Rusya’ya yaptırımlar Batı'yı sarstı ama yıkmadı

FINANSGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesiyle birlikte Batılı devletler Rusya’ya yönelik sert ekonomik yaptırımları hayata geçirdi. Finansgundem.com’un derlediği bilgilere göre söz konusu ekonomik yaptırımlara ilişkin en önemli endişe küresel finansın ciddi bir krizle karşı karşıya kalacak olması ihtimaliydi. Ancak Bloomberg Opinion yazarı Robert Burgess ekonomik yaptırımların finans sisteminde ilk etapta korkulacak seviyede bir krize sebep olmadığına dikkat çekti Burgess’e göre söz konusu tablo Rusya’nın küresel finans sisteminden en az hasarla izole edilebileceği umutlarını güçlendiriyor. İşte Burgess’in o yazısı:

“Rusya'nın Ukrayna'yı işgali, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Batı'nın aracılık yapması halinde nükleer silah kullanma tehdidinde bulunduğu İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana belki de en kötü jeopolitik krizi başlattı. Batılı liderler, kendi parasal "nükleer seçenekleri" de dahil olmak üzere bir ekonomik yaptırım dalgasıyla yanıt verdi: Rusya'nın en büyük bankalarından bazılarını, küresel olarak para transferlerinin büyük çoğunluğunu kolaylaştıran mesajlaşma hizmeti SWIFT'ten dışlayarak uluslararası Finans sisteminden çıkarmak.

Korkutucu zamanlar olduğu bir gerçek. Ancak bu insanlık trajedisi olsa da en azından bir iyi haber var: Finansal piyasaların durumu şimdilik gayet iyi çalışıyor gibi görünüyor. Finansal sistemdeki stresin kritik bir göstergesi olan bankaların gecelik fonlama maliyetleri Pazartesi günü doğal olarak sıçradı. Ancak bu sıçrama beklenenin yakınına bile ulaşmadı. Söz konusu gösterge, günün geç saatlerinde 18,5 baz puana veya yüzde 0,185 puana geri dönmeden önce 10,7 baz puan artarak 23,8 baz puana kadar yükseldi. Bu hala Eylül 2020'den bu yana en yüksek seviye olmasına karşın, ekonomilerin kilitlendiği Mart 2020'deki pandeminin ilk günlerinde 80,6 baz puana kadar ulaşmıştı. Gösterge ayrıca son beş ve 10 yıldaki yaklaşık 22 baz puanlık ortalamanın da altında.

Bu cesaret verici zira şu anda görmek isteyeceği son şey bankaların birbirleriyle iş yapma konusundaki endişeleri olacaktır. Böyle bir senaryo, mevcut jeopolitik krizi hızla küresel bir finansal krizine dönüştürecektir. Tabii ki, yorum yapmak için henüz erken. Ancak buradan çıkarılacak sonuç küresel büyümenin %1,7’sini oluşturan Rusya ekonomisinin büyük bir finansal krize yol açmadan çitle çevrilebileceğidir.

Londra merkezli Capital Economics'in Küresel Ekonomi Servisi Başkanı Jennifer McKeown Pazartesi günü müşterilerine yazdığı bir araştırma notunda, Rus bankalarını SWIFT'ten çıkarılması kararıyla birlikte Rusya'nın merkez bankasına uygulanan yaptırımların bu yıl küresel büyümede sadece yaklaşık yüzde 0,2 puan düşüşe yol açacağını söyledi. Uluslararası Para Fonu (IMF) Ocak ayı sonlarında yaptığı açıklamada, küresel ekonominin bu yıl %4,4 genişlemesini beklediğini söyledi. McKeown’un açıklaması şöyle:

‘Ukrayna'daki çatışmaların tırmanması küresel ekonomi için riskleri artırdı. Ancak yine de Rusya'ya olan ticaretin ve finansal yatırımların sınırlı olması göz önüne alındığında daha geniş etkilerin nispeten kontrol altına alınmasını bekliyoruz. Daha ağır olumsuz sonuçlar ortaya çıkarsa, 2018'deki gibi finansal piyasanın bozulmasından ziyade ticaret ve arz sıkıntısıyla ilgili sorunların oluşma ihtimallerinin daha yüksek olacağını düşünüyoruz.’

