Petrol kozunu kaybediyor

FINANSGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

Rusya’nın petrol gücünün ve kozunun asla geri dönmeyecek şekilde sona erdiği tahmin ediliyor. Pandemi süreci, yüksek enflasyonla mücadele kapsamında rekor faiz artırımları ve Ukrayna Savaşı ve sonuçlarının Rus petrolünün etkisini hızla tükettiği düşünülüyor.

Finansgundem.com’un derlediği bilgilere göre, Paris merkezli Uluslararası Enerji Ajansı’na (IEA) göre Rusya'nın petrol gücü, dünya konjonktüründe kısa sürede yaşanan büyük kırılma sonrası ‘asla geri dönmeyecek şekilde’ sona eriyor. IEA, yayınladığı raporda, “Kırılma, çok az kişinin hayal edebileceği bir hızla geldi” diyor.

Rus petrolünün etkisi azalıyor

Fortune’dan Vivienne Walt’un haberine göre, Rus füzeleri Ukrayna'yı vurarak elektrik şebekelerinin yaklaşık üçte birini paramparça ederken ve şehirlerini ve kasabalarını harabeye çevirirken bile, Başkan Vladimir Putin savaşı çok önemli bir açıdan çoktan kaybetmiş gözüküyor: Rusya'nın küresel enerji kaynaklarındaki devasa nüfuzu üzerine inşa ettiği onlarca yıllık büyük yatırım, büyük ölçüde ve muhtemelen sonsuza kadar küçülüyor. Dünyanın en büyük üretici ve tüketici ülkelerinden oluşan Paris merkezli Uluslararası Enerji Ajansı'nın Perşembe günü yayınladığı yıllık ‘Dünya Enerji Görünümü’ raporundaki değerlendirme aynen bu şekilde.

IEA, büyük ülkelerin yeşil enerji taahhütlerine bağlı kalıp kalmamalarına bağlı olarak önümüzdeki on yıllar için üç farklı senaryo ortaya koyan 524 sayfalık raporunda, “Kırılma, çok az kişinin hayal edebileceği bir hızla geldi. Rus fosil yakıt ihracatı hiçbir senaryoda asla 2021 yılında görülen seviyelere geri dönmeyecek” diyor.

75 milyar dolardan 30 milyar dolara

Raporda, Rusya'nın petrol ve gaz gelirlerinin, geçen yılki seviyesi olan 75 milyar dolardan 2030 yılında 30 milyar doların altına düşeceği öngörülüyor. Bu yarıdan fazla bir düşüşe denk geliyor. Rapor, Avrupa’nın hızla ABD ve Orta Doğu'dan tedarike geçmesiyle Rusya'nın küresel gelirinin istikrarlı bir şekilde daha da küçüleceğini öngörüyor. Bu, geçen yıla kadar ülkesi dünyanın fosil yakıtlarının yüzde 20'sini sağlayan Putin için olumsuz anlamda baş döndürücü bir değişiklik anlamına geliyor.

Kriz, geçen yıl enerji faturaları hızla artan milyonlarca insan arasında derin endişe yaratıyor. Öyle olsa bile, IEA raporuna göre, petrolde söz sahibi olan ‘süper büyükler’ bu süreçte 2 trilyon dolarlık beklenmedik kazanç elde etti. Bloomberg'in bu haftaki tahminlerine göre, ExxonMobil, TotalEnergies, BP, Shell ve Chevron’dan oluşan beş büyük petrol şirketi, bir çeyrek önceki tüm zamanların zirvesinin biraz altında kalarak üçüncü çeyrekte 50,7 milyar dolar kâr açıklayacak.

Geri dönüş yok

1974 yılında, son küresel petrol krizinin ortasında, büyük tüketicileri ve üreticileri temsil etmek üzere kurulan IEA, enerji krizinin etkilerinin derin olduğunu söylüyor.

IEA’ya göre, bu kriz, küresel ekonomi Kovid-19 pandemisinden kurtulmaya çalışırken patlak veren Ukrayna Savaşı’nın ateşlediği dünya için dramatik bir dönüm noktası niteliği taşıyor. IEA, çifte darbenin ‘benzeri görülmemiş derinlikte ve karmaşıklıkta bir kriz’ yarattığını söylüyor. Raporda, “Uluslararası enerji ticaretinde derin bir yeniden yönelim devam ediyor. Bu yeni dünyanın hatlarının çoğu henüz tam olarak tanımlanmadı, ancak eskiye geri dönüş ihtimali yok” deniyor.

Gerçekten de, IEA ilk kez, küresel fosil yakıt tüketiminin, soyut gelecek politikaları nedeniyle değil, halihazırda devam etmekte olan değişiklikler nedeniyle yüksek bir noktaya ulaşacağını veya yatay seyredeceğini öngörüyor. IEA’ya göre, elektrikli araç satışları hızla artarken küresel petrol talebi de 2020'li yılların ortalarında zirve noktasına ulaşacak. IEA’nın önceki tahmininin 2030’lu yılların ortası olduğu düşünüldüğünde, yaşanan kırılmanın hızı daha iyi anlaşılıyor.

Enerji geçişi daha da hızlanabilir

Aslında, IEA, bu yıl yaşanan ve büyük etki yaratan olayların ülkeleri enerji geçişlerini hızlandırmaya zorlayabileceğine inanıyor, çünkü elektrikli araçlar ve güneş ve rüzgar enerjisi, savaş ve yaptırımlardan kaynaklanan karışıklıklara karşı giderek daha az savunmasız görülüyor. Belirsiz olan şey ise küresel bir resesyonun yenilenebilir enerjiye yapılan hükümet yatırımlarını dizginleyip dizginleyemeyeceği. IEA, “Politika yapıcılar için kilit bir soru, krizin temiz enerji geçişleri için bir aksilik mi yoksa bir hızlandırıcı mı olacağı” diyor.

Örgütün raporunu yayınlamasından saatler önce, 80 ülkeden birçok şirketi temsil eden Küresel Rüzgar Enerjisi Konseyi, IEA raporunun, birkaç ülkenin tekelinde bulunan küresel petrol ve gaz piyasalarının geçtiğimiz yıl boyunca nasıl kötüye kullanıldığını gösterdiğini söyledi. Örgütün enerji geçiş direktörü Sepi Golzari-Munro, “Buna karşın, yenilenebilir kaynaklar, dünya çapındaki uluslara kendi şartlarına göre yerel, güvenli ve sürdürülebilir enerjiden yararlanma fırsatı sağlıyor” şeklinde konuştu.

Rusya’nın ham petrol gelirlerinde düşüş

Suudi Arabistan: İhtiyacı olan herkese petrol temin edeceğiz

Güçlü dolar, petrol ithalatçılarının belini büküyor

Rusya'nın Çin'e petrol arzında artış

Hindistan gözünü Rus petrol sahalarına dikti

Rusya'da petrol vergisi düşüyor