'Pandora'dan ünlülerin gizli servetleri çıktı

Ünlü spekülatör George Soros'un fonladığı ICIJ'e sızdırılan 12 milyon dosyalık Pandora Belgeleri, 35 ülkenin liderleri, yüzlerce siyasetçisi, üst düzey kamu görevlisi ve iş insanının gizli offshore anlaşmalarla sakladıkları mal varlıklarını ve kaçırdıkları vergileri mercek altına aldı. Belgelere göre ABD, Britanya ve İsviçre vergi kaçırma cennetlerine liderlik ediyor.

Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ), onlarca ülkede yüzlerce lider, siyasetçi, kamu görevlisi, işinsanı ve şöhreti 'gelirlerini offshore vergi cennetlerine aktararak ülkelerinden vergi kaçırmakla' suçlayan bugüne değinki en büyük belge sızıntısını yayımladı.

Macaristan kökenli ABD'li milyarder finans spekülatörü George Soros'un Açık Toplum Vakıfları'ndan genel destek fonu alan konsorsiyum, Pandora Belgeleri adını verdiği sızıntıyı, 'mali gizliliğin bugüne değinki en büyük ifşası' diye niteledi.

117 ülkeden 650'den fazla gazetecinin katıldığı ICIJ araştırmasına göre 14 offshore şirketten sızdırılan belgeler, 'ABD ve diğer zengin ülkelerin tesis ettiği finansal gizlilik sisteminin dünya çapında hukukun üstünlüğünü nasıl çarpıttığını ve bozduğunu' gözler önüne seriyor.

'Dünyanın her köşesini kapsayan' 11.9 milyon sızdırılmış dosya içeren Pandora Belgeleri'ne göre, "ABD, dünyanın önde gelen vergi cenneti konumundayken, yalnızca Güney Dakota eyaleti mali suçlarla itham edilen kişilerle bağlantılı milyarlarca dolarlık serveti barındırıyor".

ICIJ'den Fergus Shiel, Panamalı hukuk firması Mossack Fonseca'ya ait olduğu söylenen belgelerin sızdırılması üzerinden bazı ulusal liderlerin ve sırdaşlarının servetlerini gizlemek için offshore bankacılığı kullandığını iddia eden Panama Belgeleri'nden 5 yıl sonra yayımlanan Pandora Belgeleri'ni şöyle değerlendirdi:

Hiç bu ölçekte bir sızıntı olmamıştı. Bu, offshore şirketlerinin insanların şüpheli nakitleri saklamasına veya vergiden kaçırmasına yardımcı olmak için neler sunabileceğinin gerçekliğini gösteriyor.

'Ürdün Kralı'nın 100 milyon dolarlık emlak imparatorluğu'

35 ülkenin eski ve yeni lideri, 330'dan fazla politikacı ve üst düzey kamu görevlisinin gizli anlaşmaları ve sakladıkları mal varlıklarını mercek altına alan Pandora Belgelerine göre Ürdün Kralı II. Abdullah, Britanya'nın Virjin Adaları ve diğer offshore bölgelerindeki şirketleri kullanarak ABD ve Britanya'da değeri 100 milyon doları geçen mülkler satın aldı. Ürdün Kralı'nın 1999'da tahta geçtiğinden beri satın aldığı 15 eve Malibu, Kaliforniya'daki malikaneler, Londra ve Ascot'taki mal-mülkler dahil.

KİŞİSEL SERVET

Bunun üzerine Abdullah'ın avukatları, 'kralın evlere sahip olmasının yasadışı bir yanı olmadığını, tüm mülkleri kişisel servetiyle satın aldığını' belirtti. Resmi açıklamada şöyle denildi:

'Kamu kaynaklarını kullanmadı'
Majesteleri hiçbir noktada kamu parasını kötüye kullanmadı veya kamu kullanımına yönelik gelir veya yardımları herhangi bir şekilde kullanmadı. Majesteleri, Ürdün'e ve halkına derinden önem veriyor ve her zaman dürüstlükle ve ülkesiyle vatandaşlarının çıkarları doğrultusunda hareket ediyor.

BLAIR VERGİ KAÇIRMIŞ

'ABD'nin finosu' lakabıyla ve Afganistan-Irak'ta işlediği suçlara ortak olmasıyla anılan eski Britanya Başbakanı Tony Blair ile eşi Cherie Blair, Pandor Belgeleri'ne göre, Temmuz 2017'de, sahibi olan offshore şirketini satın alarak Londra'nın merkezindeki Marylebone'da bir konak edindi.

