Patron mülteclier

ABD merkezli sivil toplum örgütü Building Markets ve Gaziantep’te faaliyet gösteren Suriye Ekonomik Forumu Türkiye’deki Suriyelilere ait mikro, küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin (KOBİ) genel görünümüne ilişkin bir rapor hazırladı. Mülteciler ‘iş’ başında‘Hikayenin Öteki Yüzü; Türkiye’deki Suriyeli KOBİ’ler üzerine bir pazar araştırması’ başlığını taşıyan rapor için İstanbul ve Gaziantep’te 230 Suriyeli işletmeyle görüşmeler yapıldı. Rapora göre gayri resmi ve kayıt dışı işletmelerle birlikte Türkiye’deki Suriyeli şirketlerin toplam sayısının 10 bin aştığı tahmin ediliyor. 2011’den beri resmi olarak 6 bin 33 yeni şirket kuran Suriyeliler yaklaşık 334 milyon dolarlık yatırım yaptı. Suriyeliler, 2013’ten bu yana her yıl yeni şirket kuran yabancılar arasında birinci sırada. Suriyeli KOBİ’ler de ortalama 2 buçuk yıldır Türkiye’de faaliyet gösteriyor ve yıllık ortalama gelirleri 463 bin dolar.

RESMİ ÇALIŞTIRIYOR

İşletme sahibi Suriyelilerin yüzde 67’si üniversite mezunu. Türkiye genelindeki Suriyelilerin yüzde 10 olan üniversite oranı dikkate alındığında işletme sahiplerinde eğitim düzeyinin yüksek olduğu görülüyor. Suriyeli girişimciler ortalama 9,4 kişiyi istihdam ediyor. Çalışanlarının çoğu daha önce kayıt dışı olarak çalıştığını ifade ediyor. KOBİ’lerin yüzde 55’i gelecekle ilgili ümitli ve iyimserler. Seneye de ilave istihdam imkanı sunacağını beyan ediyorlar.

Yüzde 55’i mevcut durumlarını koruduğunu ve yüzde 34’ü büyüdüğünü belirtiyor. Suriyeli girişimcilerin yüzde 76’sı Suriye’de savaş bittikten sonra da Türkiye’deki işlerini muhafaza ederek Suriye’ye açılmayı planlıyor. Suriyeli KOBİ sektör tahlilinde toptan ve perakende ticaret yüzde 39’la ilk sırada. Bunu yüzde 19’la imalat ve yüzde 10’la konaklama ve yiyecek hizmetleri takip ediyor. Suriyeli imalatçılar daha çok Gaziantep’te yer alırken, İstanbul’daki şirketler genelde konaklama ve yiyecek hizmetleriyle ilgileniyor.

Suriyeli KOBİ’lerin yüzde 40’ı karşılaştıkları en büyük zorluğun dil olduğunu belirtiyor. Türkiye’de bir işletme kurma deneyimini ise yüzde 73’ü ‘Kolay’ diye tarif ediyor. Girişimcilerin yüzde 45’i bu süreci tamamlamak için hukuk ve muhasebe hizmetlerini kullanırken, yüzde 39’u gayri resmi olarak diğer Suriyelilere güvenmiş. Bu durum Suriyeli KOBİ’leri destekleme ve resmileştirmede hem güvenilir hizmetlere hem de iş çevrelerine olan ihtiyacı gösteriyor. Türkiye’de bir işletme kurmanın zor olduğunu düşünen girişimciler arasında dile getirilen en büyük üç zorluk; yasal düzenleme ortamı, maliyet ve ev sahibi topluluğun algıları.

GIDA SEKTÖRÜNDE FIRSATI GÖRDÜ

SURİYELİ işadamı Samir kendini doğuştan tüccar olarak tanımlıyor. Samir dağıtım ağını bölgedeki diğer ülkelere taşımaya istekli olsa da işletmesini büyütebilmesini engelleyen iki önemli kıstas olduğuna dikkat çekiyor. Bunun ilkinin vize konusu olduğunu anlatan Samir, “Suriye pasaportu olduğu için vize almak konusunda sıkıntı yaşıyorum. İkincisi de bankacılık sistemiyle ilgili yaşanan zorluklar” diyor.

AYAKKABI VE AKSESUVAR ÜRETİYOR

MEHMET üç Suriyeli erkek kardeşten biri. Savaş başladıktan sonra Mehmet’in ailesi 200 kişilik işletmesini Suriye’den Türkiye’nin güneyine taşımış. Kardeşlerin her biri şirketin ayrı bir birimini yönetiyor. Mehmet kadınlara yönelik deri ayakkabı ve aksesuvar imalatına da başladı. Suriye’den sadece bir kaç makine getirebildiklerini anlatan Mehmet, yaşadığı zorlukları da unutamıyor.

EĞİTİM MERKEZİ KURDU

ESMA’yı ancak modern çalışan kadın olarak tanımlayabiliriz. Kendi dil eğitim merkezini açmakla kalmamış, yerel bir yetimhanede de gönüllü çalışıyor ve dört çocuk annesi. Esma, eğitim merkezinde Arapça, İngilizce ve Türkçe dillerine yönelik kurslar düzenliyor. Esma, “Şuan 9 öğretmenimiz var. Yetişkinlere de eğitim vermek için işlerimizi büyütmeyi planlıyoruz” diyor.

MÜLTECİLERE UYGULAMA YAPTI

MÜCAHİT teknoloji girişimciliği yapmaya başlayan genç bir bilişim mühendisi ve geliştirdiği Gherbtna isimli uygulama ile büyük övgü alıyor. Bu uygulama Suriyeli mültecilere ihtiyaç duydukları bilgiyi coğrafik konumlarına göre ulaştırıyor. (Hürriyet / Zeynep Bilgehan)