Sıcak hava enflasyonu: Ucuz gıda dönemi sona eriyor

Son günlerde Avrupa'yı vuran sıcak hava dalgaları kıta genelinde büyük zarara neden oldu. Fransa, Yunanistan, İspanya ve Portekiz'de 40 derecenin üzerindeki sıcaklıklar, on binlerce kişinin evlerinden tahliye edilmesine sebep olan orman yangınlarını tetikledi. Birleşik Krallık'ta ise 40.3 derecelik rekor sıcaklık seyahat ve sağlık hizmetlerini sekteye uğrattı.

Euronews'de yer alan habere göre, kısa vadede sıcaklıkların etkilerini somut bir şekilde görmek mümkün olmasa da uzun vadede gıda üretimi üzerinde kalıcı etkiler ortaya çıkabilir. "Sıcak hava enflasyonu" (Heatflaiton) olarak adlandırılabilecek bu durumda aşırı sıcaklar hasadın azalması ve gıda fiyatlarının yükselmesi sonucunu doğurabilir.

Peki iklim değişikliğinden dolayı aşırı sıcak havaları daha fazla yaşama ihtimalinin arttığı bir dünyada bu durumun neden olduğu fiyat artışları yani "sıcak hava enflasyonu" sürekli bir hal mi alabilir mi?

Sıcak havanın gıda sektörlerine etkisi

İtalya'da Temmuz ortasındaki sıcak hava dalgası, bu yaz ülkeyi vuran bir dizi sıcak hava dalgasından biriydi. Bunun sonucunda tarım sendikası Coldiretti, kuraklığın ulusal mevsimlik hasadın yüzde 30-40'ını tehdit ettiği uyarısında bulundu.

Avrupa genelinde Temmuz ayındaki sıcak hava dalgası, mısır mahsulleri için çok önemli bir tozlaşma döneminde meydana geldi ve genel hasadı azaltma ve ithalat ihtiyacını artırma riskini doğurdu. Süt sektörü de aşırı sıcaklıklardan dolayı haftalar sürebilecek üretim azalışının sinyalini verdi.

Edinburgh Üniversitesi'nde tarım ve kaynak ekonomisi profesörü olan Dominic Moran, "Küçük ya da büyük bir kıtlık olacağı beklentisi normalde dört ila altı ay içinde kendini gösterir" diyor.

Besi hayvancılığında da maliyetin arttığının altını çizen Moran, "Büyük baş hayvanlar sıcağı sevmez, bu yüzden sıcaklıklarını kontrol etmek için onları kapalı bir yere koymanız gerekir. Sonra onları enerji ile serinletmek zorunda kalıyorsunuz ve yaşadığınız yere bağlı olarak enerji fiyatları hızla yükseliyor. Isı kaynaklı stres hayvanların davranışlarını da değiştirerek tavukların daha az yumurtlamasına ve süt ineklerinin daha az süt üretmesine neden olabilir" diyerek uyarıyor.

Uluslararası ilişkiler düşünce kuruluşu Chatham House'un Çevre ve Toplum Programı Direktörü Profesör Tim Benton, "Covid-19'un yarattığı ve Rusya'nın Ukrayna'yı işgaliyle şiddetlenen bir gıda, enerji ve yaşam maliyeti krizi içindeyiz. Küresel olarak talebin arzı aştığı, kesintiye uğramış bir piyasada hasat kaybı fiyatlara yardımcı olmaz" diyor.

Mayıs 2022'de finansal hizmetler sağlayıcısı Allianz, Euro Bölgesi ülkelerindeki gıda ve içecek fiyatlarının 2021'in başından bu yana ortalama yüzde 14 arttığını tespit etti. Fakat bu dönemde perakende fiyatlarının sadece yüzde 6 artması perakendecilerin fiyat artışlarını henüz tüketicilere yansıtmadığını gösteriyor.

Allianz, bu artışlar süpermarket fiyatlarına tam olarak yansıdığında, ortalama bir Avrupalı tüketicinin, 2021 yılına kıyasla bir sepet gıda ürünü için fazladan 243 euro harcayacağını tahmin ediyor.

"Ucuz gıda dönemi sona eriyor"

2021 yılında Birleşmiş Milletler (BM) Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli, rekor kıran aşırı hava olaylarının "giderek artmasının" kaçınılmaz olduğu sonucuna vardı. Değişen ve daha da değişken hale gelmesi muhtemel olan bir iklimde, sıcak hava enflasyonu, gıda üretimi sorununun büyümesinin bir sonucu olarak görülüyor.

Avrupa'da sıcak hava dalgaları etkili olurken, iklim olayları bu yıl dünya çapında küresel üretimi etkiledi.

Güney Çin'de şiddetli yaz yağmurları ve seller pirinç, meyve ve sebze üretimini sekteye uğrattı. Kuraklık ABD'de kışlık buğday verimini, Arjantin'de ise mısır ve soya fasulyesi mahsulünü etkiledi. Yılın ilk yarısında yaşanan tüm bu aksaklıklar bundan sonrası için iyiye işaret değil.

Benton, "İleriye baktığımızda, küresel gıda sistemimiz iklimden ya da başka nedenlerden kaynaklanan şokları absorbe edemeyecek kadar kırılgan ve bu nedenle dayanıklılığını artırmayı düşünmemiz gerekiyor" diyor ve ekliyor "Belki de bu nedenle ucuz gıda dönemi sona eriyor".

Gıda güvenliğine 11 milyar dolarlık destek

Sri Lanka'da milyonlarca kişinin gıda güvenliği yok

Hollanda'da gıda fiyatları zirve yaptı