Vergi sistemindeki boşlukların istismar edilmesine karşı çıkmasıyla tanınan İşçi Partisi'nin eski lideri, bu anlaşma sayesinde yasalara uygun şekilde de olsa emlak vergisinden 422 bin dolar kaçırmış.

Cherie Blair, bu duruma, satıcıların konağın offshore şirket üzerinden alınmasında ısrar ettiklerini, kendilerinin konağı alarak Britanya kuralları kapsamına geri soktukları açıklamasını getirdi. Bu da Blairlerin gelecekte mülkü satarlarsa sermaye kazancı vergisi ödemek zorunda kalacakları anlamına geliyor.

Pandora Belgeleri'ne göre Azerbaycan'ı yöneten Aliyev ailesi, offshore anlaşmalar yoluyla toplam değeri 540 milyon dolar olan en az 17 mülk satın aldı. Buna Londra'daki bir aile dostu tarafından eski Devlet Başkanı Haydar Aliyev'in o dönemde 11 yaşındaki oğlu (şimdiki Devlet Başkanı İlham Aliyev) için satın alınan 44 milyon dolar değerindeki işhanı da dahil. Bu mülklerden biri ise Britanya kraliyet mülkiyetine yaklaşık 90 milyon dolara satılmış.

Ukrayna'da tanınmış bir komedyenken yolsuzlukla mücadele vaadiyle 2019 devlet başkanlığı seçimlerini kazanan Volodimir Zelenski, Pandora Belgeleri'ne göre seçim kampanyası sırasında bir offshore şirketteki yüzde 25 hissesini yakın bir dostuna devretmiş, devlet başkanlığı koltuğuna oturunca aynı dostunu başdanışmanlık görevine getirmiş. Başdanışmanı geçen hafta suikasta kurban giden Zelenski, şimdilik Pandora Belgeleri'ndeki iddialara yanıt vermeyi reddetti.

Pandora Belgeleri'ndeki siyasilerin uzun listesi, Çekya Başbakanı Andrej Babis, Güney Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nicos Anastasiades, Ekvador Devlet Başkanı Guillermo Lasso, Kenya Devlet Başkanı Uhuru Kenyatta ve daha birçoklarını içeriyor. Yolsuzlukla mücadele söylemini dilinden düşürmeyen Babis de, offshore firmalar üzerinden Fransız Rivierası'nda iki havuzlu ve sinema salonlu 22 milyon dolarlık bir malikane satın almış. Afrika'nın en zenginlerinden Kenyatta ve ailesi, en az 7 offshore firmasına sahip, bu sayede 30 milyon dolarlık mal varlığını vergi cennetlerinde tutuyor. Dubai Emiri ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Başbakanı Muhammed bin Raşid el Mektum'un sahibi olduğu 3 offshore firmanın 2'sini, muhalifler, insan hakları savunucuları ve gazetecilerin telefon ve bilgisayarlarını hackleyen Dark Matter adlı firmanın sahibi Faysal el Bannai yönetiyor. Pakistan Başbakanı İmran Han, kabine bakanları ve aile üyeleri dahil yakın çevresinin milyonlarca doları elinde tutan şirketlere ve tröstlere sahip olduğuna dair belgeler üzerine 'herhangi bir yanlış yapıldığı tespit edilirse uygun adımları atma' sözünü verdi.

RÖNESANS HOLDİNG’İN YURTDIŞI HESAPLARI

İlk etapta yayımlanan belgelerde Türkiye'den Rönesans Holding'in adı geçiyor. Araştırmaya Türkçe basından kabul edilen tek kuruluş olan DW Türkçe'ye göre Rönesans Holding, aldığı çok sayıda kamu ihalesinden elde ettiği kârların bir kısmını Britanya'nın Virjin Adaları'na aktararak vergiden kaçırıyor. Rönesans Holding'in kurucusu, Erman Ilıcak'ın annesi Ayşe Ilıcak'ın da isminin geçtiği belgelere göre Ayşe Ilıcak, 17 Mart 2014'te Panama'da kurulu hukuk ve danışmanlık firması Alcogal aracılığıyla Dolmine International Ltd. ve Covar Trading Ltd. adlı iki şirket kurmuş. İsviçre'de faaliyet gösteren iki şirketin sermaye kaynağı da Rönesans Holding'in çalışma alanları olan 'inşaat, gayrimenkul ve enerji üretimi sektörlerinde faaliyet gösteren aile şirketi' olarak kayıtlara geçmiş.

Covar Trading Ltd.'nin hesaplarını yöneten İsviçreli Kendris Ltd. firmasının 30 Haziran 2017 tarihli mali raporuna göre Covar Trading Ltd.'nin hesaplarına 2015 yılında 105 milyon 524 bin 132 dolar girerken, aynı yıl 105 milyon 484 bin 952 bin dolar 'bağış' adı altında şirket hesabından çıkmış. Bağışın nereye gittiği bilinmiyor.

