Sıkı iş gücü piyasası: Ekonomik kalkan mı Aşil’in topuğu mu?

FINANSGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

Birçokları için iş gücü piyasası, ekonomiyi koruyan bir kalkan işlevine sahiptir ancak iş gücü piyasası, şartlar oluştuğu takdirde, Aşil’in topuğu, bir başka deyişle, ekonominin en zayıf yanı da olabilir.

Finansgundem.com’un derlediği bilgilere göre, hemen herkes ABD ekonomisinin yakın vadede resesyona gireceğinden emin. Bunun en belirgin işaretleri ise iş gücü piyasasında aranıyor. Ancak bu işaretler şu ana kadar, bir resesyonun yaklaştığını bile haber vermiyor.

Ekonomide daralma bölgesi

Yatırım stratejisti Jeffrey Schulze’un Forbes’ta yayınlanan analizine göre, veriler, son birkaç ayda ekonomik büyümede bir düşüşe işaret ediyor. ABD Tedarik Yönetimi Enstitüsü'nün (Institute for Supply Management - ISM) İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksi (Manufacturing Purchasing Managers Index - PMI), Kasım ayında 49 olarak gerçekleşiyor. Bu rakam, ekonomide daralma bölgesine geçildiğine işaret ediyor. Yine de iş gücü piyasası, geçen ay itibariyle 263.000 net işe alımla parlaklığını koruyor.

Son dört ayda ortalama 277.000 yeni iş yaratımı, 2018 ve 2019'un ikinci yarısındaki 156.000 yeni iş yaratımı ortalamasından belirgin şekilde daha güçlü seyrediyor. Son rakamlar, işsizlik oranı yüzde 4'ün altında kaldığı için sürdürülebilir iş yaratma hızına yakın bir duruma karşılık geliyor.

Birçokları için iş gücü piyasası, ekonomiyi koruyan bir zırh işlevi görüyor. Ancak iş gücü piyasasının ‘Aşil topuğu’ olma olasılığı da bulunuyor. Fed, iş gücü piyasasındaki zayıflığı, para politikasının ne kadar sıkılaştırılacağını belirlemede önemli bir sinyal olarak görüyor. Sağlam ücretler ve istihdam yaratma, Fed'in şahin tavrını sürdürmesine neden olacağa benziyor. Her ikisi de zirvelerinden soğuma gösterse de hala pandemi öncesi seviyelerin üzerinde kalmaya devam ediyor.

Aşırı iş gücü talebi, ücretleri sürdürülemez derecede güçlü seviyelere çekmeye devam ettiğinden, politika yapıcılar iş gücü piyasasının yumuşadığı ve ücretlerin soğuduğu sonucuna varana kadar Fed’in sıkılaştırmaya devam etmesi bekleniyor.

Kar marjlarındaki düşüş işten çıkarmalara yol açabilir

Bir yıl önce zirve yapan kurumsal kar marjları iş gücü piyasasını destekliyor. Kovid-19 salgınıyla birlikte artan karlar ve iş gücü kıtlığı nedeniyle, birçok şirket personel sayısını azaltmakta tereddüt etti ve hala da ediyor. Ancak bu durum 2023 yılında değişebilir. Kâr marjındaki bozulmanın son zamanlarda hızlandığı gözleniyor ve bu durumun daha geleneksel bir resesyon dönemi işten çıkarma döngüsünü hızla başlatması bekleniyor.

Fed Başkanı Jerome Powell, fiyat istikrarını yeniden sağlamak ve enflasyonu Fed'in yüzde 2 hedefine geri getirmek için gerekli dört kriteri ortaya koyuyor ve iyileşme belirtileri göstermeyen tek piyasa olarak iş gücü piyasasını gösteriyor. Aşırı iş gücü talebi, ücretleri sürdürülemez derecede güçlü seviyelere çekmeye devam ettiğinden, politika yapıcılar iş gücü piyasasının yumuşadığı ve ücretlerin soğuduğu sonucuna varana kadar Fed’in sıkılaştırmaya devam etmesi bekleniyor.

Ücret-fiyat sarmalı riski

Tarihsel olarak, ABD ekonomisi durgunluğa girerken iş gücü piyasası düşen son domino taşları arasında yer alıyor. Fed'in iş gücüne odaklanması, aşırı sıkılaştırma riski taşıyor; veriler geri adım atmayı önerdiğinde ise her şey için çok geç olabilir. Ancak Fed’in bu gecikmenin farkında olduğu görülüyor. Yine de uzun süreli yüksek enflasyon oranı göz önüne alındığında Fed’in kendisini köşeye sıkışmış hissetmesi normal karşılanıyor.

Kontrolsüz bırakıldığında, koşullar, 1970'lerin enflasyonist ortamının önemli bir özelliği olan ücret-fiyat sarmalını serbest bırakma riski taşıyor. Çalışanlar artan fiyatlarla mücadele etmek için büyük ücret artışları talep ediyor ve istediklerini alabiliyorlar. Elbette bu daha fazla tüketimi beraberinde getiriyor ve bu da fiyatları daha da yükseltiyor. Bunun bir sonucu olarak da ücretler ve enflasyon arasında bir geri besleme döngüsü, veya bir durgunluk ortaya çıkmış oluyor. Bu kötü bir sonuç olarak kabul ediliyor ve fiyat istikrarını yeniden tesis etmek için daha derin bir durgunluk gerektiriyor.

‘Kusursuz Gevşeme’

İş Olanakları ve İş gücü Ciro Anketi (Job Openings and Labor Turnover Survey - JOLTS) verilerine göre Şubat 2020'de 7 milyon olan ve bugün 10,3 milyonu bulan açık pozisyonlar pandemi öncesi seviyelerin önemli ölçüde üzerinde seyrediyor. Buradan, iş gücü talebinin çok fazla iş kaybına yol açmadan soğuyabileceği ve ücret artışını yavaşlatabileceği gözüküyor. Buna ‘kusursuz gevşeme’ adı veriliyor.

Açık pozisyonlara ek olarak, işten ayrılma oranının, yani JOLTS verilerinin bir alt bileşeninin de, bir yıl önceki yüzde 3'lük yüksek seviyeden geçen ay yüzde 2,6'ya gerilediği görülüyor. Bu, çalışanların yeni bir iş bulmadan çalıştıkları işi bırakma olasılıklarının daha düşük olması veya yeni bir işi kolayca bulabileceklerinden daha az emin olmaları nedeniyle azalan iyimserliğe işaret ediyor.

Bu veri kümeleri, işlerin doğru yönde ilerlediğini gösterse de, daha fazla ilerlemeye ihtiyaç bulunuyor. Ücret ölçümlerinin çoğu 2022'nin ilk çeyreğinde zirve yaptı, ardından yavaşladı, ancak hala Fed'in beklediğinden daha sıcak olmayı sürdürüyor. İstihdam yaratmanın da 2021 yılının ikinci yarısında aylık ortalama 590.000 yeni işten ve 2022'nin ilk yarısındaki 444.000 yeni işten, son dört ayda sadece 277.000'e düştüğü görülüyor.

Fed, resesyondan kurtulmak için sıkı iş gücü piyasasına güveniyor

İngiliz hükümetine "iş gücü krizine karşı harekete geçme" çağrısı

İş gücü piyasası, göründüğü kadar sıkı olmayabilir

Dudley: Fed, iş gücü piyasasını gevşetme bağlamında bir şey başarmış değil

İş gücü piyasası ne zaman soğuyacak?

ABD ekonomisi ne zaman resesyona girecek?