardan temizlenen arazilerin, öncelikle onların kullanımına açılmasını gerekli görmekteyiz” ifadeleri kullanıldı.
977 bin 407 mayın bulunuyor
Halen Türkiye topraklarında 977 bin 407 adet mayın bulunuyor. Bu mayınların büyük bir bölümü Suriye sınırında bulunuyor. Alınan bilgiye göre Türkiye topraklarındaki mayınların dağılımı şöyle:
Suriye sınırı: 613 bin 766
İran sınırı: 194 bin 755
Irak sınırı: 69 bin 46
Ermenistan sınırı: 21 bin 856
Sınır dışındaki yerler: 77 bin 984
TOPLAM: 977 bin 407