Dolmine International Ltd.'nin mali raporuna göre yine 2015 yılında 105 milyon 212 bin doları şirketin İsviçre'deki Banque Pictet & Cie hesabına yatmış. 2015 için nakit benzeri varlıkların faiz geliri olarak firmaya 491 bin 616 dolar girmiş.

'Ayşe Ilıcak'ın sadece bir yılda vergi cennetlerine aktardığı paranın 210 milyon 736 bin 132 dolar olduğunu, 30.09.2021 tarihinde bu miktarın 1 milyar 874 milyon 392 bin 529 Türk Lirası'na denk geldiğini' hesaplayan DW Türkçe'nin haberine göre 'Ayşe Ilıcak'ın vergi cennetine aktardığı 210,7 milyon doların yüzde 40'lık gelir vergisi ödenmiş olsa, hazinenin kasasına yaklaşık 750 milyon Türk Lirası girecekti'.

RÖNESANS HOLDİNG'DEN AÇIKLAMA

Araştırmada yer alan iddialara karşı, Rönesans Holding’den bir açıklama yapıldı. Açıklamada, özetle şu ifadeler yer aldı: 

"Rönesans, 2006 yılından bu yana ilk 100 şirket içinde bulunduğu Engineering News Record tarafından yayınlanan dünyanın en büyük uluslararası müteahhitlik firmaları listesinde Avrupalı müteahhitler arasında 9. sırada, dünyada ise 28. sırada yer almaktadır.

Rönesans 2012 yılında Türkiye’de taahhüt işlerine başladığında, Rönesans’ın yurt dışındaki faaliyetleri neticesinde yarattığı cirosu toplam 15 milyar Amerikan Dolarının üzerindeyken o günden bu yana Rönesans’ın toplam cirosunda Türkiye faaliyetlerinin payı ortalamada %19’un altında kalmıştır. 

Ne yazık ki bugüne kadar bunlarla ilgili birçok yanlış ve yanıltıcı haber yayınlanmıştır. Öncelikle bu durumun, toplam 40 milyar doları aşkın değerdeki yüzlerce projeyi yurt dışında teslim etmiş, Türkiye’nin yurt dışındaki gelmiş geçmiş en büyük müteahhitlik şirketi olan Rönesans’a ve onun 75.000’i aşkın çalışanına büyük bir haksızlık olduğunu düşünüyoruz.

Türkiye’deki faaliyetleri başladıktan sonra Rönesans, Türkiye’nin en çok istihdam yaratan şirketleri arasında yer almış ve Rönesans’ın ana hissedarı olan Erman Ilıcak, yıllardır Türkiye’nin vergi rekortmenleri arasında bulunmuştur. Rönesans’ın bugün 75.000’i aşkın çalışanı ve Türkiye’de yarattığı tüm bu katma değere rağmen Türkiye’den elde ettiği ciro, toplam cirosunun ortalama %19’unu aşmamıştır.

Sağladığı istihdamla birlikte hem dünyaya hem Türkiye’ye değer katmaya devam eden Rönesans Holding, gelirinin yüzde 81’ini yurt dışındaki projelerden elde etmiştir. 

Rönesans ve hissedarları, 28 senedir yurt dışında yürüttükleri faaliyetleri neticesinde elde ettikleri gelirleri yine yurt dışında tüm yerel ve uluslararası mevzuata uygun ve şeffaf bir biçimde yatırım amacıyla değerlendirmiş ve ilgili içeriklerde bahsi geçen şirketlerden hiçbirisi Ilıcak ailesi üyeleri haricinde hiçbir kimseye veya kuruma bağış, karşılıksız edinim ya da her ne nam ya da şekil altında olursa olsun bir fon aktarımı yapmamıştır. 

Rönesans, hiçbir zaman yurt içinden yurt dışına yerel ya da uluslararası mevzuata aykırı herhangi bir fon transferi yapmamıştır. Bu konularla ilgili tüm beyan, bildirim ve açıklamalar ilgili yerel ve uluslararası mevzuata uygun olarak ilgili makamlara yapılmıştır.

Rönesans’ın kendisinin ve 75.000 çalışanının, hissedarlarının, iş ortaklarının ve tüm bu kişilerin ilişkili taraflarının ticari itibarlarını zedeleyen, asılsız, mesnetsiz ve spekülatif yayınlara karşı yasal haklarını kullanmayı tüm çerçevesiyle değerlendirdiğini kamuoyunun bilgisine sunarız."