Nükleer tesislere sigorta zorunluluğu geliyor

Barışçıl kullanım ilkesi esas alınarak nükleer enerji ve iyonlaştırıcı radyasyona ilişkin faaliyetlerin yürütülmesi sırasında çalışanların, halkın, çevrenin ve gelecek nesillerin iyonlaştırıcı radyasyonun olası zararlı etkilerinin korunmasına yönelik uygulanması gereken ilke ve esaslar ile tarafların sorumluluklarının çerçevesini çizen, düzenleyici yetkiye sahip Nükleer Düzenleme Kurumu’nun yetki ve sorumluluklarını belirleyen Nükleer Düzenleme Kanun teklifi Meclis’e sunuldu. Nükleer enerji ve nükleer maddelerle ilgili herhangi bir faaliyeti yürütecek gerçek veya tüzel kişiler, Türkiye’nin taraf olduğu nükleer güvence ile ilgili uluslararası anlaşma ve sözleşmelere uymakla yükümlü olacak.

Çernobil Nükleer Santrali, Rusya’nın kontrolüne geçti

Dünya gazetesinden Canan Sakarya’nın haberine göre, kanun teklifi 29 maddeden oluşuyor. Buna göre;

Nükleer Düzenleme Kurumu’ndan sadece Türk vatandaşları veya Türkiye Cumhuriyeti mevzuatına göre kurulmuş tüzel kişiler lisans alabilecekler. Radyoaktif maddelerin ihracatı ithalatı taşınması transit geçirilmesi, teknolojinin ihracatı ve ithalatı için kurumdan izin alınması zorunlu olacak. Kanun kapsamındaki faaliyetler ve yetkilendirilen kişiler kurumun denetimine tabi olacak.

Türkiye Cumhuriyeti’nin egemenlik alanı dışında yürütülen bir faaliyet sırasında ortaya çıkmış olan radyoaktif atıklar Türkiye’ye sokulamayacak. Türkiye‘de yapılan faaliyetler sonucunda ortaya çıkan radyoaktif atıklar Türkiye Enerji Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) tarafından bertaraf edilecek. Yetkilendirmeye tabi bir faaliyet sırasında radyoaktif atık üreten kişiler radyoaktif atık yönetimi özel hesabına, nükleer tesis, radyasyon tesisi ve radyoaktif atık tesislerini işletmek için yetkilendirilen kişiler ise işletmeden çıkarma özel hesaplarına katkı payı ödemesi yapacaklar.

Nükleer santrallerin ödeyecekleri katkı payları üretilen birim elektrik kWh başına, teminat miktarları ise kurulu güç MW başına, diğer tesis ve uygulamalar için katkı payları ile atığın sınıfı, miktarı ve aktivesi gibi unsurlar dikkate alınarak Hesaplar Yönetim Kurulu tarafından belirlenecek. Özel hesaplara ödenecek katkı payları ile teminat miktarları her yıl gözden geçirilerek güncellenecek. Toplanan gelirler Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkındaki Kanun kapsamı dışında tutulacak. Gelirleri yönetmek ve yapılacak ödemeleri onaylamak için hesaplar yönetim kurulu, bakanlık ve Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan ikişer temsilci ve bu kurumların dışında sayısı üçü geçmemek üzere Türkiye’de nükleer santral işleten tüzel kişilerin birer temsilcisinden oluşacak.

Nükleer zararlarda hukuki sorumluluk

Nükleer hadiselerden kaynaklanan zararlar hakkında bu kanunda hüküm bulunmayan hallerde Paris Sözleşmesi hükümleri uygulanacak. İşleten, nükleer zararlardan ve tazminatların ödenmesinden, nükleer hadisenin meydana gelmesinde kendisinin, personelinin ve tesisle ilgili teknoloji, mal ve hizmet sağlayanların herhangi bir kusurunun olup olmadığına bakılmaksızın sorumlu olacak. Her bir nükleer hadise için işletenin sorumluluk miktarları, termal gücü 10 megavatın üzerinde olan nükleer reaktörler ile kurum tarafından nükleer tesis işletmek için verilecek lisans öncesi yapılacak değerlendirme ile belirlenecek diğer nükleer tesisler için 700 milyon Euro, bu kapsama girmeyen nükleer tesisler için 70 milyon Euro, nükleer maddelerin taşınması için 80 milyon Euro, nükleer maddelerin Türkiye sınırları dahilinde yapılacak transit geçişleri için 700 milyon Euro ile sınırlı olacak.

Nükleer tesis işletenler için sigorta yaptırma veya teminat gösterme zorunluluğu getirilen yasa teklifine göre, nükleer maddelerin Türkiye’nin egemenlik alanında yapılacak transit geçişlerinde işleten 80 milyon Euro tutarında sigorta yaptıracak ya da teminat gösterecek. Yaptırılan sigorta ya da gösterilen teminat sadece bir nükleer hadise durumunda nükleer zararın tazmini için kullanılacak. Nükleer sigorta havuzu kurulacak, havuzun işleyişine ilişkin usul ve esaslar Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından yönetmelikle belirlenecek. Nükleer hadise sonucu meydana gelen nükleer zararların tazmini için nükleer zarar görenler tarafından yapılan başvuruları değerlendirmek ve başvurular hakkında karar vermek için Nükleer Zarar Tespit Komisyonu kurulacak.

Ceza ve idari yaptırımlar

Yasa teklifi ile Nükleer Düzenleme Kurumunun yapısı görev yetkileri belirlenirken, ceza hükümleri ve idari yaptırımlar da düzenleniyor. Nükleer tesis, radyasyon tesisi veya radyoaktif atık tesisini geçerli bir lisansa sahip olmaksızın işletenler 4 yıldan 8 yıla kadar hapis ve 5 bin gün adli para cezası, hükleer madde, radyoaktif kaynak ve radyoaktif atıkları; cebir, tehdit, hile veyahut hukuka aykırı başka bir davranış ile elde eden kişilere, fiil daha ağır bir cezayı gerektiren bir suç teşkil etmediği takdirde 5 yıldan 15 yıla kadar hapis ve 10 bin gün adli para cezası verilecek. Radyoaktif atıkları veya kullanılmış yakıtları Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisine sokan kişiler 5 yıldan 10 yıla kadar hapis ve 5 bin gün adli para cezası ile cezalandırılacak.

Akkuyu'nun reaktör basınç kabı Rusya'dan yola çıktı