Bu görüşler, para birimleri arası SWAP anlaşmaları aracılığıyla yabancı nakit akışlarını dolara dönüştürme maliyetinin 20 Mart'tan bu yana en yüksek seviyeye çıktığı ancak daha sonra daha normal seviyelere gerilediği döviz piyasasında da yankılanıyor. Aynı zamanda, günlük 6,6 trilyon dolar ticaretin döndüğü döviz piyasasında günlük volatilite çok az değişti. JPMorgan’ın hesaplamalarına göre 2021'in başından bu yana döviz ticareti ortalamanın yaklaşık %20 altında tutundu.

Belki de bunun nedeni bir miktar da piyasalardaki kayıtsızlıktan kaynaklanıyor. Ancak bu durum, sistemde güven verici sigortalar olmasaydı mümkün olmazdı. Volcker Kuralı, Dodd-Frank Yasası ve Basel III gibi reformlar sayesinde 2008 ve 2009'daki mali krizden bu yana finansal sistem çok daha güvenli hale geldi. Ayrıca, merkez bankaları yıllar içinde finansal sistemi nakit paraya boğdu. Bloomberg tarafından derlenen verilere göre, ABD, Çin, Euro Bölgesi, Japonya ve diğer sekiz gelişmiş ekonominin toplam para arzı 2020 ve 2021'de 20 trilyon dolar artarak 102,5 trilyon dolara ulaştı. Söz konusu tutar 2008 yılında 35 trilyon doların altında gerçekleşmişti.

Tamamen net bir sinyal vermek için henüz çok erken. Geçmişteki krizlerden öğrendiğimiz bir şey varsa o da her zaman kimsenin düşünmediği bir şeyin mutlaka ortaya çıktığıdır. Putin Pazartesi günü, dış kredi sözleşmelerine uymak de dahil olmak üzere tüm Rus sakinlerinin yurtdışına sert döviz aktarımını yasakladı. Bloomberg News’e göre bu potansiyel olarak ülkenin 478 milyar dolarlık dış borcunun büyük bir kısmını temerrüde düşürüyor. Bir de Rusya’nın denizaşırı offshore hesaplarda tutulan yaklaşık 300 milyar dolarlık dövizi olduğunu düşünün. Lehman Brothers'ın 2008'deki çöküşüyle ve Mart 2020'deki salgınla ilgili piyasa müdahaleleriyle karşılaştırmalar yapan Credit Suisse Group AG Stratejisti Zoltan Pozsar'a göre bu miktar para piyasalarını bozmak için yeterli:

‘SWIFT'ten dışarı çıkarılmak ödemelerin gecikmesine ve tıpkı Mart 2020’de gördüğümüz gibi geç ödemeler kaynaklı limit aşımlarına yol açacaktır. Bankaların SWIFT'ten dışlanmaları nedeniyle ödeme yapamamalarının sonuçları Lehman'ın kendi adına ödeme gönderme konusundaki isteksizliği sebebiyle ödeme yapmamasıyla aynıdır. Tarih tekerrür etmiyor ancak aynı uyakla devam ediyor.’

Yine de finansal sistem böyle bir aksaklığa karşı daha donanımlı. Finans krizinin ardından ABD Merkez Bankası, diğer merkez bankalarıyla döviz swap hatları kurarak herhangi bir çatırdamayı hafifletmek için doların son kalesini bir tür kreditör haline getirdi. Bloomberg News'in haberine göre, FED 2021 yılında küresel dolar fonlama piyasalarındaki baskıları hafifletmeye yardımcı olmak için FIMA olarak da bilinen yabancı ve uluslararası para otoriteleri için bir geri alım anlaşması yapısı da kurdu.

Rusya'ya uygulanan ağır ekonomik yaptırımların nihayetinde finansal sistemi nasıl strese sokacağını kimse kesin olarak söyleyemez. Ancak para piyasalarının ilk tepkisi cesaret vericidir.”

Rusya'ya yaptırımlar vatandaşı da etkiliyor

Putin ailesini nükleer savaşa karşı korumak için yeraltı sığınağına taşıdı

Savaş gençlerin finansal planlarını nasıl etkileyecek?